Limanlardaki daralma hızlandı

Aysel YÜCEL

Küresel ekonomideki yavaşlamaya deprem felaketi de eklenince Türk limanlarında elleçlenen yük miktarındaki düşüş oranı, şubatta ikiye katlandı. Daralma oranı ihracatın önemli göstergelerinden konteyner elleçlemede ise yüzde 16’yı aştı. Denizcilik Genel Müdürlüğü, şubat ayında limanlarında elleçlenen yük miktarı verilerini açıkladı. Buna göre, şubat ayında limanlarda elleçlenen toplam yük miktarı, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 10,9 azalarak 37 milyon 994 bin 576 ton olarak gerçekleşti. Şubatta limanlarda gerçekleştirilen ihracat amaçlı yükleme miktarı, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 22,2 azalarak 8 milyon 950 bin 650 ton, ithalat amaçlı boşaltma miktarı ise bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 5,3 azalarak 18 milyon 601 bin 228 ton oldu. Şubat ayında dış ticaret taşımaları bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 11,5 azalarak 27 milyon 551 bin 878 tona geriledi.

Transit yük taşımaları yüzde 9,2 azaldı

2023 Şubat ayında limanlarda denizyolu ile yapılan transit yük taşımaları bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9,2 azalarak 5 milyon 642 bin 936 ton oldu. Şubat ayında kabotajda taşınan yük miktarı ise 4 milyon 799 bin 762 ton ile bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9,2 azaldı. 2023 Ocak-Şubat döneminde ise limanlarda elleçlenen yük miktarı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 7,9 azalarak 81 milyon 909 bin 654 ton olarak gerçekleşti.

Türkiye Liman İşletmecileri Derneği (TÜRKLİM) Başkanı Aydın Erdemir, şubat ayı verilerini EKONOMİ gazetesine değerlendirdi. Küresel resesyonun, ekonomik krizin ve belirsizliklerin olumsuz etkilerinin arttığına işaret eden Erdemir, “Ocak ayında toplam yükte yüzde 5,2 olan düşüş oranı, şubatta neredeyse iki katına çıkarken, uzun yıllardan sonra ilk kez ithalat, ihracat, kabotaj ve transit yüklerin tamamında düşüş yaşandı. Özellikle Ocak ayında ihracat yüklerinde yüzde 15,6 olan düşüş, şubatta yıllık bazda 22,2’ye ulaştı” diye konuştu.

Konteyner elleçlemede yüzde 16,5 düşüş

Şubat ayında limanlarda elleçlenen konteyner adedi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 16,5 oranında azaldı. Ocak-Şubat döneminde elleçlenen konteyner adeti ise yıllık bazda yüzde 13,4 geriledi. Aydın Erdemir, “Özellikle Rusya-Ukrayna savaşının Türkiye’nin transit yüklerine olan etkisinin devam ettiği açık bir biçimde görülürken, ocak ayında transit konteynerde yüzde 39,4 olan düşüş oranı şubat ayında yüzde 35,8 olarak kaydedildi. Aynı şekilde ihracat yüklerinde yüzde 2,8 olan büyüme rakamı ise şubat ayında eksiye dönerek yüzde 5,2 küçülme yaşandı” açıklamasını yaptı.

Depremin limanlara faturası artacak

Aydın Erdemir, 6 Şubat’ta yaşanan deprem felaketinin liman sektörüne etkilerini değerlendirdi. Erdemir, “2022’de depremden etkilenen 11 il toplamda 20,5 milyar dolara ulaşan bir ihracat yaptı. Özellikle Gaziantep, Osmaniye, Kahramanmaraş ihracat odaklı büyüyen kentlerimiz olarak öne çıkarken İskenderun Körfezi’ndeki liman altyapılarının da gelişmiş olmasıyla sanayi ve ticari faaliyetler düzenli olarak büyüyordu. Bu nedenle bölgenin normalleşme süresinin kısalığı ekonomi üzerindeki durumu da açıklığa kavuşturacak. Zaten küresel olarak yaşanan resesyon ve belirsizliklere ilave bir sorun yaratacak bu durum, limanlarımızı da olumsuz etkilenecek” diye konuştu.

İskenderun limanlarında kayıp yüzde 47’yi aştı

Aydın Erdemir, ocak-şubat verilerini liman başkanlıkları bazında değerlendirildi. Erdemir, şu bilgileri verdi: “Kocaeli Liman Başkanlığı’nda ocak ayında yüzde 19,4 oranındaki düşüş, şubat ayında yüzde 3,1 olarak devam etti. Ocakta ayında yüzde 3,4 ve şubat ayında yüzde 4,7 küçülen Aliağa Liman Başkanlığı 6,4 milyon ton ile ilk kez en büyük liman başkanlığı haline geldi. Depremin de etkisiyle yaklaşık 20 güne yakın kısmi olarak çalışan İskenderun Liman Başkanlığı içindeki konteyner limanlarında (Limakport ve Assanport) şubat ayında yüzde 80,3 oranında düşüş yaşanırken, halihazırda planlanmış gemilerin Ceyhan Liman Başkanlığı içinde konteyner elleçleyen liman tesisi olmadığı için Mersin’e gittiği görülüyor. Bu durum küresel daralmanın Mersin’e etkilerini azalttı ve oran yüzde 8’de kaldı. Genel olarak bakıldığında Türkiye’nin toplam konteyner yükünün neredeyse yüzde 95’inin elleçlendiği 10 liman başkanlığının ikisi (Aliağa ve Samsun) hariç tamamında elleçlenen konteyner düşmüş oldu.”

Pandemi rakamlarına dönüş endişesi!

TÜRKLİM Başkanı Aydın Erdemir, ilk iki ayda elleçlenen yük miktarındaki düşüşün, yıl sonunda 2020 verilerine dönüş riskini ortaya koyduğunu belirtti. Erdemir, “Geçen yıl limanlarımız toplam yükte Türkiye ekonomisinin ortalama büyüme beklentisi olan yüzde 5'in altında sadece yüzde 3,1 büyümüştü. Limanlarda elleçlenen konteynerde ise 2022’de uzun yıllardan sonra transitteki kayıpların da etkisiyle yüzde 1,8 düşüş olmuştu. Bu yılın ilk iki aydaki oranları ise 2023 sonunda 2020 yılı rakamlarına (596 milyon ton) düşüş olabileceği sinyalini veriyor. Yılın ikinci yarısındaki küresel gelişmeler bu noktada belirleyici olacak. Bizim için esas hedef ortalamada yüzde 5'in üzerinde bir büyümenin yakalanmasıdır ki, böylece liman sektörü olarak 2050 hedeflerini yakalayabilecek bir gelişme gösterebilelim. 2024 yılından itibaren canlanmasını beklediğimiz dış ticaretle birlikte TÜRKLİM olarak sektörün bu hedefleri yakalayacağına inanıyoruz” diye konuştu.

Konteyner devlerinin karlılıkları yüzde 80 azalacak

Aydın Erdemir, küresel ekonomideki daralmanın konteyner taşımacılığına etkilerini ve bu alanda 2023 beklentilerini açıkladı. Erdemir, “Hem elleçlenen konteyner adeti ve hem de fiyat endeksi 2022 yılına göre düşmeye devam ederken konteyner firmalarının pandemiyle birlikte elde ettikleri rekor karlarda da yüzde 80 oranında düşüş bekleniyor. Elleçlenen konteyner adedinde küresel ölçekte 2023 yılında yüzde 2,5 oranında bir düşüş yaşanacağı öngörülüyor. Bu durum zaten 2023 yılının ilk aylarıyla birlikte Türkiye’ye yandı. Fakat Karadeniz’de yaşanan ve uzun süreceği beklenen Rusya-Ukrayna çatışması özellikle bu bölgenin transit yüklerde Türkiye için önemini de gösterdi” ifadelerini kullandı.

“Limanlar, afet dönemlerinde hayat kapılarıdır”

TÜRKLİM Başkanı Aydın Erdemir, limanların afet dönemlerinde hayati önem taşıdığına vurgu yaparak, şunları söyledi: “Türkiye’nin güncellenen deprem risk haritalarına baktığımızda Karadeniz hariç limanlarımızın toplu olarak bulunduğu Marmara, Ege ve Akdeniz bölgesinin deprem riski en yüksek bölgeler olduğu görülüyor. Başta Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü, Tersaneler ve Kıyı Yapıları Genel Müdürlüğü, Denizcilik Genel Müdürlüğü olmak üzere ilgili kurumlarımızın da bu depremden çıkaracağı sonuçlar olacak. Bu açıdan TÜRKLİM olarak kamunun ilgili birimleriyle koordinasyon halinde limanlarımızın deprem riskine göre öncelikle tahkiki, devamında da çıkacak sonuçlara göre güçlendirilmesiyle ilgili teknik ve mevzuat içerikli çalışmaların yapılmasını bekliyoruz. Yine başta arama, kurtarma ve afete karşı hızlı ve etkili müdahale yapabilmek adına limanlarımızın personel açısından güçlendirilmesi, afete uğrayan limanlarımıza destek verecek limanların eşleştirilmesi dahil önümüzde çok sayıda ödevimiz var. Deprem ya da diğer afetler aynı zamanda denizyolu ulaştırmasının ve limanlarımızın ne kadar önemli hayati olduğunu da gösterdi ki, depremle beraber denizyolu üzerinden bölgeye bir köprü kurulabildi. Yani limanlarımız sadece denizyoluyla yapılan dış ticaretimizin değil, afetlerde ülkemizin can ve hayat kapıları” açıklamasını yaptı.