İşsizlik ‘tarihi yıl’a yüzde 13.8'le başladı

Şebnem TURHAN

İşsizlik oranı, 2020 yılına yüzde 13.8 ile başladı. Henüz koronavirüs etkisinin ekonomik aktivite üzerinde ağır etkisinin yaşanmadığı, tüm makroverilerin iyi işaretler verdiği 2020 yılının ilk ayında 4 milyon 362 bin işsiz sayısına ulaşıldı. Aralık, ocak ve şubat aylarını kapsayan Ocak 2020 döneminde Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre geçen yıl ocak ayına göre işsiz sayısı 306 bin kişinin azaldığı dönemde çalışabilecek nüfus artmasına rağmen işgücüne katılım ve istihdam oranlarındaki düşüş dikkat çekti.

İlk koronavirüs vakasının tespit edildiği mart ayından itibaren ise analistler yüzde 25 hatta yüzde 30’a ulaşabilecek tarihi rekor seviyelerde işsizlik oranı ile karşı karşıya kalabileceğimiz uyarısında bulunuyor. Analistler salgın dönemine zaten yüksek bir işsizlik oranı ile yakalandığımıza dikkat çekiyor. TÜİK verilerine göre çalışabilir nüfus geçen yıla göre 998 bin kişi arttı ve 62 milyon 15 bin kişiye çıktı. İşgücün ise geçen yıla göre 196 bin kişi geriledi ve 31 milyon 629 bin kişiye geriledi. İstihdam edilenler ise 109 bin kişilik artışla 27 milyon 266 bin kişiye çıktı. İşgücüne katılma oranı 1 puan gerileyerek yüzde 51'e gerilerken istihdam oranı ise yine 1 puanlık düşüşle yüzde 44'e düştü.

Uzun süreli işsizlikte yüksek artış

İşgücüne katılım oranı Ocak 2016’dan beri ilk kez yüzde 51’e inerken, istihdam oranı TÜİK’in yeni işgücü istatistikleri serisinin yayınlandığı Ocak 2014’ten beri en düşük seviyesine indi. İşgücüne katılım ve istihdam oranındaki düşüşe paralel işgücü dışında kalanların oranı 1 milyon 194 bin kişi arttı ve 30 milyon 386 bin kişiye çıktı. Ayrıca 1 yıldan uzun süredir iş arayan ve geçen yıla göre sayısı 221 bin artarak 1 milyon 126 bin kişinin de işgücü dışına itilmesi muhtemel.

Sektörlerde mevsim etkisi nedeniyle tarımda 242 bin kişilik kayıp olurken, koronavirüs öncesi hareketli ekonomik aktivitenin etkisiyle imalat sanayinde 242 bin kişilik istihdam artışı yaşandı. Madencilikte istihdam 23 bin kişi atarken enerji sektöründe 7 bin kişilik azalma var. İnşaatta 68 bin, ticaret ve perakendede 83 bin istihdam düşüşü gerçekleşti. Ulaştırma haberleşme sektöründe 35 bin, turizmde ise 91 bin yeni istihdam yaratıldığı ocak döneminde finansta 49 bin, kamuda 55 bin, eğitimde 48 bin, sağlıkta 71 bin kişilik yeni istihdam oluştu.

Ne eğitimde ne istihdamda genç oranı yüzde 25.7

15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 2.2 puan azalışla yüzde 24,5, istihdam oranı ise 0.2 puan azalarak yüzde 31 oldu. Aynı dönemde işgücüne katılma oranı 1.5 puanlık azalışla yüzde 41.1 seviyesinde gerçekleşti. Ne eğitimde ne de istihdamda olanların oranı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 0.2 puanlık artışla yüzde 25.7 seviyesinde gerçekleşti.

Ücretsiz izin kayıt dışı çalışanlar ve TÜİK verisi…

Analistler, son çeyrekteki güçlü büyüme sonrası piyasanın hareketli olduğu dönemde bile yüksek işsizlik oranlarına sahip olan Türkiye’de koronavirüs etkisini tartışıyor. Şubat dönemi işsizlik oranı ocak, şubat ve mart ayını kapsıyor. İlk işaretleri şubat verisinde alabileceğiz. Ancak, yeni kanun taslağı ile işten çıkarmanın yasaklanacağı ücretsiz iznin yasallaşacağı belirtiliyor. Uzmanlar bu durumun verilere nasıl yansıyacağı ve ücretsiz izne çıkarılan kişi sayısının nereden takip edilebileceği konusunda kafa karışıklığı yaşıyor. Ayrıca Türkiye’de TÜİK verilerine göre yüzde 31 kayıt dışı çalışan oranı var. Bu çalışanlar ne kısa çalışma ödeneğinden ne de ücretsiz izin uygulamasından yaralanabilecek. Ve koronavirüs döneminde bu çalışanların akıbeti belirsiz.