İhracat kredisi sınırlı iyileşti
İhracatçıların uygun maliyeti nedeniyle yoğun olarak kullandığı Eximbank kredilerinde geçen yıl 24 milyar dolar kredi desteği sağlandı. Kullandırılan kredi miktarı bir önceki yıla göre yüzde 22 artarken, ihracatçı kredisinin toplam ihracata oranı da yüzde 9,2’ye çıktı. Bu alanda kısmi iyileşme olsa da, söz konusu oran hala 2015-2020 yılları arasındaki seviyenin çok uzağında.
MERVE YİĞİTCAN
Yüksek maliyeti nedeniyle ticari kredilere erişimi kısıtlanan ihracatçıların, uygun maliyeti ve vade yapısı nedeniyle son dönemde yoğun olarak kullandığı Eximbank kredilerinde geçen yıl sağlanan kredi desteği bir önceki yıla göre yüzde 22 artarak 24 milyar dolara ulaştı. Banka tarafından sağlanan sigorta desteği ise bir önceki yıla göre yüzde 12 artarak 25 milyar dolara yükseldi. Türk Eximbank’ın kredi ve sigorta desteği sağladığı ihracatçı sayısı ise 18 bini aşarken, bankanın 2020’den bu yana yürüttüğü tabana yayılma politikası sonucunda desteklerden yararlanan ihracatçılar içerisinde KOBİ’lerin payı da yüzde 84 oldu.
Peki Eximbank kredilerinin toplam ihracata oranında geçen yıl nasıl bir tablo ortaya çıktı? Geçen yıl Türkiye’nin ihracatı yaklaşık 262 milyar TL olarak gerçekleşirken, kullandırılan ihracatçı kredilerinin toplam ihracata oranı yüzde 9,2’ye yükseldi. Bir önceki yıl bu oran yüzde 7,6’ya inerek en dip seviyeyi görmüştü. Bu konuda 2023’e göre bir iyileşme olduğu görülüyor, ancak oran hala 2015-2020 yılları arasındaki seviyelerden düşük durumda. İhracatçı kredilerinin 10 yıllık seyrine bakıldığında, 2015’te kullandırılan kredi miktarı 20,1 milyar dolar olurken, toplam ihracata oranı yüzde 14 olarak ölçüldü. 2016 yılında kullandırılan kredi tutarı 21,7 milyar dolar olurken, bu kredinin toplam ihracata oranı ise yüzde 15,2’ye çıktı. Bu orandaki artışta ihracattaki düşüş de etkili oldu. Kredi tutarı/ ihracat ilişkisini bakıldığında 2017 ve 2018 yıllarında da yüzde 15,2 civarında bir oran ortaya çıkıyor. Kullandırılan Eximbank kredisi tutarı 2017 yılında 23,9 milyar dolar, 2018 yılında da 26,9 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2019 yılına gelindiğinde 180,8 milyar dolarlık ihracat performansına imza atan firmalara kullandırılan Eximbank kredisinin de 26,7 milyar dolar olduğu görülüyor. Kullandırılan kredilerin ihracata oranı da söz konusu yıl yüzde 14,8 olarak gerçekleşti.
Pandemide rekor kırmıştı
Pandemi yılı olarak kabul edilen 2020 ise, Eximbank kredilerinin en parlak yılı olarak tarihe geçti. Söz konusu yıl ihracatçılara 28,5 milyar dolar Eximbank kredisi kullandırılırken, bu tutarın toplam ihracata oranı yüzde 16,8’e kadar çıktı. Şüphesiz bunda pandemi etkisiyle küresel ticarette yaşanan daralma ve buna bağlı olarak 169,9 milyar dolara gerileyen ihracatın da etkisi oldu. 2020’de zirveyi gören Eximbank kredilerinde ibre 2021 itibarıyla tersine dönmeye başladı. O dönem tercih edilen düşük faiz odaklı ekonomi politikaları sonrasında finansmanda yaşanan erişim sorunları Eximbank kredilerine de olumsuz yansıdı.
2021 yılında 10 bin 935 firmaya 22,5 milyar dolarlık kredi kullandırıldı. 225,2 milyar dolarlık ihracatın gerçekleştirildiği söz konusu yıl, kullandırılan kredilerin ihracata oranı yüzde 10 olarak hesaplandı. Orandaki düşüş 2022 ve 2023’te de sürdü. 2022 yılında 19,6 milyar dolar Eximbank kredi desteği verilirken, bunun toplam ihracata oranı yüzde 7,7 oldu. 2023 yılında ise kullandırılan kredi tutarı değişmeyerek 19,6 milyar dolarda kaldı, bunun toplam ihracata oranı ise yüzde 7,6’ya indi.
Parasal sıkılaşma kapsamında finansman kanalları tıkanan ihracatçılar ise daha selektif bir kredi politikası ile ihracatın desteklenmesini talep ederken, bu noktada kullandırılan Eximbank kredilerinin oranının yeniden yüzde 15 seviyelerine çıkmasını talep ediyor.
