Kirazda üretici ve ihracatçı arasında fiyat krizi yaşanıyor

FİKRİ CİNOKUR / ISPARTA

HATİCE A. ÖZSÖKMEN / AFYON

M. RIDVAN CEBECİOĞLU / KÜTAHYA

Rusya, Fransa, İngiltere ve Almanya başta olmak üzere birçok Avrupa ülkesine ihraç edilen kirazda üretici ile ihracatçı arasında fiyat tartışmaları başladı. Türkiye’nin önemli üretim bölgelerinde sezon başı kilosu 70 lira civarında olan kiraz fiyatları 30-35 liraya kadar geriledi. Başta Isparta, Afyon, Kütahya olmak üzere çeşitli bölgelerde aynı sorun yaşanmakta. Isparta’nın Coğrafi işaretli ‘Uluborlu kirazı’, Kütahya’nın çoğrafi işaretli ‘Kütahya Pazarlar Kirazı’, Afyon’un Sultandağı kirazı kiraz üreticileri ile ihracatçı arasında fiyat gerginliği yaşanmakta. Üretici şu an piyasada oluşturulmak istenen fiyatların maliyetlerini karşılamadığını kaydederken ihracatçıda ihracat pazarlarında da üretimlerin başladığını taleplerde yaşandığını, depolarında yer kalmadığını öne sürüyor.

Alım sahası tüccara kapatıldı

Isparta'da Uluborlu Belediye Başkanı üreticiyi korumak için ilçede kiraz alım sahasını üç gün tüccara kapatma kararı aldı. Tüccarın kiraz alım sezonu başında üreticiden 6570 TL arasında alım yaptığını ifade eden Uluborlu Belediye Başkanı Aziz Tuna, şimdilerde ise tüccarın ve ihracatçının kiraz alım fiyatlarını yarı yarıya düşürerek 35 TL fiyat verdiğini söyledi. Tüccar-İhracatçı ve üretici arasında fiyat krizini çözmek için, arabulucu olmak istediğini kaydeden Tuna, “Tüccar ve ihracatçı Almanya’da kiraz sezonunun başladığını, milliyetçi ülke olması nedeniyle kendi ürününü tercih ettiğini bahane ediyor. Yine tüccar-ihracatçı depolarının dolu olduğunu söylüyor’’ dedi.

Taban fiyat verilsin

Fındık ve çay ve bazı tarımsal ürünlerde taban fiyat uygulaması olduğunu anımsatan Başkan Tuna, kiraza da taban fiyat verilmesini istedi. Üreticinin mağdur olmaması için Üretici Birliği kurmak için çalışmalara başladıklarını sözlerine ekledi.

Isparta Ticaret Borsası Başkanı Hüdai Şahin de bölgede 7-8 ihracatçı firmanın alım yaptığını belirterek, üretici ile tüccar-ihracatçı arasında kiraz alım fiyatında kriz yaşandığını, sorunu çözmek için çalıştıklarını söyledi. Şahin, “Bu nedenle arz-talep dengesinde sıkıntı yaşanıyor. Mecburen kiraz alım fiyatı 70 TL’den 35 TL’ye kadar düştü. Bu da tepki çekti. Çözüm için çalışıyoruz. ABD’de de kirazda 2 dolar düşüş var. Almanya milliyetçi bir ülke, bu nedenle 10 lira yerine 5 lira olan kendi ürününü tercih ediyor’’ dedi.

Konu meclis gündemine taşındı

Yaşanan krizin ardından İYİ Parti Afyonkarahisar Milletvekili Hakan Şeref Olgun, konuyu meclis gündemine taşıdı. Olgun, kirazda taban alım fiyatı uygulaması yapılması, bölgeye şoklama tesislerinin açılması ve kiraz üreticisinin de devlet desteklemelerinden yararlandırılması gerektiğini dile getirerek, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın cevaplaması istemiyle soru önergesi verdi.

Üreticiden ‘fiyatı devlet belirlesin’ talebi

Yaklaşık 40 bin tonluk tescilli Napolyon cinsi kiraz rekoltesine sahip olan Afyonkarahisar’da, ihracatçıların yurtdışı terminlerini karşılamak üzere kilogram başına 60-65 liradan başlattığı alım fiyatını bir anda 35-40 bandına çekmesi üretici ve alıcılar arasında sorun oldu. Üreticilerin kiraz toplamama kararının ardından Sultandağı Kaymakamlığı, taraflar arasında yaşanan anlaşmazlığın giderilmesi amacıyla bir günlüğüne alım satımı durdurdu. Yapılan görüşmelerin ardından alım satım işlemleri yeniden başlatıldı. Üretilen kirazın yüzde 60’ının AB ülkelerine ihraç edildiğini kaydeden yerel kaynaklar, maliyeti 35 lirayı bulan ürüne maliyetin altında fiyat verilerek piyasanın bozulduğunu belirterek, arzın daha da artması ile birlikte ilerleyen günlerde fiyatın 25 liraya kadar düşmesinden endişe duyulduğunu dile getiriyor. Sultandağı Ziraat Odası Başkanı Hasan Dinç yaptığı açıklamada, kilogram başına maliyetin 35-40 lira arasında olduğunu belirterek, şunları söyledi: “Üretici maliyetine kiraz topluyor. Kiraz toplayıcıların günlük ücreti 400-600 liraya çıktı. Tüccar ve ihracatçı, arz talebi karşıladığında fiyatı düşürüyor. Kirazda fiyatı devlet belirlesin. Maliyetine kiraz toplanmaz.”