Gelir farkı dikkat çekti: Ev sahipliği azaldı
TÜİK yoksulluk verilerinde dikkat çeken ev sahipliğindeki azalma, gelir düzeylerine bakıldığında her kesimde aynı oranı vermedi. Detaylara bakıldığında dar gelirli vatandaşların daha çok erdiği ortaya çıktı.
ÖZDER ŞEYDA UYANIK
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistikleri 2024 verilerinde Türkiye’de ev sahipliğinin azaldığı görüldü.
Konut fiyatlarında özellikle 2021 sonrasında hızlanan yükselişle ev alımı, enflasyonla alım gücü eriyen vatandaş için hayal haline gelmişti.
Ancak ev sahipliği oranı son 10 yıldır gerileme trendini sürdürüyor.
Gelir düzeyleri farkı
Gelir düzeylerine göre bakıldığında ortalama gelire göre medyan gelirin yüzde 60 altında kalan vatandaşların ev sahibi olma oranının daha hızlı düştüğü ise dikkat çekiyor.
Toplamda son 10 yılda ev sahipliği oranı yüzde 61,1’den yüzde 56,1’e geriliyor. Ancak bu oran medyan gelirin yüzde 60’ının altında kalanlarda yüzde 57,8’den yüzde 45,8’e daha hızlı bir düşüş gösteriyor.
Orta sınıf olarak tabir edilen kesim olan medya gelirin yüzde 60 ila 120’si aralığında olanlarda gerileme yüzde 58,6’dan yüzde 56,3’e olurken, medya gelirin yüzde 120’si üzerinde kazancı olanların ev sahipliği ise yüzde 65,4’ten yüzde 61,4’e gerileme gösteriyor.
Detaylarda azalış sadece dar gelirli vatandaşta
Detay verilere incelemeye devam ederken, TÜİK verilerinde kurumsal olmayan nüfus 2014’ten 2024’e yüzde artış gösteriyor. Toplamda bu nüfusun içinde ev sahibi sayısı 10 yılda yüzde 2 artış göstererek geride kaldığından oransal olarak azalıyor. Kısaca son 10 yılda 1 milyon kişi ev sahibi oluyor ancak nüfus 7 milyon 799 bin kişi artıyor.
Bu sayılarda ise tek azalış dar gelirli kesimde oluyor. Medya gelirin yüzde 60’ı altında kalanlarda ev sahibi sayısı nüfustaki artışa karşın 10 yılda 630 bin 758 kişi azalıyor. Orta sınıf ve varlıklı kesimde ise sayısal yükseliş görülüyor.
Kiracılarda artış
Toplamda Türkiye’de kiracı sayısı 10 yılda nüfus artış hızının üstünde oluyor. Türkiye’nin kurumsal olmayan nüfusu yüzde 10 artarken, kiracı sayısı yüzde 36 oranında artış gösteriyor.
Yine dar gelirli kesimde bu oran daha hızlı artıyor. Hatta dönemsel olarak bakıldığında, özellikle son 3 ve 5 yılda orta sınıf ve varlıklı kesimin kiracılık oranında artış düşüyor. Bu kesimler bu fiyatlarla fırsatını bulunca ev almaya yöneliyor.
Son 10 yılda dar gelirli kesimde kiracılık oranı yüzde 24,5’te yüzde 36,7’ye çıkarken, orta sınıfta yüzde 23’ten 27’ye, varlıklı kesimde de yüzde 19,7’en yüzde 24,4’e çıkıyor.
Son 5 yılda kiracılık oranı dar gelirli vatandaşlarda yüzde 21 artarken, orta sınıfta yüzde 1 artıyor. Son 1 yılda ise orta sınıf ve varlıklı kesimin yeniden ev alımına yöneldiği görülüyor. Dar gelirli kesimde ev sahipliği 1 yılda yüzde 5 azalırken, orta sınıf ve varlıklı kesimde ev sahipliği yüzde 1 arttı.
