HAK-İŞ’ten emeklilikle ilgili ivedi talep: Aylık bağlama oranı düzenlenmeli
HAK-İŞ Akademi tarafından hazırlanan raporun tanıtım toplantısında konuşan HAK-İŞ Başkanı Mahmut Arslan, EYT düzenlemesi nedeniyle yöneltilen eleştirileri haksız bulduğunu, EYT’nin başta yapılan bir hatanın kısmen düzeltilmesi niteliği taşıdığını kaydetti.
Mehmet KAYA-ANKARA
HAK-İŞ, vergi raporunun ardından, “Emeklilik Sisteminin Güncel Sorunları ve Çözüm Önerileri Raporu”nu açıkladı.
HAK-İŞ Başkanı Mahmut Arslan, emeklilik sistemine yönelik olarak köklü bir reforma ihtiyaç bulunduğunu vurguladığı konuşmasında, “Aslında büyük fotoğrafta Türkiye sosyal güvenlik sistemini masaya yatırmalı, çağdaş sosyal güvenlik sistemini nasıl oluşturacağımızı tartışmalıyız. Bu çalışma, önümüzdeki dönemde yaşanacak daha büyük sorunlara, daha sıkıntı yaratacak çözümler geliştirme zorunda kalmamak, şimdiden çözmek için masaya oturmayı teklif ediyoruz. İtirazlarımızın duyulmasını, köklü reformla bu sorunları ortadan kaldırma çağrımıza uyulmasını diliyoruz.” dedi.
SGK’nın mali durumunun resmedildiği kadar kötü olmadığını, kamunun vermesi gereken desteğin bulunduğunu vurgulayan Mahmut Arslan, OECD ortalamalarında sosyal güvenlik sisteminin vergilerden aldığı payın yüzde 25 olduğunu, Türkiye’de ise bu oranın yüzde 12,4 düzeyinde bulunduğunu kaydetti. Aktif-pasif oranındaki bozulmanın gözlendiğini, ekonomik olarak aktif-pasif dengesinin 4 olmasına rağmen, görece büyük ülkeler dikkate alındığında hiçbir ülkede bu seviyeye ulaşılamamış olduğunun altını çizdi. Örgütlenmenin sosyal güvenlik açısında da önemli olduğunu, örgütlü işyerleri ile örgütsüz işyerlerinde ortalama işçi gelirlerinin farkının 2 kat olduğunu hatırlatan Arslan, “Örgütlenme ile gelir dağılımını düzeltiyor, dolayısıyla daha fazla prim toplanmasını sağlıyorsunuz. Örgütlü işyerlerinde kayıt dışı çalışma olmaz, dolayısıyla daha fazla prim geliri sağlanır. Örgütlü işyerlerinde ölümlü iş kazası asgariye iner. Örgütlenmeyle üç sorunu çözmüş olursunuz” dedi.
2024 için emekli aylık bağlama düzenlemesi istedik, emeklilik çağrısı yapmak zorunda kalınabilir
Bu yıl emekli olacakların enflasyon katsayısı nedeniyle daha yüksek emekli aylığı bağlanacağını hatırlatan Mahmut Arslan, bu durumun düzeltilmesi için talepte bulunduklarını, hükümetin önce hazırlık başlattığını ancak daha sonra vazgeçtiğini belirterek, ivedi talepleri arasında bu hususun da bulunduğunu kaydetti. Arslan, yıl sonuna kadar bir düzenleme olmazsa, özel sektördeki üyelerine 2024 sonuna kadar, kamu işyerlerindeki üyelerine de 14 Ocak 2025’e kadar emekli olmalarını önereceklerini söyledi.
2024 enflasyon farkı için somut öneriler
HAK-İŞ raporunu tanıtan öğretim üyesi Dr. Saadetin Orhan da emeklilik sisteminin ivedi ve uzun dönem çözülmesi gereken sorunları bulunduğunu ve somut öneriler geliştirmeye çalıştıklarını kaydetti. Bunlar arasında 2024’te emekli olacaklar ile sonrası emekli olacakların aylık bağlama farkı da bulunduğunu kaydeden Orhan, “Yüzde 86,16’lık katsayı farkı oranının, 2024 yılı enflasyon oranı olarak kabul edilerek, güncelleme katsayısına dahil edilmesidir. Böylece sadece 2024 yılında bağlanan aylıklarda değil, takip eden yıllardaki güncelleme katsayılarında da bu oran uygulanacak ve sigortalıların kaybını önemli ölçüde telafi edecektir. Ayrıca, 1.1.2025 tarihinden geçerli olmak üzere, 7.200 prim gününden sonraki her 360 gün için aylık bağlama oranının yüzde 2 yerine yüzde 3 olarak düzenlenmesi gerekmektedir. Bu iki öneri birlikte hızla hayata geçirilmeli” dedi.
Sosyal güvenlik sisteminin bir şura ile ele alınmasını öneren Sadettin Orhan, sadece bürokratlar tarafından hazırlanan bir düzenlemenin sorun oluşturacağını savundu. Orhan, kısa vadede, 2024 sonrası aylık kayıplarının önlenmesi, kısa-orta vadede emekli aylığı hesaplama ve güncelleme sisteminin revize edilmesi, Sosyal Politika Koordinasyon Kurulu oluşturulması, orta-uzun vadede de sosyal güvenlik şurası kurularak sistemin reforme edilmesini önerdiklerini vurguladı.
Emeklilere refah payı ödenmeli
HAK-İŞ raporunda, “emeklilerin büyümeye katkı vermemesi” gerekçesiyle, aylık artışlarında refah payı olmadığını belirterek, “Bu gerekçeyi kabul etmek mümkün değil. Emeklilerin çalışma hayatındaki katkıları büyümede etki etmeye devam ediyor” dedi. HAK-İŞ raporundaki önerilerden bazıları şöyle:
Emekli aylık artışında refah palı olmalı, emekli aylıkları asgari ücret artışı-enflasyon artışında hangisi yüksekse o dikkate alınmalı, Sosyal Politika Koordinasyon Kurulu oluşturulmalı, esnek ve atipik çalışanlar için kısmi emeklilik imkanının getirilmeli, seyyanen veya ek/geçici maddelerle yapılan emekli zamları güncelleme katsayısına dahil edilmeli, taban aylığa yapılan oransal zamların, diğer aylıklara da yapılması ve aylıklar arası dengenin korunmalı.
