KKM’de 'mutlu son'a geliniyor
Merkez Bankası’nın geçen yıldan bu yana attığı adımlarla çıkış stratejini devam ettirdiği kur korumalı mevduat hesaplarında düşüş sürüyor. QNB Finansbank ekonomistleri geliştirdikleri modelle KKM’nin bu yılsonunda 25 milyar dolara inerek baskı oluşturmaktan çıkacağını vurguladı.
ŞEBNEM TURHAN
Yeni ekonomi yönetiminin göreve gelmesiyle başlattığı kur korumalı mevduattan çıkış stratejisi vergi avantajının kaldırılması ve faiz üst sınırının indirilmesi adımlarıyla sürüyor. QNB Finansbank ekonomistlerinin yaptığı modellemeye göre eylül sonunda 40 milyar dolar seviyesine inmesi beklenen KKM stokunun yılsonunda 25 milyar dolara gerileyerek TCMB bilançosu ve parasal göstergeler üzerindeki baskınlığı belirgin şekilde azalacağını hesapladı. Ekonomistlerin hesaplarına göre haziran sonunda 66.8 milyar dolar olan KKM stok tutarı, 19 Temmuz itibariyle 62.5 milyar dolara düştü.
Haftalık BDDK verileri kullanıldı
QNB Finansbank ekonomistleri Erkin Işık, Deniz Çiçek ve Kaan Özçelikkale’nin hazırladığı ‘KKM'den ne zaman kurtuluruz?’ başlıklı raporda ekonomistler geliştirdikleri modelleme ile KKM’nin ne zaman hayatımızdan çıkacağını hesapladı. Kur korumalı mevduat (KKM) uygulamasının, Türkiye'de kurda istikrar sağlamak amacıyla devreye alındığını hatırlatan ekonomistler raporunda KKM’nin güncel verileri, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından haftalık olarak TL bazında açıklandığını, bunun yanı sıra, Merkez Bankası (TCMB) da KKM stok tutarının döviz karşılığını ay sonları itibariyle gecikmeli olarak duyurduğunu hatırlattı. Güncel analiz yapabilmek için haftalık açıklanan KKM verilerini kullanarak, haftalık akımları tahmin eden bir model geliştirdiklerini belirten ekonomistler bu model sayesinde haftalık KKM yenileme oranlarını hesaplayabiliyor ve stok KKM’nin gelecekteki seyrini daha iyi tahmin edebildiklerine işaret etti.
Kurların yükseldiği dönemlerde KKM, parasal genişlemeye yol açarak TCMB’nin para politikasının etkinliğini azaltan bir unsur olduğuna işaret eden QNB Finansbank ekonomistler bu nedenle, KKM'den kurtulmak amacıyla geçen yıldan beri çeşitli düzenlemeler yapıldığını hatırlattı. KKM’den çıkış kapsamında 1 Temmuz öncesinde KKM ve katılım hesaplarına uygulanan kurumlar vergisi istisnası bu tarihte son buldu. Ayrıca, 17 Temmuz’da TCMB, KKM hesaplarına uygulanan faiz alt sınırını politika faizinin yüzde 80’inden yüzde 70’ine indirdi ve “ek getiri” ödemelerinin yapılmayacağını bildirdi. Böylece, 22 Temmuz’dan itibaren geçerli olmak üzere KKM için faiz alt sınırı yüzde 40’tan yüzde 35’e geriledi.
Geçen haftaki düşüş 3 milyar dolar
QNB Finansbank ekonomistlerinin hesaplamalarına göre, temmuz ayının son haftasından itibaren, ki bu veriler bugün yayınlanacak, haftalık KKM itfa tutarları 6.5 milyar dolar civarına yükselecek. Ekonomistlerin yayımladıkları rapora göre yenileme oranı geçen haftalardaki gibi düşük kalırsa, KKM stokundaki haftalık düşüşün 3 milyar dolar civarına yükseleceğini hesaplandı. Bu da KKM’de ekonomistlerin yenileme oranlarında tespit ettiği hızlanan çözülme eğiliminin, daha görünür olmasını sağlayacak.
KKM stok bakiyesi geçen sene temmuz sonunda 140.8 milyar dolar ile zirve yaptıktan sonra, geçen sene sonunda 96.1 milyar dolara, TCMB tarafından son açıklanan mayıs sonu verisinde de 69.1 milyar dolara geriledi. QNB Finansbank ekonomistlerinin hesaplamalarına göre göre haziran sonunda 66.8 milyar dolar olan KKM stok tutarı, 19 Temmuz itibariyle 62.5 milyar dolara düştü. Son haftaların ortalamasına benzer şekilde, yenileme oranı yüzde 55 civarında seyrederse, KKM tutarının eylül sonunda 40 milyar dolar, sene sonunda da 25 milyar dolar civarına gerileyebileceğini hesaplayan QNB Finansbank ekonomistleri bu seviyelerden sonra KKM’nin TCMB bilançosu ve parasal göstergeler üzerindeki baskınlığının belirgin olarak azalmış olacağına vurgu yaptı.
Döviz mevduata kayış olur mu?
Ekonomistler raporlarında KKM’den dönen paranın sınırlı da olsa bir kısmı döviz mevduata gidebileceğini, bunun da TCMB’nin döviz alış hızını ve döviz mevduattaki düşüşü yavaşlatabileceğini belirterek şöyle devam ett: “Aslında son haftalarda da bu eğilimin verilere yansımaya başladığını görüyoruz. Ancak buna rağmen KKM’deki düşüşün devam etmesinin, finansal istikrar ve para politikasının etkinliği açısından önemli olduğunu düşünüyoruz. Ayrıca, TCMB bilançosunda KKM dahil net döviz pozisyonu, yurtiçi yerleşikler tarafında da KKM dahil toplam döviz yatırımları gibi daha kapsamlı göstergelerdeki iyileşmenin devam edeceğini tahmin ediyoruz.”
MODEL NASIL GELİŞTİRİLDİ?
QNB Finansbank ekonomistleri KKM’deki seyri görmek için geliştirdikleri modelin ayrıntılarını da açıkladı. Ekonomistler KKM akımlarında kullandıkları modelde bütün KKM işlemlerini 3 aylık vadeli ve dolar cinsinden olarak varsaydı.
Raporda yer alan bilgilere göre KKM tutarının t haftasındaki değişiminin iki ana sebebi olabiliyor. Bunların ilki t-13 haftasında (3 ay önce) bağlanan KKM tutarının değer artışı. Bunu hesaplamak için t-13 haftasında bağlanan KKM’nin kur kaynaklı değer artışları hesaplanıp TL bazlı KKM tutarına eklendi. Bu değer artışını üzerinde bir KKM stok artışı (TL bazlı) yaşanıyorsa, bu da mevcut işlemlerin yenilenmesinin üzerine ek KKM işlemi yapıldığını gösteriyor. KKM işlemlerinin başladığı tarihten itibaren bu hesaplamayı sürdürerek, KKM akımlarını tahmin etti ekonomistler.
Hesaplamaların doğruluğunu kontrol etmek için, TCMB’nin yayınladığı ay sonu KKM tutarları ile model sonuçlarını karşılaştıran ekonomistler hesaplamaları haftalık veri üzerinden olduğu için her zaman aynı gün ile karşılaştırma imkanı olmamakla birlikte, olası en yakın tarihi aldıklarında bile ay sonu değerlere çok yakın rakamlar olduğu gözledi. Bu da KKM modelinin tutarlılığını açısından gösterge oldu.
KKM'DE ALTI AYIN EN SERT DÜŞÜŞÜ GERÇEKLEŞTİ
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun haftalık verileri 19 Temmuz haftasında kur korumalı mevduatlar 60.9 milyar TL düşüşle son altı ayın en sert gerilemesinin kaydedildiğini ortaya koydu. Özellikle kur korumalı mevduatlarda, şirketlere yönelik vergi avantajlarının sona ermesi düşüş ivmesinin hızlanmasına yol açtı. BDDK verilerine göre kur korumalı mevduatlar toplamı 19 Temmuz haftasında 1.88 trilyon TL'ye geriledi. Döviz dönüşümlü KKM hesaplarına uygulanan faiz alt sınırının azaltılması ve firmaların KKM hesaplarındaki vergi istisnasının sona ermesine ilave olarak ağustos ayından itibaren bireysel KKM hesaplarının da stopaja tabi olmasıyla birlikte KKM'de düşüşün daha da hızlanması bekleniyor.
