İptal ve ertelemeler yayılıyor

Yener KARADENİZ

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması sonrası her iki ülkede faaliyet gösteren bine yakın mağazanın temsilcileri, Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) tarafından önceki gün gerçekleştirilen toplantı ile durum değerlendirmesi yaptı. Toplantıda Ukrayna’da 267, Rusya’da ise 655 mağazası bulunan 25 markanın temsilcileri bölgede yaşanan sıcak gelişmeler ile ilgili bilgileri paylaştı. Ukrayna’da hali hazırda kapanmaların ardından kısmi olarak yağma yaşandığı belirtilirken çalışanların ise güvenli bölgelere gittiği ifade edildi. Ukrayna’da en fazla Colin’s mağazaları bulunurken onu LC Waikiki ve English Home gibi markalar takip ediyor. Rusya’da ise 32 markanın 655 mağazası ve 2 bin 556 satış noktasında işler yüzde 50 düşmüş durumda. Yaptırımlar kapsamında uluslararası ödeme sitemleri olan Mastercard ve Visa’nın Rus finans kuruluşları ile bağlantısını kesmesinin ardından Rusya’nın yerel ödeme sistemi Mir Kart kullanılmaya başlanmış. BMD Başkanı Sinan Öncel, swift soruna yönelik sorunun çözümünde ise şimdilik yolcu beraberi gibi çözümlerin konuşulduğu bilgisini verdi.

Rusya’da fiyatlar tırmanışa geçti

Öte yandan Rusya’da gerçekleşen devalüasyon nedeni ile fiyatlar da tırmanışa geçti. İndirim döneminde olan ülkede ani kur artışı nedeni ile fiyat artışları yaşanırken, sık sık gerçekleşen sabotaj ihbarları sonucu AVM’lerin de yüzde 50 kapasite ile hizmet verdiği belirtildi. Halihazırda en büyük sıkıntılardan biri Rusların Türkiye’de kredi kartlarını kullanamaması ve nakit alışveriş yapmak zorunda kalmaları ve ayrıca alışverişte 7 bin TL’lik sınır bulunması. BMD Başkanı Öncel, söz konusu limitin artırılması gerektiğini ve buna yönelik yakın zamanda da bir kararın çıkmasını beklediklerini dile getirdi. Öncel, “Bu limit yükseltilecek ki biz de turistlere satış yapabilelim. Nakit satıştaki kısıtlamanın yukarı çekilmesi önemli. 7 bin TL çok düşük bir rakam” dedi.

İlk olarak hazır giyim etkileniyor

Yine marka temsilcilerinin verdiği bilgilere göre Polonya, Belarus, Moldovya ve Romanya’da da satışlarda önemli oranda düşüş yaşanıyor. Ukrayna ve Rus Turistlerin yoğun olduğu Yunanistan, İtalya ve Bulgaristan’dan da sipariş iptalleri yaşandığı dile getiriliyor. İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Başkanı Mustafa Gültepe de çevre ülkelerden yavaş yavaş sipariş iptallerinin gelmeye başladığını söyledi. Gültepe, “Polonya ve Bulgaristan gibi ülkelerde de hafiften ertelemeler var. İnsanlar tedbirli gidiyor. Böyle durumlarda zaten tüketiciler ilk önce hazır giyim gibi perakende ürünleri alışverişini erteliyor” dedi.

Meyve sebzede olduğu gibi hazır giyimde de fiyatlar düşebilir. Halihazırda her iki ülkeye de yapılan ihracat en azından hazır giyim sektörü için durma noktasına gelmiş durumda. Kimi tırlar ise geri dönüyor. Söz konusu gelişme yurtiçinde meyve sebze fiyatlarında hissedilir derecede düşüşe yol açmıştı. Benzer bir durumun hazır giyim ürünlerinde de yaşanabileceğini aktaran Sinan Öncel, “İmalata girmiş olan siparişlerin hangi ülkelere satılacağı belirsiz. Sezon da kaybedilirse önümüzdeki sezon bu ürünlerin demode olma riski var, değersiz bir stok meydana geliyor. Bu ürünler iç piyasaya verilmek zorunda kalacaktır.

Öte yandan da bölgeye üretim yapan tesislerinde önemli oranda artı kapasite meydana gelmiş durumda. Bu da fiyatların aşağı inmesi ya da yukarı yönlü ivmenin yavaşlamasını sağlayabilir” değerlendirmesinde bulundu. Öte yandan Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı ülkelerin yanı sıra şirketlerin de ülkeye biribiri ardına yaptırım uygulaması sonucunu doğurdu. Örneğin Nike, Rusya’ya satışı durdurdu. Ülkede çok sayıda başka Avrupalı markalar da faaliyette. Sinan Öncel, bu tarz hareketlerin artabileceğini, bunun da Türk markalarının ülkedeki etkinliklerinin artmasını sağlayabileceğini anlattı.

Hava yolunda fiyatlar tırmanacak

Türkiye ile Rusya arasındaki ticaretin SWIFT olmadan nasıl devam edeceği konusu da toplantıda gündeme gelen başka bir sorun. BMD Başkanı Öncel, eski dönemlerde de uygulanan yolcu beraberinde para taşıma üzerinde durulduğunu söyledi. Öncel, “Yolcu beraberi ticarette bu yöntem uygulanıyor. Bu noktada belirli kanuni düzenlemeler yapılırsa iş daha da kolaylaşacaktır” diye konuştu. Uçak şirketlerinin sigorta konusu da gelişmeler ile öne çıkan başka bir konu. Bu alanda sigorta sisteminin olmaması ve Ukrayna hava sahasının da kapalı kalması nedeniyle uçakların çok daha uzun yoldan Türkiye’ye gelmesi riski ile karşı karşıya kalındığını anlatan Sinan Öncel, bunun da uçak bileti fiyatlarında yukarı yönlü baskıya yol açacağını anlattı.

Tekstil merkezlerinde üretim durdu

Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği Başkanı Ramazan Kaya, söz konusu gelişmelerden üretim anlamında en fazla etkilenen bölgelerin tekstil merkezleri Laleli, Osmanbey, Merter ve Zeytinburnu olduğunu anlattı. Üretimin daha çok Merter Bölgesi’nde, kumaşın ise Zeytinburnu’ndan sağlandığını anlatan Kaya, her iki ülkenin yanı sıra Belarus gibi çevre ülkelere de ürün gönderilememesi nedeni ile üretimin durduğunu, bunun da sektör kapasitelerinde düşüşe yol açacağını dile getirdi.

Mallar depoda bekliyor

Rusya ve Ukrayna’da faaliyet gösteren gruplardan biri de Orka Holding. İki ülkede 10’un üzerinde mağazası olan grubun Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Orakçıoğlu, iki bölgeye yapılan ihracatın toplam ihracatlarının içindeki payının yüzde 5’e denk geldiğini söyledi. Orakçıoğlu, “Ukrayna tamamen kapalı, Rusya’da ise işler yüzde 50 düştü. Hali hazırda depolarımızda yaşanan olaylardan dolayı sevk edilmeyi bekleyen mallar var. Gelişmeleri dikkatle izliyoruz. Şu an her şeyin iş olmadığı bir dönemden geçiyoruz. Bu insanlık dramının bir an önce son bulmasını diliyoruz” dedi.

Turizmde Avrupa rezervasyonları da yavaşladı

Selenay YAĞCI

Turizmde Ukrayna-Rusya geriliminin etkileri devam ediyor. Ödeme sorunlarının ardından rezervasyon yavaşlaması Avrupalı turiste de yansıdı. Rus bankalarının SWIFT sisteminden çıkarılması, Visa ve Mastercard’ın yaptırım uygulamasının ardından da Rus finans kurumlarını engellemesi turizmde ödeme krizine yol açtı. Oteller, erken rezervasyon ödemesi alamıyor. Ödeme krizinden sonra turizme bir kötü haber de Avrupa’dan geldi. Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden sonra Avrupalı turistlerden gelen rezervasyonlar da yavaşladı. Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Başkanı Firuz Bağlıkaya, Rusya ve Ukrayna’dan rezervasyonlar durduğunu ve Avrupa’da da ciddi düşüş olduğunu belirtti.

Türkiye’ye en çok turist gönderen ülkelerden Rusya ve Ukrayna’dan henüz kayda değer iptallerin olmadığını ama rezervasyonların durduğunu belirten Bağlıkaya, sezona savaş koşullarında girilmesinin çok sıkıntılı bir durum olacağını söyleyerek, “Tüm turizmciler endişeyle bekliyor” dedi. Bağlıkaya, 2022’in çok iyi başladığını vurgulayarak savaşın olası etkilerine dikkat çekti: “2022 bizim 2019’dan daha yukarıda rekor beklediğimiz bir yıldı, rezervasyonlar da öyle geliyordu. İnşallah kısa sürede mart ayında toparlanırsa sezonun henüz başlamadığını da düşünürsek çok büyük yara almadan atlatma şansımız olur. Ama şu an rezervasyon akışı yok. Eğer devam ederse Avrupa'da da tedirginlikten dolayı yavaşlama var herkes biraz temkinli davranıyor. Savaşın devam edip etmemesi ve ne şekilde süreceği de belirleyici olacak. Yalnız Türk turizmi değil Avrupa›daki turizm hareketi de etkilenir. Tansiyon çok önemli. Hangi şekilde devam ettiği önemli, görüşmeler devam ederse başka türlü sıcak temas olursa farklı olur.”

Güney Ege Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (GETOB) Başkanı Bülent Bülbüloğlu, Avrupa’dan da rezervasyonlarda bir durağanlık olduğunu söyleyerek, “Korkutucu boyutta değil ama turizm barışı sever, huzuru sever. Huzur ortamı olmayınca da rezervasyonlarda durgunluk oluştu. Sezonu çok etkileyeceğini zannetmiyorum” dedi.