Kromlu deride 500 dolarlık fon kavgası
Kromlu deri üreticileri Türkiye’de daralan piyasa ve ödeme sorunlarını gerekçe göstererek fon kesintisinin kaldırılmasını talep ederken, sanayiciler ise hammadde maliyetlerini artıracağı ve kaliteli derinin rakiplere gideceği endişesiyle fonun devam etmesini ve hatta artırılmasını istiyor. Taraflar bugün Bakanlıkta savunmalarını yapacak.
YENER KARADENİZ / İSTANBUL
Derinin mamul hale gelmeden önceki hali olan ve ham deri temizlendikten sonra elde edilen kromlu deri, üretici ve sanayiciyi karşı karşıya getirdi. Kromlu deri üreticileri daralan iç pazar ve ödeme sorunlarını gerekçe göstererek ton başına 500 dolar olan Destekleme ve Fiyat İstikrarı Fonu’nun (DFİF) kaldırılmasını talep ederken ürünü mamul haline getiren sanayici ise hammadde maliyetlerini artıracağı ve kaliteli derinin rakiplere gönderileceği gerekçesi ile fonun kaldırılmak bir yana artırılmasını istiyor. Taraflar konuyla ilgili görüşlerini ihracatçı birliğine iletirken bugün de bakanlıkta bir araya gelerek savunmalarını yapacak.
Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berkeç İçten, kromlu deri ihracatının yılın 7 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 25 arttığını belirterek, “ihracat yapamıyoruz” iddiasının doğru olmadığını savundu. Ayakkabı Yan Sanayicileri Derneği (AYSAD) Başkanı Sait Salıcı da kromlu derinin en çok ihraç edildiği ülkelerin Türkiye’nin en önemli rakipleri olduğuna dikkat çekerek fonun kaldırılmasının rekabete zarar vereceğini belirtti. İstanbul Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği (İDMİB) ve Deri Sanayicileri Derneği ise konuyla ilgili görüş vermek istemedi.
İhracatı 7 ayda yüzde 25 arttı
Geçmiş dönemde kromlu derinin ihraç edilmesi nedeniyle ayakkabı sektörünün kaliteli hammadde tedarik edemediğini vurgulayan TASD Başkanı İçten, “Aynı sorunu saraciye ve konfeksiyon sektörü de yaşadı. 2017 yılında bu derinin ihracatına ton başına 500 dolarlık fon getirildi” dedi. 2019’dan itibaren kromlu deri ihracatı 50 milyon dolar seviyelerinde seyrettiğini ancak bu yılın 7 aylık döneminde yüzde 25 artışla 35 milyon dolara yükseldiğine dikkat çeken İçten “DFİF’in amacı, fındık ve ham deri gibi ürünlerin işlenerek ihracını teşvik etmek. Ancak ekonomik gelişmeler fon ile ilgili tartışmaları gündeme getirdi. Taraflar konuyla ilgili görüşlerini ilgili merciler ile paylaştı ve bugün de bakanlıkta fonun geleceği görüşülecek” dedi.
Yerli ve milli ham maddeye dayalı olan üretim sektörlerinin acilen korunmaya alınmasını ve desteklenmesini isteyen AYSAD Başkanı Sait Salıcı da "Her insanının ayakkabıya ihtiyacı vardır ve bu ihtiyaç yerli üretim ile sağlanmalıdır. Üretim miktarlarının artması için gerekli olan yerli ham maddenin nihai ürüne dönüşmesi ile iç piyasa fiyatları dengelenmiş olacak, ayrıca nihai ürün ithalatı azalarak cari açığa olumlu etki yapacaktır. Kromlu deri ihracatında uygulanan kesintinin kaldırılmasının sanayi çarklarına zarar vereceği ve kaldırılmasının bütüne bir fayda sağlamayacağı düşüncesi ile devam ettirilmesini istiyoruz” diye konuştu.
İstanbul Ticaret Odası Deri, Kürk ve Saraciye Meslek Komitesi Üyesi Mehmet Musa Evin de, fonun kaldırılmasına karşı olduklarını belirterek, “Kromlu deri üretimi meşakkatli bir süreç. Burada temizliyorsunuz, kiri pisliği burada kalıyor, sonra kaliteli hale getirip dışarı satacaklar. İyi ürün yurtdışına gidecek kötü ürün bize kalacak. Bunun bizim sektörümüze eksisi var artısı yok” dedi.
"Katma değer içerde kalmalı"
Kromlu deri yurtdışına satıldığında ülkeye katma değer kalmadığını belirten Evin “Bunun kg fiyatı 4-4,5 dolar ama mamul hale geldiğinde 80 dolara ihraç edebiliyoruz. Bu malın ihraç edilmesi demek deri fiyatlarının artması demek. Hem deri fiyatı yükselecek, hem ülkede pisliği kalacak hem de katma değer yaratılmayacak. Bu ne fayda sağlayacak? Biz neden katma değeri yüksek ürünler yapıp daha fazla katma değer yaratmayalım?” ifadelerini kullandı.
“Düşmana cephane satıyoruz”
Son dönemde ayakkabı ve saraciye gibi alt kategorilerin ihracatında düşüş yaşanırken yalnızca kromlu deri ihracatında artış yaşandığını anlatan Berke İçten, “Üstelik Portekiz, Hindistan ve Çin rakip ülkelere ihraç ediliyor. Hammaddenin iyisini alıp düşük üretim maliyeti avantajını kullanan rakipler üstünlük elde ediyorlar. Düşmana cephane satıyoruz gibi bir durum var” yorumunu yaptı. İçten, kromlu deri üreticilerinin “iç piyasaya satamıyoruz” iddialarının da gerçeği yansıtmadığını savundu.
“İhracatı yasaklayan ülkeler var”
AYSAD Başkanı Sait Salıcı, kromlu deri ürticisi Mısır, Rusya, İran, Suriye ve Azerbaycan gibi ülkelerin kromlu derinin ihracatına bile izin vermediğini kaydetti. Salıcı, şu görüşleri paylaştı: “İstanbul, İzmir, Konya, Gaziantep gibi ülkemizin her tarafına yayılmış olan ayakkabı sanayii emek yoğun bir iş kolu. Yüz binlerce çalışanı ile büyük bir sektördür. Bu sektörün ihracat ile büyüyerek daha çok istihdam yaratması gerekirken maalesef uluslararası haksız rekabetten sürekli kan kaybediyor.”
