Göçenlerin dönmesi için ilçe bazlı destek formülü
Depremin en fazla etkili olduğu 3 ilden taşınan vatandaşların sayısının 1 milyonu aştığı belirtildi. Sanayi tesisleri çalışmaya başlasa bile çalışacak insan kalmadığını belirten iş insanları, göçenlerin dönmesi için ilçe bazlı teşvik ve destek verilmesi gerektiğini vurguladı.
YENER KARADENİZ / İSTANBUL
Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından felaketten en fazla etkilenen 3 ilde göç eden vatandaş sayısı 1 milyonu aştı. Bunun şehir merkezi nüfusunun yarısından fazlasına denk geldiğini belirten sanayiciler, tesisler faaliyete geçse bile çalışacak insan kalmadığını belirtti.
Hem ekonomi hem de demografik yapı için göçün önlenmesinin önemine dikkat çeken iş insanları, “Göçmenler hiçbir yere gitmiyor ama Türk vatandaşlar kendi topraklarını tek ediyor. Gidenlerin dönmeleri için buralar cazibe merkezi olmalı. En az bir sene bir maaş sanayici, bir maaş devlet vermeli. Enerji konusunda da destekler verilmeli. İnsanların dönmesi için bir sebep olmalı. Destekler de ilçe bazlı olmalı. Zira bir ilin merkezinde hasar çok büyükken ilçelerinde bir şey yok ya da tam tersi. Aksi halde ne kaynak 11 ile tam yeter ne de teşvikler olması gerektiği gibi olur” değerlendirmesinde bulundu.
Pazartesi Cumhurbaşkanı Erdoğan ile bir araya da geleceklerini dile getiren iş insanları, bir diğer konunun da sigorta ile ilgili olduğunu belirterek, sanayi tesisleri sigortasında yüzde 22’lik muafiyet kısmının da devlet tarafından karşılanması gerektiğini dile getirdi.
Mülteciler kaldı, Maraşlılar gitti
Depremin merkez üssü Kahramanmaraş, Türkiye’nin en önemli ve en büyük tekstil merkezi konumunda bulunuyor. Şehrin ticaret odası kayıtlarına göre şehir de sadece tekstil sektöründe faaliyet gösteren şirket sayısı 500 civarında bulunuyor.
İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Başkanı Ahmet Öksüz, şehirde az, orta ve yüksek hasarlı olmak üzere zarar görmeyen tesisin neredeyse kalmadığını anlattı.
Öksüz, “İnsanlar yavaş yavaş tesislerine girip, ne yapılabilirim, nasıl kurtarabilirim diye bakmaya başladı. Ancak vatandaşların bölgeyi terk etmeleri en büyük kaygılardan biri. Yavaş yavaş biz de az hasarlı yerlerde deneme yapalım dediğimiz noktada çalışanları toparlayamıyoruz. Göçün engellenmesi için bölgeyi cazibe merkezi yapacak kararlara öncelik vermeli ki insanları yeniden bölgeye çekelim ve sanayicilerimiz de vatandaşlar da yaralarını sarsın. Çünkü batıya giden bir çalışanı tekrar evine döndürmemiz lazım. Bu sadece ekonomik değil sosyal açıdan da önemli. Buralarda çok sayıda mülteci yaşıyor. Onlardan terk eden yok ama kendi insanımızın buraları terk etmesi toplumsal açıdan da çok zarar ülkeye” dedi.
11 ilin afet bölgesi ilan edildiği alanda bazı noktalarda büyük hasarlar varken bazı noktalarda ise daha az hasar yaşandı. Gaziantep merkez ile İslahiye buna örnek teşkil eden bölgelerden biri.
Bu noktada ilçe bazlı teşviklere dikkat çeken Öksüz, şöyle konuştu: “Kahramanmaraş çok ağır bir deprem yaşadı ama hafif atlatan ilçeleri de var. Ya da Gaziantep hafif geçirdi ama İslahiye yerle bir oldu… Bu tarz örnekler fazla. Onun için ilçe bazlı teşvikler verilmeli. 10- 11 il dediğinde bütün illere teşvik destek verildiğinde bunun devlete faturası da çok ağır olacak, gereken teşvikler de yeterli gelmeyecek. Kaynakların doğru ve etkin kullanımı için ilçe bazlı tespitlerin yapılıp ihtiyaç olan ilçelerde bu teşviklerin uygulanması önemli.”
Bir maaş devlet versin, bir maaş sanayici…
Konu, Cumhurbaşkanı recep Tayyip Erdoğan’ın bugün gerçekleştirmesi beklenen Kahramanmaraş ziyaretinde de gündeme getirilecek. Erdoğan’ın Maraş ziyaretinde bölge sanayicileri ve ticaret odaları ile de görüşeceğini belirten Kahramanmaraş Ticaret Borsası (KMTB) Başkanı Mustafa Narlı, “Cumhurbaşkanımız ile her şeyi konuşacağız. Birtakım desteklerin açıklanmasını da bekliyoruz. Sanayicilerin yeniden ayağı kalkması lazım ama hasar almayan bina, tesis kalmadı. İnsanlarımız gitti. Sadece Maraş’ta 490 bin vatandaşımız şehri terk etti. Pamuk ipliğinin yüzde 55’i burada üretiliyor. Maraş’ı yeniden ayağa kaldırmamız için giden vatandaşları geri getirmemiz lazım. Bir sene boyunca bir maaş devlet versin bir maaş sanayici… Biz Cumhurbaşkanımıza da bu çağrıyı yapacağız. Buralar cazibe merkezi olursa insanlar kaçmaz. Aksi halde Kahramanmaraş toparlanamaz” ifadelerini kullandı.
■ TÜRKONFED rapor hazırlığında
Bölgedeki iş gücü konusu, geçtiğimiz hafta depremin ekonomik etkisine yönelik bir rapor yayımlayan Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu’nun da (TÜRKONFED) öncelikli gündem arasında yer alıyor. TÜRKONFED Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Sönmez, bölgeyi ayakta tutmak ve göçü engellemek için teşvik değil direkt destek verilmesi gerektiğini vurgulayarak kendilerinin de bu konuda bir rapor hazırlığı içinde olduklarını ve önümüzdeki günlerde yayınlayacaklarını dile getirmişti.
■ Sanayici sigorta nedeniyle tamam mı devam mı noktasında
Bölgede sorunlardan bir de üretim tesislerinin sigortası konusu. Zira yüzde 22’lik muafiyet kısmı sanayiciyi zorlayacak konulardan biri. Hem Ahmet Öksüz hem de Mustafa Narlı, bu konuya da dikkat çekerek destek beklendiğini söyledi.
Narlı, “Deprem sigortalarında yüzde 20 muafiyet, yüzde 2 de komisyon var. Toplamda yüzde 22’lik bir muafiyet söz konusu. 50 milyon dolarlık fabrikada 12 milyon dolar hasar varsa o parayı sigorta ödemiyor. Benim bir fabrikamda 10 milyon dolarlık hasar var. Bu poliçe 50 milyon dolar. 10 milyon dolar hasar olunca sigorta ödemiyor. Bu tarz bir sürü tesis var. Bunun da devlet tarafından karşılanması konusunda destek bekliyoruz. Birçok sanayici bu nedenle tamam mı devam mı noktasında. Muafiyetten dolayı birçok sanayici mağdur olacak. Bunu hiçbir poliçe karşılamıyor” ifadelerini kullandı.
