Bakan Mehmet Şimşek: Türkiye'de asgari ücret düşük değil

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Bloomberg HT-Habertük canlı yayınında gündeme ilişkin soruları yanıtlarken, ekonomiye ilişkin çok önemli değerlendirmelerde bulundu. Şimşek, açıklamalarında KKM, enflasyon, EYT, vergi, asgari ücret, borsada kazanç vergisi gibi birçok konu hakında görüşlerini paylaştı.

Bakan Şimşek'in öne çıkan ifadeleri şöyle;

Gri listeden çıkışımız bir ekip çalışması. Daha önce mevzuat çalışması yapılmıştı ama en önemlisi uygulamadaki etkinlikti. Gri listeye girmek kolay çıkmak zor. İçişleri ve Adalet Bakanlığımızın desteği olmasaydı bu listeden çıkamazdık. Haziran ayından bu yana bir araya geldiğim bütün hazine bakanlarıyla bu konuyu konuştuk.

Bizim finansal sistemimizin sağlıklı işlemesi ve itibarlı olması lazım. Listeden çıkmak büyük kazanım ama burada esas amaç Türkiye'nin güvenilebilir olduğunu ortaya koymaktı. Siyasi mülahazalar devreye girmesin diye FATF'ye bir mektup bile yazdık. 

Son aylarda kaynak girişi arttı

Son aylarda kaynak girişi güçlü oranda arttı. Şu an bu kaynak girişini nasıl yönetiriz onunla uğraşıyoruz. Sisteme çok Döviz girince aşırı TL basıyorsunuz. Bu da likidite fazlası yaratıyor. Rezerv yeterliliği bakımından neredeyse IMF kriterini yakaladık. 

Yurt içi bankalarla olan swapları neredeyse 5 milyar dolara indirdik. Vadesi gelmişken kapatıyoruz. Swap hariç net rezerv artı 12 milyar dolara yükseldi. Döviz rezervlerini endişe kaynağı olmaktan çıkardık.

Reel bazda lirada bir miktar değerleme oldu. Esas hedefimiz enflasyonu kalıcı şekilde düşürerek nominal kurlarda istikrar sağlamak. Gri liste kararından sonra Moody's'in bunun olumlu yönde yansıyacağı yönünde değerlendirmesi var. Fon akışı son derece güçlü.

"Türkiye gri listeden oybirliğiyle çıktı tek bir ülke itiraz etmedi"

Terörizmin finansmanıyla mücadeleyi bir öncelik haline getirdik. Gri listeden Türkiye oybirliğiyle çıkarıldı. Tek bir ülke itiraz etmedi. Komşumuz Yunanistan bile 'güçlü şekilde sizi destekliyoruz' dedi. Listeden çıktık ama terörizmin finansmanıyla ilgili güçlü bir şekilde mücadele edeceğiz. MASAK'ın idari kapasitesi geliştirilecek. Yapay zekayı bu noktada devreye alacağız. Başardık, başarmaya devam edeceğiz.

 "Cari açıkta başarı sağlandı, bu başarıyı kalıcı hale getirmek lazım"

Programın temelinde rasyonel politikalar ve yapısal reformlar var. Bu durum yatırımcı güvenini getiriyor. Bu durum reel kurda istikrarı getiriyor. O da beraberinde dezenflasyonu getiriyor. Programın özünde dengesizliklerin giderilmesi var. Türkiye'nin biriktirdiği dengesizliklerden bir tanesi dış açıktı. Geçen Mayıs ayında yıllık cari açık 57 milyar dolardı. Bu Mayıs ayında 26 milyar dolara muhtemelen inecek. Cari açık konusunda başarı sağlandı, bu başarıyı kalıcı hale getirmek lazım. Devletin aktif olarak işin içinde olduğu sanayi politikası ortaya koyacağız. 

Şu an rezerv birikimi şirketlerin ve vatandaşların portföy tercihleri ve dış kaynaktan geliyor.

"EYT'nin yıllık maliyeti 724 milyor TL oldu"

İkinci dengesizlik bütçe açığıydı.Geçen sene seçimden önce muhalefetin popülist iteklemesiyle EYT geçti. Geçen sene EYT'nin yıllık maliyeti finansman maliyetiyle birlikte 724 milyar TL oldu. Bütçe dengelerinin iyileşmesinde oldukça mesafe kat ettik. Ama kat edeceğimiz yol var. Gelecek sene bütçe açığının milli gelire oranını yüzde 3'ün altına çekeceğiz

KKM'deki vergi avantajı son buldu

Üçüncü dengesizlik büyümedeki dengesizlikti. Büyümede yeniden dengelenmeyi sağladık. Enflasyonun ana kaynağı iç talep kaynaklı büyüme. KKM'de 44 haftadır kesintisiz olarak düşüş var. Bu durum para politikasının çalışmasını engelleyen bir faktör. KKM'yi giderek bir sorun olmaktan çıkarıyoruz. Bugün itibariyle şirketlerin KKM'deki vergi avantajı son buldu. Artık şirketler için bir istisna yok. Bireylerin KKM'den kazandıkları da vergiye tabi olacak. KKM'den çıkış hızlanacak.

"Enflasyondaki düşüşle birlikte reel ücret artışları olacak"

Kalıcı refah artışı için en önemli konu istihdamdır. Bir her sene ortalama 690 bin istihdam sağladık 20 yılda. Geçici olarak tabii ki ekonomide bir yavaşlama sürecine gireceğiz. Enflasyondaki düşüşle birlikte reel ücret artışları yaşanacak. Mayıs ayında enflasyon yükseldi diyebilirsiniz ama son 12 ayın enflasyonu o. Piyasalar temkinli, henüz programı tam satın aldılar diyemeyiz. Önümüzdeki 12 ay için yüzde 31 enflasyon bekliyorlar.

Bizim için önemli olan yıl sonunda enflasyonun yüzde 42'nin altına düşmesi, o zaman alım gücünün hissedileceği bir döneme gireceğiz.

Dolar/TL'de büyük dalgalar vatandaşları ve şirketleri tedirgin ediyor.

Geçen sene mali itki vardı. Yüksek bütçe açığı yüksek enflasyon demek. Biz mali itkiyi geriye çekeceğiz. İnşaat maliyetlerinde artışın bu sene devamı için bir sebep yok. Geçen sene KDV'yi artırmıştık ama bu sene bir KDV artışı gündemde değil. 

"Muhalefetin 'popülist' söylemine itibar etmeyeceğiz"

Muhalefetin popülist söylemi olabilir ama biz bütün dengelere bakıyoruz. Muhalefetin popülist söylemine itibar etmeyeceğiz. Bizim tek bir amacımız var refah artışı ve refah artışının adaletli paylaşımı. Gelecek sene bütçe açısından daha farklı bir noktada olacağız. Kazandığı halde vergi vermekten imtina eden kesimlerle mücadele edeceğiz.

"Bu sene 'asgari ücret' reel olarak artmış olacak"

Türkiye'nin risk primi geçen yıl 700 civarındaydı bu sene 270 baz puanlara geldi. Bizim için önemli olan dengesizliklerin giderilmesi ve bunu da kalıcı hale getirmek. Vatandaşımız bize inansın. Evet kolay bir süreç değil bu. Türkiye'nin sorunlarına kolaycı çözümler yok.

"Asgari ücreti vergi dışına bıraktık"

Vatandaşımızı enflasyona ezdirmedik ve ezdirmeyeceğiz. Asgari ücret AK Parti hükümetlerinde dolar bazında ciddi oranda arttı. Haziran 2024 itibariyle asgari ücret 524 dolar. Bu sene reel olarak asgari ücret artmış olacak. Asgari ücret yüzde 49 arttı. İlk 6 ayda enflasyon yüzde 20'lerde olacak. 

Yıl sonunda enflasyon piyasanın beklediği gibi olsa bile yüzde 42-43'lerde olacak. Gelişmekte olan ülkelerde en yüksek asgari ücret bizde. Türkiye'de asgari ücret düşük değildir. Asgari ücreti vergi dışında bıraktık. Bu sene bunun bütçeye maliyeti 670 milyar TL. EYT ile birlikte emekli başına çalışan sayısı 1,5 seviyelerine indi.

"Enflasyonu düşüreceğiz"

Enflasyon yavaşlayacak, vatandaşlarımıza reel büyümeden pay vermeye devam edeceğiz. Sabırla yola devam edersek bu enflasyonu düşüreceğiz. Bütün kesimlerin bir süre sabır göstermesi gerekecek. 2025'ten itibaren küresel finansal koşullar elverişli olacak. Bu dış kaynak noktasında elimizi güçlendirecek.

"Vergi paketi süzgecimizden geçmiş bir paket değil"

Piyasada üzerinde tartışılan paket kapsam olarak bizim süzgecimizden geçmiş bir paket değil. Ne moto kurye ne de bahşiş konusu bizim gündemimizde yok. Türkiye'de birçok kesim vergiden imtina ediyor, ciddi bir kayıtdışılık var. Biz verginin tabanını büyüterek sonuç alacağız. Bizim iki temel ilkemiz var. Vergide adaleti sağlamak ve uygulamada etkinliği sağlamak.

"Bizim tercihimiz vergilendirilmeyen alanlardan vergi almak"

Türkiye'nin vergilerinin gelire oranı yüzde 21 bile değil. OECD'de en düşük vergi yüküne sahip ikinci ülkeyiz. Türkiye'de dolaylı vergilerin milli gelire oranı yüzde 9,1. AB'de bu oran yüzde 13,6. OECD ülkelerinde yüzde 10,5. Burada sorun doğrudan vergi gelirlerinin düşük olması. Esas oraya odaklanıyoruz. Bizim tercihimiz vergilendirilmeyen alanlardan vergi almak, yeni bir vergi yükü getirmek değil. Koparılan yaygaralar doğru değil. 

"Borsa kazançlarının vergilendirmesi konusunda çalışıyoruz"

Bu vergi paketinde ne yapıyoruz. Çokuluslu şirketlere yüzde 15 asgari kurumlar vergisi getiriyoruz. Yurt içinde asgari kurumlar vergisi çalışıyoruz. Kuyumcunun beyan ettiği aylık matrah geçen sene 16 bin TL seviyesinde. Bütün bu alanlarda yetki alıp, hasılat tespiti yapacağız, hasılata aykırı beyanlardan izahat isteyeceğiz, sonrasında harekete geçeceğiz. Kayıt dışılıkla mücadele edeceğiz. GYO'ların vergi istisnalarını kaldırmayı düşünüyoruz. Yap-işlet-devret şirketlerine yüzde 30 vergi düşünüyoruz. Bu pakette değil ama belki bir sonraki pakette Borsa kazançlarının vergilendirilmesini çalışıyoruz.

"İşletmelerde hasılat tespitine gideceğiz"

İşletmelerde artık hasılat tespitine gideceğiz. Türkiye'de 1,1 milyonun üzerinde kurumlar vergisi mükellefi var. Kurumlar vergisi mükelleflerinden yarısından çok fazlası vergiden kaçınmaya çalışıyor. Geçenlerde bir yapay zeka şirketi ziyaret etti. Kurumlar vergisinin tüm defterlerini inceleyecek bir modül geliştirebilir misiniz diye sorduk. Bunu geliştirmek için kapımız şirketlere açık.

"Vergi denetimlerini sıklaştıracağız"

Çok kazananları buradan uyarıyorum. Vergiden kaçınmanın cezalarını artıracağız, denetimleri sıkılaştıracağız. Giderek burada daha çok yapay zekayı devreye alacağız. Vergi denetim elemanlarımız için bütün teknolojileri devreye alacağız. Yurt dışı çıkış harcında taslağın son hali verilmedi. Şu anda vergi taslağı ham durumda. Asgari kurumlar vergisi hususunu iş dünyası ile konuşacağız. Şu andaki pakette sermaye kazançlarının ilave vergilendirilmesi ilave çalışma gerektiriyor.

"Yurt dışı çıkış harcı"

Yurt dışı çıkış harcı, 2001 yılına kadar 100 dolar olarak uyulanmış. Bizim hükümetlerimiz döneminde aşağı çekilmiş. Geçen sene Türkiye çok büyük bir deprem felaketi yaşadı. Biz de bunun yaralarını halen sarmaya çalışıyoruz. Geçen sene 1 trilyonun üzerinde bir kaynak harcandı. Bu sene de 1 trilyonun üzerinde bir rakam harcanacak.

Biz bu çıkış harcını artırmayı planlıyoruz. 23 yaşına kadar bu harcın alınmaması gündemde. Sonu nasıl olur bilmiyorum. İmkanı olmayan birisi yurtdışına gidebilir mi? Biz de imkanı olandan vergi alınmasını taslağa aldık. Taslak ham bir taslak. Yurt dışı çıkış harcında taslağın son hali verilmedi.

"Borsa gelirleri şu anki paketin konusu değil"

Sermaye kazançlarının ilave vergilendirilmesi ilave çalışma gerektiriyor. Borsa gelirleri şu andaki paketin konusu değil. Üzerinde çalışıyoruz. Hiçbir alan kayıt dışı kalmayacak. Bütün kazançlar makul düzeyde vergilendirilecek. Vergilendirilmemiş alan kalmayacak.

"Kripto varlıkları vergi kapsamına alacağız"

Kripto varlıkları vergi kapsamına alacağız. Belki bu pakette değil ancak bir sonraki pakette borsa kazançlarının da vergilendirilmesini çalışıyoruz.

Şu anda sıcak gibi gözüken para, uzun vadeli enstrümanlara geçecek. Enflasyon düşünce bu programa inanç artacak. Enflasyonda ilk düşüşü Haziran'da göreceğiz, esas düşüş Temmuz, Ağustos ve Eylül'de görülecek. Eylül'de bile enflasyon yüzde 40'lı rakamları görebilir.