Hızla büyüyen e-ticarette kurallar yeniden belirleniyor

Canan SAKARYA

ANKARA - Dünyada ve Türkiye’de son yıllarda hızla büyülen, COVID-19 salgınıyla birlikte rekor seviyelere ulaşan e-ticarette kurallar yeniden belirleniyor. Sektörün az sayıda e-ticaret pazar yerinde yoğunlaşmasının hem satıcıların hem de tüketicilerin bu pazar yerlerine olan bağımlılığını artırarak bir takım sorunlara neden olması üzerine Ticaret Bakanlığı yeni bir çalışmayı gündemine aldı.

İki ana başlıkta yürütülen çalışmaya göre, ekonomik parametreleri tek başına belirleyebilme güçleri giderek artan büyük ölçekli ya da başat platformların rekabeti ortadan kaldıracak uygulamalarına izin verilmeyecek. İkinci adım olarak bünyelerinde faaliyet gösteren satıcılara nazaran yüksek pazarlık gücüne sahip olan dijital platformların, kendi lehlerine satıcıların aleyhine ticari koşullar dayatmasının önüne geçilecek.

E-ticaret kapsamında yaşanan sorunların çözümünü sağlamak ve daha etkin rekabet koşullarını tesis etmek amacıyla başlatılan çalışmada e-ticarette haksız rekabetin ve tekelleşmenin önüne geçilmesi, e-ticaret pazar yerlerindeki satıcıların haklarının güvence altına alınmasına yönelik olarak iki ana başlıkta yeni düzenlemeye gidiliyor.

Pazar yerlerine yeni kriterler getirilecek

E-ticarette haksız rekabetin ve tekelleşmenin önüne geçmek için bir dizi yeni önlem alınacak.

Bu kapsamda, e-ticaretin dengeli şekilde büyüme ve gelişmesinin sağlanması amacıyla pazar yerlerine bazı kriterler getirilecek. Piyasadaki rakipleri dışlayıcı şekilde tanıtım faaliyetlerinde bulunulamayacak. E-ticaret pazar yerlerinin elde ettiği verileri kullanarak bünyesindeki satıcılarla haksız rekabet etmesi engellenecek. E-ticaret pazar yerleri kendini haksız bir şekilde sıralamada ön plana çıkaramayacak ve satıcılar arasında ayrım gözetemeyecek.

E-ticaret pazar yerlerinin faaliyet alanları belirlenecek ve sektörün orantılı şekilde büyümesi sağlanacak.

Taklit ürün satışı engellenecek

Yapılan düzenlemenin ikinci ayağında ise e-ticaret pazar yerlerindeki satıcıların hakları güvence altına alınacak. Bu çerçevede e-ticaret pazar yerlerinde taklit ürün satışı ve hukuka aykırı içerikler engellenecek. Satıcılar sadece bir e-ticaret pazar yerinde faaliyet göstermek zorunda bırakılamayacak. E-ticaret pazar yerleri satıcıları belirli bir kişiden mal veya hizmet teminine zorlayamayacak. E-ticaret pazar yerleri tarafından satıcılara yapılacak ödemeler artık daha kısa sürede yapılacak. E-ticaret pazar yerleri ve satıcılar arasındaki sözleşmelerde haksız şartlara yer verilemeyecek ve e-ticaret pazar yerlerince tek taraflı değişiklik yapılamayacak. Hizmet verilmeden haksız şekilde satıcılardan bedel alınması engellenecek. Satıcıların e-ticaret pazar yerlerine karşı hak arama hürriyetini engelleyici uygulamalara izin verilmeyecek. Satıcılar kendilerine ait verileri diledikleri zaman diğer e-ticaret pazar yerlerine taşıyabilecek.

Satıcıların yüzde 74’ü bir pazar yerinde satış yaptı

2021 yılında 381 milyar liraya ulaşan e-ticaret hacminin yüzde 28’ini sektörde önde gelen e-ticaret pazar yerlerinde gerçekleşen satışlar oluşturdu. Satıcı sayılarına bakıldığında e-ticaret yapan 484 bin 347 işletmenin, 472 bin 604’ü e-ticaret pazar yerlerinde faaliyet gösterdi. Bu işletmelerin pazar yerlerine göre dağılımına bakıldığında ise yüzde 74’ünün yalnızca bir, yüzde 12’sinin iki, yüzde 6’sının üç ve yüzde 3’ü dört pazar yerinde satış yaptı.