Hakan Güldağ ve Ali Ağaoğlu değerlendirdi: YDO dezenflasyonu zayıflatıyor
Ekonomist Ali Ağaoğlu ve gazeteci Hakan Güldağ, İstanbul Sanayi Odası’na konuk olan TCMB Başkanı Fatih Karahan’ın verdiği mesajları ve sanayicilerin enflasyonla mücadele sürecindeki tepkilerini tartıştı. Karahan’ın faizde olası indirim konusunda net bir mesaj vermemesini isabetli olarak niteleyen Ağaoğlu, “Aralıkta muhtemelen 250 baz puan indirim gelir. Ama sonrasında yürünecek patika kritik. İndirim yapıp durursa, sıkıntılı” yorumun yaptı. Hakan Güldağ da, YDO’nun yasal olarak belirlenmekle birlikte, aynı oranda uygulanması halinde enflasyonla mücadeleyi zayıflatacağına işaret etti.
Şans Sohbetleri'nde bu hafta Ağaoğlu ve Güldağ, İSO Meclisi'ne konuk olan Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan ve sanayicilerin değerlendirmelerini tartıştı.
Güldağ: Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan İstanbul Sanayi Odası Meclisi’ne konuktu. Sanayiciler, sunumunu beğenmişti. Sonra basına kapalı olan bölümde, 'Başkanım, ne zaman inecek bu faizler' diye sorulmuş.
Ağaoğlu: Ne zaman inecekmiş?
Güldağ: Hiç renk vermemiş Karahan. Kira artışlarının enflasyona etkilerinin altını çizmiş. Hem enflasyon sepetinde önemli bir ağırlığa sahip olan kira kalemi olarak hem de hizmetler sektörünün tümü üzerinde yarattığı katılığı vurgulamış. Toplantı sonrası 12 sanayici ile konuştuysam 8'i 'Piyasa Aralık'ta faiz indirimi olacağından emin görünüyor, borsa çıkıyor ama doğrusu içeride dinlediklerimizden sonra o kadar emin değiliz" dediler.
Ağaoğlu: Doğrusu Karahan'ın renk vermemiş olması hoşuma gitti. Bir Merkez Bankası başkanının böyle bir toplantıda davranması gerektiği gibi davranmış. Aralık'ta muhtemelen 250 baz puan indirim gelir. Ama sonrasında yürünecek patika kritik. İndirim yapıp durursa, sıkıntılı...
Güldağ: Sanayici; "Faizi ne zaman indireceğine Merkez Bankası karar versin. Biz kendi fiyatımıza bile karar veremiyoruz ki, paranın fiyatına karar verelim" görüşünde. Karahan'ın ise sanayicilere çağrısı olmuş. Asgari ücret ile ilgili beklentinizi net olarak ortaya koyun demiş bir nevi.
Ağaoğlu: Sanayiciler ne demiş?
Güldağ: İçeride ne demişler bilmiyorum ama benim konuştuğum sanayiciler, bu çağrıyı 'haklı' bulmakla beraber, hayat pahalılığının günden güne sabit gelirlileri bunalttığı bir ortamda bunu dillendirmenin kolay olmadığını söyledi. 'Sorumlusu olmadığımız yüksek enflasyon bizi de zor durumda bıraktı. Yüksek ücret talepleri, zaten maliyetlerini karşılamakta zorlanan sanayiciyi çok daha fazla zorlayacak. Ama aynı şekilde mağdur olan çalışanlarımızla talepleri için karşı karşıya gelmek istemiyoruz" diyorlar. "İstanbul'da zaten asgari ücret, yani ilk işe başlama ücreti en az 22 bin lira. Türkiye'de asgari ücret alanların toplamın yüzde 50'si olduğu doğru değil. Gerçekten asgari ücret alanların oranı yüzde 10'dan fazla değil" dediler.
Ağaoğlu: Buna çok rastlıyorum.
Güldağ: Yüzde 10 mu bilmem ama kimi şirketlerde genel müdür dahi asgari ücretli görünüyor, işin o tarafında doğruluk payı var.
Ağaoğlu: Oran veren oldu mu?
Güldağ: Duymadım. Ama görüşmelerde işçiden yüzde 75 ve işverenden 20'lik tekliflerin olduğunu duyduk. Noktayı hükümet koyacak ama AK Parti içinde de bu konuda farklı yaklaşımlar var deniyor. Bir kesim program gereği asgari ücret artışının yüzde 27-28 düzeyinde kalması gerektiğini savunuyor. Bir kesim yüzde 35 taraflısı. Üçüncü bir kesim ise 'Siyasette zor durumda kaldık. Vatandaşın tepkisini görmemiz lazım. 45-50 verebildiğimiz kadar verelim görüşünde.
Ağaoğlu: Peki, Merkez Bankası'nın rezervleri artık artılara geçtiğine göre, 'zorunlu döviz devirleri kalksın' gibi somut talepler gelmiş mi sanayiciden?
Güldağ: Özellikle reeskont kredilerinde uygun faiz oranları talebi vardı. İSO Başkanı Erdal Bahçıvan ayrıca, döviz bazlı reeskont kredilerinin de yeniden devreye sokulması gerektiğini söyledi. Öğrendiğime göre, Eximbank döviz bazlı kredileri bu ay devreye sokacak. Hazırlık yapılmış.
Ağaoğlu: Enflasyonla mücadelede kamu tarafının yapması gerekenler konusunda ne diyorlar?
Güldağ: Eleştiriler yoğun. Yeniden değerleme yüzde 43,93 olarak Resmi Gazete'de ilan edildi. Asgari ücret de bu oranlara yaklaşırsa ne yaparız endişesi var. Ekonomi yönetimi fiyat ve ücret artışlarının beklenen enflasyona göre belirlenmesi gerektiğini savunurken, iş vergilere, harçlara, köprü- yol ücretlerine gelince, geçmiş enflasyonu dikkate alıyor sorgulaması var. Bir sanayici, "İçerideki konuşmalardan anladığım, enflasyon kolay kolay düşmeyecek, büyüme de düşük kalacak. Yani 2025 bir stagflasyon yılı olacak gibi" diyordu. Yeniden değerlenme oranı kanuna uygun belirlendi. Tamam ama geçmiş enflasyona göre belirlenen 43,93'lük oran algıyı bozuyor, enflasyonla mücadeleyi zayıflatıyor.
Ağaoğlu: Belki gerçek asgari ücretli sayısı söylenenden az ama şunu atlamayalım: Asgari ücrete yapılacak olan zam dönüyor dolaşıyor diğer maaş ve artışları da belirliyor. Resmen ilan edilen yüzde 43,93'lük yeniden değerleme oranı enflasyonla mücadelede gidişatı bozdu. Cumhurbaşkanı'nın bunu değiştirme yetkisi var. Yarı yarıya indirebiliyor. Bu bir fırsattır ve o fırsatı kaçırıyoruz. Fırsattan kastım; programa güveni artırmak. 'Artık biz gelecek enflasyonu hedefliyoruz' diye ilan etmek. Bu çok kıymetli olur.
Güldağ: Vergi kaybı endişesi...
Ağaoğlu: Devletin vergi kaybını karşılayacak başka adımlar var. Adres kayıtdışı. Oysa maalesef hep kümesteki tavukların peşindeyiz.
Gazprombank'a yaptırım sıkıntı olacak
Güldağ: ABD'nin Gazprombank'a getirdiği yaptırımlar, bizi de ciddi etkileyecek...
Ağaoğlu: Gazprombank Rusya'nın ikinci büyük bankası. Rusya'nın petrol ve gaz ihraç eden devlet şirketinin sahip olduğu bir banka. Yasaklı listesine girmesi hakikaten ödeme sistemlerinde çok ama çok ciddi sıkıntılara yol açmış durumda. Rusya'yla zaten ödeme mekanizmaları açısından sıkıntılarımız vardı ve onların bir kısmı Gazprom’la çözülebiliyordu. Sıkıntı bizim için büyüyecek. Rusya zaten sıkıntılar içinde uğraşıyor.
Güldağ: Ruble de değer kaybediyor...
Ağaoğlu: Önemli sebebi şu sıralar arz-taleple ilgili mekanizmalar çalışmıyor. İhtimaldir ki, hem enflasyondaki artış hem de rubledeki bu hareket Merkez Bankası'ndan bir faiz artışı ihtimalini gündeme getirecektir. Ama bu durum bizim ilişkilerimizde aşırı bir etki yapmaz. Zaten TL ve ruble üzerinden işlemler çok dar bir alanda yapılıyor. O alanda fi yat dengesizliklerine sebep olur sadece.
Güldağ: Umarım, kış ortasında doğalgaz sıkıntısı ile karşılaşmayız, asıl mesele o.
Sahte dolar olayı bir an önce aydınlansın
Güldağ: 'Sahte dolar' meselesi kamuoyunu bir hayli meşgul etti. İşlemler zora girdi.
Ağaoğlu: Lütfen kimse yanlış anlamasın ama Türkiye gibi bir ekonomide 600 milyon doları nakit olarak piyasaya saldınız sahte olarak ve bütün makineler bunu kabul etti. Yetkililerimiz bu dedikoduya inanmış olabilir ama gerçek hayatta bir karşılığı yok. Gerçekten böyle bir şey varsa Türkiye'den hiçbir nakit doları yurtdışına gönderemezsiniz demektir.
Güldağ: Çok çeşitli senaryolar üretiliyor...
Ağaoğlu: Duyuyorum, yok kuru baskılamak için fi lan deniyor. Bu şehir efsanelerinden herkesin kurtulmasını ve gerçeklere dönmesini rica ediyorum. Şu sıra öyle kurun baskılandığı fi lan yok. Faiz nedeniyle TL iltifat görüyor. TL getirisi cazip. İnsanlar ya elindeki dövizi çıkarıyor ya da döviz kredisine dönüyor. Merkez, döviz almasa, 25-28 lira arasında görürdük doları.
Güldağ: Sanki aydınlatma ihtiyacı var...
Ağaoğlu: Bir kere bulunduğu söylenen sahte dolarların getirilip gösterilmesi ve kamuoyuna anlatılması lazım. Yoksa önemli bir probleme dönüşür.
Borsada ralli kasım enflasyonuna bağlı
Güldağ: Yurt dışı piyasalarda neler oluyor?
Ağaoğlu: Şükran günü nedeniyle Amerikan piyasaları kapalı olduğu için sığ piyasalarda biraz sert hareketler vardı. Normalleşir.
Güldağ: Altın cephesinde ne bekliyorsun?
Ağaoğlu: Düzeltmenin önemli bir kısmı şimdilik tamamlanmış görünüyor. Altında kritik seviye 2.670’ler seviyesi. Eğer onun üzerinde kapansaydı, bence biraz daha yukarıya gitme ihtimali vardı. Ama 2653'ten kapandı. Bu yıl içinde yeni zirve görme ihtimali var mı dersen, süreden dolayı zor.
Güldağ: Borsada Noel baba rallisi gelir mi?
Ağaoğlu: Dışarıda Trump'tan ne gibi sürprizler geleceğini bilmiyorum. Noel ve yeni yıla kadar giden bir tatil havası hakim olabilir. Bizim tarafta, Merkez Bankası faizi ha indirdi, ha indirecek diye böyle bir çaba var onu görüyoruz ama bence 3 Aralık'taki kasım ayı enflasyonundan sonra borsanın durumu netleşecek. Eğer faiz indirme ihtimaline yol açabilecek bir düşük enflasyon gelir ise ralli yaşarız. Yoksa sallan yuvarlan bu yılı kapatırız gibi görünüyor.
