GSMH’nin dağılımında kazanan Yalova, kaybeden Yozgat oldu
TÜİK verilerine göre, son 18 yılda Türkiye genel milli hasılası içinde payını en çok artıran il Yalova olurken, en çok kaybeden il ise Yozgat oldu. Yalova’nın milli hasıladan aldığı pay 0,26’dan 0,39’a çıkarken, Yozgat’ın ise 0,42’den 0,26’ya geriledi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2022 yılı İl Bazında Yurtiçi Hasıla rakamlarını açıkladı. 2004-2022 dönemini kapsayan verilere göre geçtiğimiz 18 yılda Türkiye milli hasılası içinde payını en çok artıran il Yalova, payında en yüksek düşüş olan il ise Yozgat oldu.
Yalova’nın 2004 yılı il milli hasılası (1,5 milyar lira) payı yüzde 0,26’ydı. 2022’de 58 milyar milli hasıla ile payı yüzde 0,39’a yükseldi. Payındaki artış yüzde 49,04 düzeyinde. Bu yüksek oranlı değişim, payını en çok artıran iller listesinde birinci sıraya yerleştiriyor.
Yozgat’ın 2004’te il milli hasılası 2 milyar 436 milyar liraymış. 2022’de bu rakam 39.2 milyara çıkmış. Ancak bu rakamlara göre Yozgat’ın 2004’te yüzde 0,42 olan payı, 2022’de yüzde 0,26’ya gerilemiş. Payındaki değişim (düşüş) yüzde 37,44 düzeyinde.
TÜİK verilerinden yapılan sıralamaya göre, Türkiye genel milli hasılası içinde payını en çok artıran ilk 5 il şöyle: Yalova (%49,04), Gaziantep (%45,85), Kilis (%44,46), Mardin (%42,38) ve Osmaniye (%31,29).
Gaziantep sanayi şehri olarak hızlı büyüdü. Başta tekstil olmak üzere sanayinin birçok alanında gözle görülür, hissedilir bir gelişme gösterdi. Yalova’nın hızı kısmen sürpriz ancak bu ili, son yıllarda yapılan tersane yatırımları ile başta Aksa olmak üzere önemli sanayi şirketlerinin yatırımları desteklemiş görünüyor.
Anadolu kaplanları yavaşladı
2000’li yılların başında “Anadolu Kaplanları” diye sayılan iller içinde önde gelenlerden Denizli, Çorum, Kayseri, Eskişehir, mermerle öne çıkan Afyon, bir dönem hızlandığı hissedilen Trabzon ve Malatya’nın milli hasıla paylarında düşüş dikkat çekiyor. Bu illerin ürettiği milli hasıla hala büyük. Bununla birlikte ivme kaybı yaşıyorlar.
Milli hasıla payı en çok düşen olan 5 il sırasıyla şöyle: Yozgat (%37,44), Tokat (%35,22), Çorum (%33,63), Rize (32,66) ve Sinop (%31.14).
Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde sıkıntı olduğu anlaşılıyor. Bu bölge illerinden Trabzon, Rize, Amasya, Çorum, Ordu, Sinop, Samsun, Karabük, Bolu, Kastamonu, Bartın, Giresun, Artvin milli hasıla payında gerileme olan iller içinde yer alıyor. Diğer doğu illerinden Erzurum, Gümüşhane, Bayburt, Kars, Tunceli, Ağrı, Sivas, Muş, Malatya, Ardahan, Van, Elâzığ ve Adıyaman da ivme-pay kaybeden iller içinde.
Kaplanlar içinde sayılan Konya, son yıllarda savunma ve diğer sektörlerdeki önemli yatırımlarla milli hasıla payında yüzde 8 artış yakalamış gözüküyor ancak yine savunma sanayi ile öne çıkan Ankara’nın milli hasıla payında küçük oranlı da olsa (-%1,56) düşüş dikkat çekiyor. Marmara illerinden Tekirdağ, çok fazla yatırım çekmesiyle ilgi odağıydı. Milli hasıla içinde payını en çok artıran 7’nci olarak öne çıkıyor. Edirne’de büyük hız kaybı (payındaki düşüş %21,78) var. Yine Kırklareli’nin de milli hasıla payında yüzde 10,31 gerileme olmuş. Büyük sanayi kentlerinden milli hasıla payını ciddi ölçüde artıran tek il Kocaeli. 2004’te bu ilin milli hasılası 18,5 milyar lirayken, 2022’de 622,6 milyara çıkmış. 2004’te Türkiye milli hasılası içindeki payı yüzde 3,18, geçen yılki payı ise yüzde 4,15 olmuş. Payındaki artış yüzde 30,48 düzeyinde gerçekleşmiş.
İstanbul’un payında yüzde 1,47, İzmir’in payı yüzde 1,74 artış olmuş. Bu iki büyük il esas itibariyle durumlarını korumuş sayılabilir. Yine Adana da durumunu korumuş görünüyor. Buna karşın Ankara ve Bursa’nın payında gerileme var.
