Gemi siparişi çok, inşa edecek kredi yok!

Aysel YÜCEL / SEYİR DEFTERİ

Rusya-Ukrayna savaşıyla ihracatta daralma yaşayan gemi inşacılar, finansmana erişimde yaşanan zorluklar nedeniyle gelecek dönemden daha da endişeli. Gemi, Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği (GYHİB) Başkanı Cem Seven, “İhracatçıların şiddetle döviz kredisine ihtiyacı var. Umarız bu musluklar açılır. 2023 için aldığımız siparişleri karşılamak konusunda endişeliyiz” dedi.

Gemi inşacılar rekor hedefiyle başladıkları 2022 yılında, Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle ihracatta kan kaybetmeye başladı. Türkiye’nin gemi ve yat ihracatı temmuz ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 43.2 daralarak 44 milyon 158 bin dolar olarak gerçekleşti. Tersaneciler, haziran ayında da ihracatta yıllık bazda yüzde 66'ya yakın kayıp yaşamıştı İhracattaki kaybın ana nedeni ise Rusya’ya teslim edilemeyen gemiler oldu.

Ambargo nedeniyle gemilerin seyir tecrübeleri yapılamıyor Cem Seven, özellikle balıkçı gemilerinde önemli bir pazar olan Rusya’ya uygulanan ambargo nedeniyle, bitme aşamasına gelen siparişlerin teslim edilemediğini söyledi. Seven, “Alıcısı Rus olan gemilerde kullanılan ekipmanları genelde AB menşeli. Savaşla birlikte uygulanan ambargo nedeniyle ekipman firmaları Rus gemilerine start-up işlemi için hizmet vermiyorlar. Ambargo ya aykırı hareket etmek istemiyorlar. Gemi inşası stratejik bir sektör olarak görülüyor. Yasaklı listede yer almayan Rus alıcıların gemilerine bile hizmet verilmiyor. Bu yüzden bitme aşamasına gelmiş balıkçı gemilerin seyir tecrübeleri yapılamıyor. Dolayısıyla Rus alıcısına teslim edilemiyor. Ekipman üreticisi firmalardan tersane olarak blokaj yememeniz için bu teslimatları isteseniz de yapamıyorsunuz. Zaten alıcıya teslim edilse bu kez de tahsilat sorunu yaşarsınız Rusya’ya siparişlerimizi teslim edebilseydik, ilk yedi ayda ihracat rakamlarımızda daralma yaşanmazdı” diye konuştu. Son iki ayda yaşanan bu kayıplar nedeniyle Türk tersanelerinin ihracatı ilk 7 ayda yüzde 10 daralarak 722 milyon dolara geriledi.

"Kredi muslukları kapandı"

Cem Seven, Rusya’ya yapılan teslimatlardan daha büyük sorunun finansmana erişim konusunda yaşandığını dile getirerek, “Kredi muslukları kapandı. Şimdiye kadar gemilerimizin inşa maliyetleri yüzde 20’si teminat mektubu, kalan yüzde 80’i ise kamu ve özel bankalarından ya da Eximbank’tan alınan kredilerle karşılanıyordu. Gemi inşası, iki yıldan uzun süren ve yüksek maliyetlerle yapılan bir iş. Ancak şimdi Türkiye’nin beş yıllık CDS’i 700- 900 aralığında dalgalanırken, yurt dışı pazarlardaki faiz artışı, resesyon dalgalarının yavaş yavaş geliyor olması gibi nedenlerle ihracatçılarımız döviz kredilerine ulaşmakta çok büyük güçlük çekiyorlar. Eskiden hiç olmazsa bir yıllık reeskont kredileri ile çarkı döndürüyorduk. Reeskont kredilerinin musluğu da kapandı. Kredi bulunsa da faizler çok yükseldiği için zararına iş yapmış oluyorsunuz” dedi.

"Kusursuz fırtınaya doğru gidişat var"

Seven, örneğin bir balıkçı gemisinin maliyetinin 40 milyon Euro’yu bulduğunu ve inşa sürecinin 2 yılı aştığını hatırlatarak, bu noktada kredi kullanımının sektör için önemine vurgu yaptı. Seven, 2023 yılı için alınan siparişler olduğunu ve ancak finansmana erişim zorlukları nedeniyle bu gemileri inşa etmek konusunda endişeleri olduğunu söyledi. Cem Seven, ihracatçıların şiddetle döviz kredisine ihtiyacı olduğunu dile getirerek, “Gidişat çok iyi görünmüyor. Umarız bu kredi muslukları açılır. Ancak bunun için küresel ekonomide gidişatın açık olması lazım. Maalesef o da açık değil. AB Merkez Bankası da faiz artırmaya başladı. Paralar artık memleketine dönüyor. Gelişmekte olan pazarların elinde fonlar azalmaya başladı. Bu fonlardan biz de yararlanamıyoruz. Hem faizler yükseliyor hem de enflasyon. Resesyon bekleniyor. Yani kusursuz fırtınaya doğru bir gidişat var dünya genelinde. Böyle bir ortamda Türk tersanelerine fon yaratılması giderek zorlaşıyor” diye konuştu.

Römorkör ihracatı pozitif ayrıştı

GYHİB Başkanı Cem Seven, bu yılın ilk 7 ayında geçen yılın aynı dönemine göre ürün bazında birçok kalemde düşüş olurken, römorkör ihracatında ise önemli bir artış yaşandığına dikkat çekti. Seven, “Ocak-Temmuz 2022 dönemini geçen yılın ilk yedi ayı ile karşılaştırdığımız zaman birçok kalemde düşüş var. Römorkör ihracatımız ise bu yılın ilk yedi ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 30’a yakın artarak 157 milyon dolara ulaştı. Takip ettiğimiz önümüzdeki bazı önemli ihaleleri de alırsak römorkör ihracatında Türkiye bir sıçrama yapacak” dedi. Bu dönemde ihracat artışının yaşandığı bir diğer ürün grubu ise yolcu gemileri oldu. Bu yılın ilk yedi ayında yolcu gemisi ihracatı yıllık bazda yüzde 11’e yakın artarak 270 milyon dolara ulaştı.