İstanbul Park’ta kafa karıştıran şartname

Merve YİĞİTCAN

Formula 1’e 9 kez ev sahipliği yapan İstanbul Park’ta ihale süreci soru işaretleriyle başladı. İhaleyi kazanan firmanın 1 ay içinde Formula 1 ile anlaşıp protokol imzalamak zorunda olması şartının mümkün olmadığını dile getiren sektör yetkilileri ancak “F1 ile prensipte anlaşmış” bir firmanın koşulu yerine getirebileceği görüşünde.

Formula 1 yarışlarına da ev sahipliği yapan İstanbul Park pisti ve kompleksi için yeni ihale süreci resmi olarak başlarken, ihale şartnamesi akıllarda soru işaretleri bıraktı. EKONOMİ’ye yakın kaynaklar, ihale şartnamesinde yer alan ve ihaleyi kazanan firmanın “Formula 1 yarışları için bir ay içinde anlaşma sağlayarak protokolü idareye bildirmesi” koşulunun bu kadar kısa sürede sağlanmasının mümkün olamayacağını vurguluyorlar. Bu noktada ancak Formula 1 yönetimi ile ön anlaşma yapan bir firmanın bu koşulu yerine getirmesinin mümkün olabileceği ileri sürülüyor. Koşulu sağlayan yüklenicinin “2026’dan itibaren Formula 1’in Türkiye’de yapılmadığı her yıl için o yıla ait Formula 1 anlaşma bedelinin yüzde 25’i kadarını tazminat olarak ödemesi” koşulunun da ihaleye katılma niyetindeki firmalar için ‘düşündürücü’ olduğu iddia ediliyor.

F1’e 9 kez ev sahipliği yaptı

Türkiye’nin spor ve turizm alanında önde gelen yatırımlarından olan Tuzla’daki İstanbul Park’ın ihalesi 2003 yılında yapılmış, sonucunda büyük ortakları TOBB ve İstanbul Ticaret Odası (İTO) olan Formula İstanbul Yatırım AŞ (FİYAŞ) ile 20 yıllık kira sözleşmesi imzalanmıştı. Yaklaşık 160 milyon dolar yatırım yapılan ve yapımı 2005 yılında tamamlanan İstanbul Park’ta, 2005’ten 2011 yılına kadar 7 kez Formula 1 yarışı düzenlenmiş, akabinde 2011 yılında Türkiye yarış takviminden çıkmıştı. FİYAŞ, İstanbul Park’ın işletmesini kiraya çıkarırken, yapılan ihale sonucu Intercity, söz konusu alanı 10 yıllığına kiralamıştı. Intercity’nin işletmeciliğini yaptığı 2020 ve 2021 yıllarında Cumhurbaşkanlığı’nın himayesinde pistte yine 2 kez Formula 1 yarışı düzenlenmişti.

Intercity ile TOSFED arasında ipler gerildi

Sözleşme gereği FİYAŞ’ın dolayısıyla da alt kiracısı Intercity’nin pisti kullanım hakkı 18 Temmuz 2023’te dolarken, FİYAŞ 31 Aralık 2023 tarihi itibarıyla taşınmazın tahliye sürecine kadar olan kullanım bedelini de ödeyerek boş bir şekilde teslim edeceğini idareye bildirmişti. Sözleşme tarihinin sonları yaklaşılırken geçen yıl, Türkiye Otomobil Sporları Federasyonu (TOSFED) Başkanı Eren Üçlertoprağı basın mensuplarıyla bir araya gelerek, Intercity’nin pisti gerektiği gibi kullanmadığını iddia etmiş, sonunda da pistin yönetimine talip olduklarını dile getirmişti. Intercity’nin sahibi Vural Ak da şirketini ‘işgalci’ olarak suçlayan TOSFED’in iddialarına aynı sertlikte karşılık vermişti.

İhale 2 Nisan’da

Karşılıklı suçlamalar süreçte zaman zaman devam ederken, Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıfl ar Genel Müdürlüğü, İstanbul Vakıflar 2. Bölge Müdürlüğünce İstanbul Park’ın yer aldığı taşınmazı ihaleye çıkardı. 2 Nisan’da gerçekleşecek ihalenin şartnamesine göre, 30 yıllığına kiralanacak taşınmazın tahmin edilen bedeli 117,8 milyon dolar olurken, ilk yılın aylık inşaat süresi kirası 272 bin dolar olacak, daha sonraki her yıl belirlenen ilk inşaat süresi kira bedeline yüzde 1,5 artış yapılacak. Taşınmazın 4. yılının başlangıç kirası ise 506 bin dolar olarak şartnamede yer alırken, 5. yıldan sözleşme süresinin sonuna kadar her yıl belirlenen ilk işletme kira bedeline yüzde 1,5 artış yapılacak. Şartnamede, taşınmazın üzerinde halihazırda bulunan Formula 1 pistine ilaveten, alışveriş merkezi, macera park, otomobil müzesi ve eğlence merkezi yaptırma koşulu da yer alıyor. Böylece İstanbul Park’ın, bir anlamda içinde yarış pistinin de bulunduğu bir eğlence ve yaşam alanı olarak kurgulanmak istendiği görülüyor.

“1 ayda takvime girmek zor” iddiası

Şartnameye göre, ihaleyi alan firma 1 ay içinde organizasyonun global merkeziyle anlaşma yapıp protokolü idareye sunması gerekiyor. İşte bu madde tartışmaların da fitilini ateşliyor. Zira EKONOMİ’ye konuşan kaynaklar, bu maddenin şartnamenin ciddiyetini tartışmaya açabileceğini iddia ederken, 1 ay gibi bir zaman zarfında bir firmanın Formula 1’in takvimine girme garantisi almasının çok mümkün olmadığını dile getiriyor. Fakat daha önceden Formula 1 yetkilileriyle prensipte anlaşan bir firma varsa, ancak o zaman bunun mümkün olabileceğini ileri süren kaynaklar, bu durumun da ihaleye gölge düşürmesinden endişe ediyor.

“F1 gelmezse de, tazminatını öde”

Şartnameye göre, yüklenici firma Formula 1 yarışlarının 2026 yılı itibarıyla taşınmazda mevcut Formula 1 pistinde başlayacağını taahhüt edecek; 2026 yılı dahil bu yıldan sonra yarışların yapılamadığı her yıl için o yıla ait Formula 1 anlaşma bedelinin yüzde 25’i kadar bedeli yıllık olarak idareye tazminat olarak ödeyecek. Formula 1’in takviminde yer alan ülkelerin yıllık ödediği bedeller 2022 yılında, 22 ila 57 milyon dolar arasında değişiyordu. Sektör kaynakları, bu bedelin bir şekilde düşük gösterilerek suiistimal riski bulunduğunu, böylece ödenecek tazminatın düşük kalabileceğini, bunun önüne geçmek adına protokolün şeffaf bir şekilde kamuoyu ile paylaşılması gerektiğini savunuyor. Öte yandan, dünya genelinde anlaşmaların Formula 1 yönetimi ile devletler arasında yapıldığı ve özel şirketlerin muhatap olmadığı, bu sebeple ihaleyi kazanacak şirketin Formula 1 yönetimi ile nasıl anlaşma yapabileceğinin de bir başka soru işareti olduğu iddialar arasında.

Intercity ‘varım’ dedi, TOSFED’in kararı bekleniyor

İstanbul Park ihalesinde şartnamenin açıklanmasının ardından Intercity Yönetim Kurulu Başkanı Vural Ak, ihaleye katılacaklarını duyurdu. Ak, “Tesisi, tüm yatırımını yapıp, inşa edip bize kiraya veren kamu kuruluşu olan FİYAŞ ile de karşılıklı mutabakat sağladık. Mülkiyeti, Hazinedar Sadri Ali Mehmet Süheyl Vakfı’na ait olan tesisin tekrar kiraya verilmesi ile ilgili, vakfın yönetimini yapan Vakıflar Genel Müdürlüğü, şeffaf ve adil bir ihale düzenleyecek. Bu ihaleyi kazanmamız halinde kiracılığımız devam edecek. Aksi halde, ihale kesinleştikten sonra elbette tesisten ayrılacağız. Intercity İstanbul Park’ı teslim aldığımız zamanki ve şu andaki durumunu kıyasladıkça ve burada 11 yılda kurduğumuz medeniyeti gördükçe gerçekten göğsümüz kabarıyor. Elbette kimseden teşekkür beklemiyoruz zira bunu bir nev’i vatandaşlık görevi olarak da görüyoruz ve bu görevimizi büyük maddi ve manevi külfetlere katlanarak layıkıyla yerine getirmiş olmanın haklı gururunu da elbette yaşıyoruz” ifadelerini kullandı.