Kart kullanımında alışkanlıklar enflasyonla değişti: Borçlu sayısı arttı
Merkez Bankası blogunda yayımlanan kart kullanımında dönemsel değişimlerde dijitalleşmenin payından bahsedilirken, enflasyondaki yükseliş işlem başına tutarlara yansıdı. 200 TL’lik en büyük banknotun son 5 yılda alışverişlerde kullanım gereksiniminin artmasıyla görülen tutarlardaki yükseliş, alışkanlıkların değişmesinde önemli rol oynadı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Merkezin Güncesi isimli blogunda son dönemde yeniden hızlanan araştırma makalelerinde son araştırma dikkat çekti.
Ödeme yöntemlerinde kart kullanımlarını, kredi kart ve banka kartları açısından inceleyen, TCMB uzmanları dijitalleşme ile alışkanlıkların değiştiğini açıkladı.
BKM verileri detaylarda incelendiğinde, alışkanlıkların değişimlerinde enflasyondaki yükselişle banknotların ödemede yetersiz kalmasının da rol oynadığı görüldü.
5 yılda fiyat değişimleri yüksek oldu
Sektörel harcamalarda son 5 yıllık değişimlerde kredi kartlarının harcama boyutundaki yükseliş bazı alanlarda banka kartlarını geride bıraktı. Burada, bazı sektörlerin sadece kredi kartı üzerinden ödeme alması da rol oynarken, fiyatlardaki yükselişin hem finansman hem de taksitlendirme nedeniyle kredi kartlarına yönelttiği de görüldü.
Sektörel bazda, banka kartı ve kredi kartlarındaki işlem başına tutarların 2020-2024 yılları arasındaki fiyat yükselişleri şu şekilde oldu:
İşlem adetleri de yükseldi
2020 yılında yaşanan pandemiyle hızlanan kart kullanımlarında banknotların da özellikle enflasyondaki yükselişle ödemelerde daha çok hacim kaplamasıyla banka ve kredi kartı kullanımları yükseldi. TCMB’nin de makalesinde değinilen değişimde yurt içi kartların yurt içi kullanımlarındaki son 5 yılda (2020-2024) sadece 8 aylık kullanımlarındaki değişim oranları bu şekilde görüldü:
Market harcamalarındaki değişim
Harcamaların adet bazında oranının yüzde 30’ların üzerinde olduğu alan olan market ve AVM alışverişleri, 2020 yılı ile 2024 işlem başına tutarlara bakıldığında, banka kartlarındaki değişim daha mütevazı kalırken, kredi kartlarından yapılan harcamaların işlem başına tutarının en büyük banknot olan 200 TL’nin 2 katının üzerine çıktığı görüldü. Özellikle 2021 yılı sonrasında enflasyonla birlikte yükselişin hızlandığı da dikkatleri çekti.
Borçlu sayısı da arttı
Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi verilerinde, bireysel kredi ve bireysel kredi kartı borcunu ödememiş gerçek kişi sayısına yıllık ve 2024 Temmuz itibarıyla bakıldığında, borçlu sayısındaki artış da dikkat çekti.
Kartlara yönelen ödemelerin, borç tarafında sorun yaşadığı da grafiklere yansıdı. (Tabloda, ilgili yıl içinde bireysel kredisi veya kredi kartından dolayı yasal takibe intikal etmiş tekil kişi sayısı iki kredi ve kredi kartlarında ayrı gösteriliyor. İlgili yıl içinde, sadece bireysel kredisi, sadece kredi kartı ile hem bireysel kredisi hem de kredi kartından dolayısıyla yasal takibe intikal etmiş tekil kişi sayısı toplamda gösteriliyor.)
