Hayvancılık destekleri 3 yıllık açıklandı

Ali Ekber YILDIRIM

Hayvancılık destekleri açıklandı. Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında(26 Temmuz 2024) yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile hayvancılıkta 3 yıl uygulanacak yeni destekleme modeli belli oldu. Yeni destekleme modelinde üretimin her konusu için değil katsayı ve performansa göre destekler verilecek.

Temel destekler

Büyükbaş, küçükbaş hayvancılık, arıcılık ve ipek böceği için temel destek miktarları belirlendi. Aile işletmeleri, genç ve kadın girişimciler, birinci derecede tarımsal örgüt üyeleri, planlama bölgelerinde bu faaliyetleri yapanlara belirlenen katsayı ile ilave destekler verilecek.

Ürün geliştirme desteği

Açıklanan yeni modelde suni tohumlama, soy kütüğü, yerli sperma, ari işletme gibi konularda da ilave destekler var. Ürün geliştirme destekleri kapsamında ise çiğ süt, besilik erkek sığır (karkas) ve tiftik üretimi desteklenecek.

Kadın ve gençlere ilave destek

Yeni destekleme modeli ile hayvancılık yapan kadın ve gençler için ilk kez ilave destek uygulanacak. Verimliliği artırıcı kriterleri sağlayan üreticiler desteklerden daha fazla yararlanacak.

Bazı destekler kaldırıldı

Geçmiş yıllarda destekleme kararnamesinde yer alan hayvancılık desteklerinden bazıları yeni modelde yer verilmeyerek kaldırıldı. Hayvancılıkta kaldırılan destekler arasında; yem bitkileri desteği( bu bitkisel üretim destekleri içinde yer alabilir), hayvan başına destek, dişi manda desteği, düve alım desteği, anaç koyun ve keçi desteği, sürü yenileme desteği.

Resmi Gazete’nin 26 Temmuz 2024 tarihli sayısında yayınlanan 2024-2025 ve 2026 yılı hayvancılık destekleri özetle şöyle:

Hayvansal üretimin desteklenmesi

1- Büyükbaş hayvancılık destekleri

Tarım ve Orman Bakanlığı (Bakanlık) tarafından belirlenen programlı aşıları tamamlanmış, yılı içinde doğan, 4 ay (120 gün) ve üzeri yaşta buzağı/malaklara hastalıktan ari işletmeler hariç en fazla 500 baş ile sınırlı olmak üzere 2024 yılı için hayvan başına 1.000 lira temel destek, buzağının doğduğu işletmeye ödenir.
Temel destek şartlarını sağlayan yetiştiricilere hastalıktan ari işletmeler hariç en fazla 500 baş ile sınırlı olmak üzere aşağıda belirtilen katsayıların temel destek tutarı ile çarpımından elde edilen tutar ilave edilerek ödenir.

– Destekleme amaçlı veri tabanlarında yapılan sorgulama tarihi itibarıyla en fazla 20 baş hayvana sahip işletmelerdeki buzağı/malaklar için ilave 1 katsayı (1000 lira).

– Destekleme takvim yılı başlangıcı itibarıyla üzerinde işletme kaydı bulunan; kadın yetiştiricilerin veya son takvim gününde 41 yaşından gün almamış yetiştiricilerin işletmelerinde doğan buzağı/malakları için ilave 0,7 katsayı( 700 lira).

– Tarımsal Üretimin Planlanması Kurulu tarafından süt havzası olarak belirlenen Amasya, Çorum, Tokat, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan, Muş, Erzurum ve Tunceli illeri ile besi havzası olarak belirlenen Ağrı, Ardahan, Artvin, Bayburt, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gümüşhane, Hakkari, Iğdır, Kars, Malatya, Muş, Sivas, Şırnak, Tunceli ve Van illerindeki buzağı/malaklar için ilave 0,5 katsayı(500 lira).

– Suni tohumlama sonucu veya embriyo transferi yapılan sığırlardan doğan buzağı/malaklar için ilave 0,8 katsayı (800 lira).

– Yerli sperma üretim merkezlerindeki boğaların spermaları ile suni tohumlama sonucu veya embriyo transferi yapılan sığırlardan doğan buzağı/malaklar için ilave 0,5 katsayı(500 lira).

– Buzağılarda; soy kütüğü desteklemesine ilişkin Bakanlıkça belirlenen şartlar doğrultusunda 5/12/2011 tarihli ve 28133 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Hayvanlarda Soy Kütüğü ve Ön Soy Kütüğü Esasları Hakkında Yönetmelik kapsamında A, B sınıfı işletmelerde doğan buzağılar ile bu işletmelerde doğan damızlık kütüğü sınıfı A, B olan dişi buzağılardan Bakanlıkça yetkilendirilmiş laboratuvarlarda Genomik test yaptırılanlar için ilave 1,5 katsayı ( 1500 lira), C sınıfı işletmelerde doğan buzağılar ile malaklar için ilave 0,8 katsayı(800 lira).

– Ari işletmelerde doğan dişi buzağı/malaklar için ilave 4 katsayı (4 bin lira).

– AB onaylı süt çiftliği sertifikasına sahip işletmelerdeki dişi buzağı/malaklar için ilave 0,6 katsayı(600 lira).
– Birinci derece tarımsal amaçlı örgütlere üye olan yetiştiricilerin buzağı/malakları için ilave 0,2 katsayı(200 lira) ödeme yapılacak.

2-Küçükbaş hayvancılık destekleri

Damızlık Koyun/Keçi Yetiştiricileri Birliğine üye yetiştiricilerin (birlik olmayan illerde bu şart aranmaz), Bakanlıkça belirlenen aşıları tamamlanmış, yılı içinde doğan ve doğduğu işletmede en az 4 ay (120 gün) kalan oğlak/kuzularına 2024 yılı için hayvan başına 200 lira temel destek ödenecek.

Temel destek şartlarını sağlayan yetiştiricilere, oğlaklar ile kuzular için aşağıda belirtilen katsayıların temel destek tutan ile çarpımından elde edilen tutar ilave edilerek ödenecek.

– Destekleme amaçlı veri tabanlarında yapılan sorgulama tarihi itibarıyla en fazla 100 baş anaç koyun-keçi varlığına sahip işletmelerdeki oğlaklar ile dişi kuzular için ilave 1 katsayı (200 lira).

– Destekleme takvim yılı başlangıcı itibarıyla üzerinde işletme kaydı bulunan; kadın yetiştiricilerin veya son takvim gününde 41 yaşından gün almamış yetiştiricilerin işletmelerinde doğan oğlak/dişi kuzular için ilave 0,7 katsayı(140 lira).

– Birinci derece tarımsal amaçlı örgütlere üye olan yetiştiricilerin işletmelerinde doğan oğlak/kuzuları için ilave 0,2 katsayı(40 lira).

– Temel destek şartlarım sağlayan 100 baş ve üzeri anaç koyun-keçi varlığına sahip işletmelere en fazla bir sürü yöneticisi için ve sadece 100 baş üzerinden ilave 1,8 katsayı( 360 lira) destek ödenecek.

3- Atık desteği

Bakanlıkça programlanan aşı uygulamaları sonrasında oluşan atıklar için hayvan sahiplerine, 2024 yılı için büyükbaş hayvan atıkları için hayvan başına 5 bin lira, küçükbaş hayvan atıkları için hayvan başına 1.000 lira destek ödenecek.

4- Arıcılık desteği

Bakanlık Arıcılık Kayıt Sistemine kayıtlı, üretici/yetiştirici örgütlerine üye üreticilere arılı kovan başına 2024 yılı için 100 lira, üye olmayanlara 80 lira temel destek ödenecek.

Temel destek şartlarını sağlayan üreticilere aşağıda belirtilen katsayıların temel destek tutarı ile çarpımından elde edilen tutar ilave edilerek ödenecek:

– Destekleme takvim yılı başlangıcı itibarıyla üzerinde işletme kaydı bulunan; kadın üreticilerin veya son takvim gününde 41 yaşından gün almamış üreticilerin arılı kovanları için ilave 0,4 katsayı(örgüt üyesi olanlara 40 lira, olmayanlara 32 lira).

– Planlama kapsamında, gezginci arıcılık yapan üreticilerin arılı kovanları için ilave 0,3 katsayı (örgüt üyesi olanlara 30 lira, olmayanlara 24 lira.)

Birinci derece tarımsal amaçlı örgütlere üye olan üreticilerin arılı kovanları için ilave 0,2 katsayı (örgüt üyesi olanlara 20 lira, olmayanlara 16 lira)ödenecek.

5- İpek böceği desteği

Ürettiği yaş kozayı Kozabirlik/kooperatifleri veya faaliyet alanı kozadan flatürle ipek çekimi ve işleme olan tüzel kişilik vasıflarına haiz işletmelere satan üreticilere 2024 yılı için kilo başına 1.000 lira temel destek ödenecek.

Temel destek şartlarını sağlayan destekleme takvim yılı başlangıcı itibarıyla üzerinde işletme kaydı bulunan; kadın üreticilerin veya son takvim gününde 41 yaşından gün almamış üreticilerin yaş kozalarının kilogramına ilave 0,4 katsayı(400 lira) ödenecek.

Ürün geliştirme destekleri şunlardır: açıklanan yeni destekleme modelinde ürün geliştirme başlığı altında çiğ süt, besilik erkek sığır (karkas) desteği, ) tiftik üretimi desteği verilecek. Bu desteklerin ayrıntıları ise şöyle:

6- Çiğ süt desteği

Yeni destekleme modeli kapsamında çiğ süt desteği 2024 yılında değil 2025 yılından itibaren ödenecek. Buna göre, 1/1/2025 tarihinden itibaren, üretmiş olduğu çiğ sütü 17/12/2011 tarihli ve 28145 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay işlemlerine Dair Yönetmelik kapsamındaki süt işleme tesislerine satan ve 5 inci maddede yer alan bir tarımsal amaçlı örgüte üye/ortak olan üreticilere; manda, koyun, keçi ile niteliğine ve pazarlama şekline göre inek sütüne, Bakanlığın belirleyeceği dönemler ve kriterler ile üretim maliyeti dikkate alınarak belirlenen birim tutarlar üzerinden temel destek ödemesi yapılacak.

Temel destek şartlarını sağlayan üreticilere aşağıda belirtilen katsayıların temel destek tutarı ile çarpımından elde edilen tutar ilave edilerek ödenir. (5), (6) ve (7) numaralı alt bentlerdeki şartları sağlayanlar, bu katsayıların sadece en yükseğinden yararlandırılacak. Çiğ süt desteğinde temel destek tutarı belli olmadığından katsayı ile verilecek destek miktarları da belli değil.

– Destekleme amaçlı veri tabanlarında inek ve mandalardan günlük olarak en fazla toplam 430 litre, koyun ve keçilerden ise günlük olarak en fazla toplam 100 litre çiğ süt üreten ve onaylı bir süt işleme tesisine satan işletmelerin sütü için ilave 0,3 katsayı.

– Destekleme takvim yılı başlangıcı itibarıyla üzerinde işletme kaydı bulunan; kadın üreticilerin veya son takvim gününde 41 yaşından gün almamış üreticilerin ürettikleri süt için ilave 0,3 katsayı
– Tarımsal Üretimin Planlanması Kurulu tarafından süt havzası olarak belirlenen Amasya, Çorum, Tokat, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan, Muş, Erzurum ve Tunceli illerinde üretilen süt için ilave 0,4 katsayı.

– Manda, koyun, keçi sütü için ilave 0,8 katsayı.

– Çiğ sütü kendi tankında soğutarak direkt onaylı süt işleme tesisine satan üreticinin sütü için ilave 2 katsayı.

– Birinci derece tarımsal amaçlı örgütler üzerinden pazarlanan süt için ilave 2 katsayı, diğer tarımsal amaçlı örgütler üzerinden pazarlanan süt için ilave 1,5 katsayı.

– Hastalıktan ari işletmeler veya AB Onaylı işletmelerde üretilen süt için ilave 3 katsayı.

– Üretmiş olduğu çiğ sütü, süt piyasasının düzenlenmesi uygulaması kapsamında, tarımsal amaçlı örgütler aracılığı ile süt ürününe çevirterek Et ve Süt Kurumu Genel Müdürlüğüne (ESK) satan üreticilere destekleme ödenir.

7- Besilik erkek sığır (karkas) desteği

Bakanlıkça gerekli görülen hallerde ve üretim maliyeti dikkate alınarak belirlenen dönemlerde, Bakanlık Hayvancılık Bilgi Sistemine kayıtlı, yurt içinde doğmuş, en az 200 kg karkas ağırlığa ulaşan erkek sığırlarını (manda dâhil), mevzuatına uygun kesimhanelerde kestiren yetiştiricilere en fazla 200 baş ile sınırlı olmak üzere, müstahsil makbuzu/fatura üzerinden 2024 yılı için hayvan başına 500 lira temel destek ödenecek.

Temel destek şartlarını sağlayan yetiştiricilere en fazla 200 baş ile sınırlı olmak üzere aşağıda belirtilen katsayıların temel destek tutarı ile çarpımından elde edilen tutar ilave edilerek ödenecek.

– Besi süresini doğduğu işletmede tamamlamış, 1-20 baş arası büyükbaş hayvanı bulunan işletmelerin hayvanları için ilave 4 katsayı(2 bin lira)

– Destekleme takvim yılı başlangıcı itibarıyla üzerinde işletme kaydı bulunan; kadın yetiştiricilerin veya son takvim gününde 41 yaşından gün almamış yetiştiricilerin hayvanları için ilave 0,3 katsayı(150 lira).

– En az 270 kilo karkas elde edilen sütçü ırk ve melezleri hayvanlar için ilave 0,6 katsayı(300 lira).

– En az 300 kilo karkas elde edilen kombine ırk ve melezleri hayvanlar için ilave 0,8 katsayı.(400 lira)

– En az 320 kg karkas elde edilen etçi ırk ve melezleri hayvanlar için ilave 1 katsayı.

– Birinci derece tarımsal amaçlı örgütlere üye olan yetiştiricilerin hayvanları için ilave 0,2 katsayı(100 lira) ödeme yapılacak.

8- Tiftik üretimi desteği

Üretmiş olduğu tiftiği, Tiftik ve Yapağı Tarım Satış Kooperatifleri Birliğine (Tiftikbirlik), Tiftikbirlik’e bağlı kooperatiflere, Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliklerine veya Bakanlığa kayıtlı yün işleme tesislerine müstahsil makbuzu karşılığında satan ve Tiftik Kayıt Sistemi veri tabanına kaydettiren üreticilere 2024 yılı için kilo başına 80 lira temel destek ödenecek.

Temel destek şartlarını sağlayan üreticilere aşağıda belirtilen katsayıların temel destek tutarı ile çarpımından elde edilen tutar ilave edilerek ödenir.

– Destekleme takvim yılı başlangıcı itibarıyla üzerinde işletme kaydı bulunan; kadın üreticilerin veya son takvim gününde 41 yaşından gün almamış üreticilerin ürettikleri tiftikler için ilave 0,3 katsayı(24 lira).

– Anamal tiftiğine ilave 0,7 katsayı( 56 lira).

– Oğlak tiftiğine ilave 0,9 katsayı (64 lira).

– Sözleşmeli üretim kapsamında birinci derece tarımsal amaçlı örgütle sözleşme yaparak üretilen tiftik için ilave 1 katsayı(80 lira), diğer sözleşmeli üretilen tiftik için ilave 0,9 katsayı (64 lira) ödenecek.

Su ürünleri üretiminin desteklenmesi

Su ürünleri yetiştiriciliği yapanlara, su ürünleri bilgi sistemine kayıtlı olmak şartıyla, Bakanlıkça onaylı su ürünleri yetiştiricilik belgesine sahip ve su ürünleri yetiştiriciliği faaliyetinde bulunan işletmelere ürettikleri türler ve üretim şekline göre alabalık ve sazanda kilo başına 1,2 lira, yeni türler için kilo başına 3 lira, midye için kilo başına 1 lira, toprak havuz yetiştiriciliğinde kilo başına 1,5 lira temel destek ödemesi yapılacak. Bazı teknik kriterlere göre bu destekte artışlar olacak.

Tarımsal araştırma ve geliştirmenin desteklenmesi

Hayvan gen kaynakları desteği

 Hayvan gen kaynaklarının yerinde korunması ve geliştirilmesi amacıyla Bakanlıkça uygulanan proje kapsamındaki yetiştiricilere 2024 yılı için belirtilen birim tutarlarına göre destekleme yapılır.

Hangi destek ne zaman uygulanacak?

1- Hayvansal üretimin desteklenmesi, Su ürünleri üretiminin desteklenmesi, Tarımsal araştırma ve geliştirmenin desteklenmesi kapsamındaki desteklemeler 2024-2025- 2026 yıllarında, çiğ süt desteği ve küçük ölçekli balıkçılık desteği 2025-2026 yıllarında uygulanacak.

2- Temel desteklerin birim tutarları ve katsayılar Orta Vadeli Program hedefleri dikkate alınarak bütçe imkânları dâhilinde her yıl yeniden belirlenecek.

3- Bu Karar kapsamındaki hayvan gen kaynakları, tiftik üretimi ve ipek böceği destekleri 2024 yılı bütçesinden diğer tüm destekler ile kalan ödemeler 2025 yılı bütçesinden ödenecek. Ancak, 2024 yılı bütçe imkânları uygun olduğu takdirde bu ödemelere 2024 yılı bütçesinden de başlanabilir.

4- Çiğ süt piyasasının düzenlenmesi uygulamasında, ESK tarafından yapılan alım ve satım arasında oluşacak fark, hayvancılık destekleme bütçesinden karşılanacak.

5- Bu Karar kapsamında yapılan tarımsal destekleme ödemeleri kamu kaynağı olduğundan hak sahibinin hesabına aktarılmadan önce haciz/icra, temlik ve benzeri işlemler yapılamayacak..

Desteklerden kimler yararlanamayacak?

Bu Karar kapsamındaki desteklemelerden çiğ süt piyasasının düzenlenmesi uygulaması hariç kamu kurum ve kuruluşları yararlanamayacak.