Güvenli bina için 'çipli beton' şart!

Hüseyin GÖKÇE

Cuma gecesi yaşanan felaketin ardından “Deprem değil bina öldürür” sözü yine doğrulandı. Yapı Denetim ve Deprem Mühendisliği Derneği Başkanı Nazmi Şahin, DÜNYA’ya yaptığı açıklamada depremde, yapı denetimi yapılan hiçbir binanın yıkılmadığını söyledi. 1 Ocak 2019’dan itibaren inşaatta kullanılan betonun içine çip yerleştirilerek beton kalitesinin elektronik ortamda takip edilmesinin önünü açan uygulama uçaklarda bulunan kara kutuyu andırıyor. Şantiyelerde dökülen betonların kalitesini kontrol etmek için dökülen betonun farklı bölümlerine çipler yerleştiriliyor. Çip sayesinde betonun kırımının ne zaman yapıldığı, hangi kalitede döküm yapıldığı, hangi mühendis tarafından kontrol edildiği, hangi laboratuvarda denetimi yapıldığı elektronik ortamda kayıt altına alınıyor. Türkiye’deki bu uygulamaya 5 ülkeden talep geldi.

Elazığ ve Malatya’da yaşanan deprem felaketleri yapı denetimin önemini bir kez daha ortaya koydu. Yapı Denetim ve Deprem Mühendisliği Derneği Başkanı Nazmi Şahin, Elazığ ve Malatya depremlerinde, yapı denetimi yapılan hiçbir binanın yıkılmadığını söyledi.

Türkiye’de 1999 depreminin ardından gündeme gelen yapı denetiminde uygulamadan kaynaklanan aksaklıkların giderilmesi çalışmaları sürüyor. Bu noktada 2018 yılı Mayıs ayında çıkarılan torba yasada yer alan iki önemli düzenleme, 1 Ocak 2019’dan itibaren yürürlükte bulunuyor.

Düzenleme uyarınca, 1 Ocak 2019’dan itibaren, yapı denetim firmaları projelere merkezi sistemden kur’a ile atanmaya başlandı. Bu uygulama ile birlikte artık, müteahhitlerin yapı denetçisini kendileri belirleme sistemi de son buldu.

Yapı Denetim ve Deprem Mühendisleri Derneği Başkanı Nazmi Şahin, Elazığ’da 17, Malatya’da ise 16 yapı denetim kuruluşunun faaliyet gösterdiğini söyledi. Şahin, "2010'dan bu yana Elazığ’da 4 milyon 791 bin 730 metrekare büyüklüğünde 2 bin 576 yapının, Malatya’da ise 7 milyon 232 bin 956 metrekare yüzölçümlü bin 963 binanın denetimi yapıldı" dedi.

Şahin, önceki dönemde, yapı denetim sisteminin mevzuattan

kaynaklanan sorunlar sebebiyle sağlıklı işlemediğini, denetçi firmaların müteahhitlerin ayağına giderek “sizi denetlemek istiyorum” diyerek iş istediklerini aktardı. Temel problemin, insanların para aldıkları yeri denetlemeleri olduğunu belirten Şahin, sistemin artık daha sağlıklı hale geldiğini söyledi.

Yeni uygulamaya göre, illerde faaliyet gösterebilecek yapı denetim kuruluşlarının her bir yapı grubu için puanı sıfır kabul edilerek, noter huzurunda çekilecek kura ile sıralanıyor. Yapı denetim firmalarının denetleyebileceği alan büyüklüklerine ilişkin de sınırlama bulunuyor.

Betona elektronik kontrol

1 Ocak 2019’dan itibaren inşaatta kullanılan betonun içine çip yerleştirilerek beton kalitesinin elektronik ortamda takip edilmesinin önünü açan uygulama başlatıldı. stem, klarda bulunan kara kutu uygulamasıyla benzerlikler taşıyor.

5 ülke Türkiye’den çip uygulamasını istedi

Nazmi Şahin, bu uygulamanın büyük önem taşıdığını belirterek, 2019 yılı içinde Türk Cumhuriyetlerinden 5 ülkeden sistemi kendilerinin de kullanmak istedikleri yönünde talep aldıklarını anlattı. Şahin, Elazığ ve Malatya depremlerinde, yapı denetimi yapılan binaların hiçbirisinin yıkılmadığına dikkat çekti.

Çipli sistem nasıl işliyor?

Şantiyelerde dökülen betonların kalitesini kontrol etmek için dökülen betonun farklı bölümlerine çipler yerleştiriliyor. Çip sayesinde betonun kırımının ne zaman yapıldığı, hangi kalitede döküm yapıldığı, hangi mühendis tarafından kontrol edildiği, hangi laboratuvarda beton kalitesi denetimi yapıldığı elektronik ortamda kayıt altına alınıyor.

Elazığ’da 43 bin, Malatya’da 62 bin konut DASK’lı

2000 yılında hayatımıza giren DASK'la birlikte toplam 17 milyon 882 bin 80 adet konutun olduğu Türkiye’de deprem sigortalı konut oranı yüzde 53.50 seviyelerinde. Toplam 777 bin 20 adet konutun olduğu Doğu Anadolu Bölgesi'nde ise bu oran sadece yüzde 40.20. Toplam 123 bin 310 adet konutun olduğu Elazığ'da toplam 43 bin 137 adet konutun zorunlu deprem sigortası poliçesi bulunuyor. Yüzde 35 gibi çok düşük oranda sigortalılık oranının olduğu Elazığ'da üretilen prim ise 7 milyon 250 bin TL seviyesinde. Toplam 165 bin 690 konutun olduğu Malatya'da sadece 62 bin 997 konutun zorunlu deprem sigortası poliçesi var. Bu ilde sigortalılık oranı yüzde 38. Türkiye Sigorta Birliği Başkanı Atilla Benli, sektör olarak deprem hasarı olan Elazığ, Malatya ve civar bölgelerdeki sigortalılar için çalışmaları başlattıklarını belirtti.

“Fay hatlarını değil, depreme dayanıklı yapılaşmayı konuşmalıyız”

Avrupa Hazır Beton Birliği (ERMCO) ve Türkiye Hazır Beton Birliği Başkanı Yavuz Işık, “Artık fay hatlarını değil, depreme dayanıklı yapılaşmayı konuşmalıyız” dedi. Işık, şu açıklamalarda bulundu: “Türkiye Deprem Tehlike Haritası’nda nüfusumuzun yüzde 70’ten fazlasının deprem tehlikesi yüksek bölgelerde olduğunu görüyoruz. 6.7 milyon konuttan 1.5 milyonu acil yenilenecek."