İhracatçı, İsrail’e ikame rota arıyor

Aysel YÜCEL/İSTANBUL

Gazze Şeridi'nde 7 Ekim'de başlayan savaş nedeniyle 9 Nisan’da 54 ürün grubunda 1019 ürünün İsrail’e ihracatını kısıtlayan Ticaret Bakanlığı geçen cuma günü de bu ülkeyle ticaretin tamamen durdurulduğunu açıkladı. Karar kapsamında hem ihracat hem ithalat işlemlerinde gümrük beyannamesi tescil edilemezken İsrail menşeli ürünlerin farklı ülkelerden ithalatına da izin verilmiyor. İş dünyası ticaretin durdurulmasına saygı duymakla birlikte, kararın bir gecede ve haber verilmeden alınmasının piyasada karmaşa yarattığını dile getiriyor.

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, ihracat rakamlarının açıkladığı toplantıda gazetecilerin İsrail’e yönelik sorularını da yanıtlayarak, “Biz her zaman serbest ticaretten yanayız. Siyasi ve ekonominin ayrı değerlendirilmesi gerekiyor. Ancak Filistin’de katliam var. Dolayısıyla hükümetin aldığı karara saygı duyuyoruz” dedi. Ödemesi alınan ve gümrükte kalan mallar için çalışmaların sürdüğünü belirten Gültepe, ihracatının yüzde 75-80’ini İsrail’e yapan firmaların kayıplarını azaltacak destek verilmesi gerektiğini belirtti. Kayıpların farklı pazarlarla kapatılmasının kolay olmayacağını vurgulayan Gültepe, yılsonunda ihracatın hedeflerin altında kalabileceğine dikkat çekti.

“Gemiler yeni bağlantı arıyor ama yük yok”

EKONOMİ’ye konuşan Hizmet İhracatçıları Birliği (HİB) Başkan Yardımcısı Salih Zeki Çakır da karardan özellikle İsrail’e büyük ölçekte satış yapanların etkilendiğini belirterek, “Geçtiğimiz günlerde ihracatçı birliklerinde bu konu enine boyuna tartışılmıştı. Geçen cuma günü de Ticaret Bakanımızla birlikte konu yine gündeme geldi. Bu ülkeye büyük ölçekte satış yapanlar oldukça olumsuz etkilendi, fakat devletimizin kararı olduğu için saygıyla karşılamak durumunda olduklarını belirttiler” diye konuştu.

İsrail’e ihracat yapan firmaların başka pazar bulma telaşına düştüğünü belirten Çakır, yerli armatörlerin de olumsuz etkilendiğini söyledi. Çakır, “Savaş çıktığında İsrail limanlarında 50 civarında Türk sahipli gemi vardı. Şimdi başka ülkelerin yük bağlantılarını kovalıyorlar. Ancak yeterince yük yok. Navlunlar oldukça düşük seviyelerde” açıklamasını yaptı. Ukrayna’dan hala kurtaramadıkları gemiler olduğunu da hatırlatan Çakır, “Ukrayna’daki savaş kaynaklı zaten ciddi zararımız var. Sabır ve ümitle beklemeye ve girişimlerimizi sürdürmeye çalışıyoruz” dedi.

Boş konteyneri bile indirmeye izin yok

Yerli bir armatörlük şirketinin üst düzey yöneticisi ise karara saygı duyduklarını ancak, ani alınmasının pek çok sıkıntıyı da beraberinde getirdiğini söyledi. Şirket yetkilisi, “Piyasada ciddi belirsizlik var. Medkon olarak bizim İsrail’den gelen boş konteyneri bile indirmemize izin vermiyorlar. İsrail’e taşıma yapan armatörler yeni rota arayışına girdi” diye konuştu.
Sektör yetkilileri, Filistin sevkiyatlarında ise nihai alıcıların Filistinli olduğunun belgelenmesi durumunda, ihracatta kısıtlama olmadığını kaydetti.

Avrupalı firmalardan “aracılık” teklifi

Türkiye’nin önde gelen bir gümrük müşavirliği şirketi yöneticisi, İsrail ile ticari olarak uzun dönem kontratı olan birçok müşterileri olduğunu belirterek, “Bu ihracatçılara başta Avrupalı firmalar olmak üzere farklı ülkelerden ürünlerini İsrail’e göndermeleri için aracılık teklifleri geliyor. Bir yerli seramik firmasına da Filistin’deki bayisinin ‘malı bize gönderin, biz buradan İsrail’e teslim edelim’ yönünde bir teklif geldiğini duyduk” açıklamasını yaptı. Mısır ve Lübnan gibi üçüncü ülkeler üzerinden de İsrail’e mal sevkiyatı gündemde.

Nisanda İsrail’e ihracat %31 daraldı

Yıllık 5 milyar doların üzerinde ihracat yapılan İsrail’e karşı 9 Nisan’da uygulanmaya başlanan kısıtlama ilk olarak ihracatın yüzde 90’ının yapıldığı denizyolunu etkilemişti. Sektörden aldığımız bilgilere göre Türkiye’den bu ülkeye yönelik gemi sevkiyatlarında geçen ay yüzde 30 düşüş yaşandı. TİM’in cuma günü açıkladığı verileri de düşüşü teyit etti. İsrail’e ihracat nisanda yıllık bazda yüzde 31,5 düşüşle yaklaşık 280 milyon dolara geriledi. Aynı dönemde Filistin’e ihracat ise yüzde 33,7 artarak 12,3 milyon dolara yükseldi.