Gaz kesiliyor, resesyon bulutu pariteyi vuruyor
Fed’in ‘önden yüklemeli’ faiz artırımlarıyla devam edeceği beklentileri ve Kuzey Akım 1’de Avrupa’ya gaz akışlarının ay sonunda ‘tamamen’ kesileceği haberi, pariteyi yeniden 1’in altına indirdi. Rabobank 0,95 düzeylerinin ‘sürpriz’ olmayacağı görüşünde. Almanya başta olmak üzere, İngiltere ve Fransa gibi en büyük ihracat pazarlarımızda resesyon ihtimali giderek yükseliyor.
Hilal SARI
Küresel piyasaların ABD Merkez Bankası’nın (Fed) ev sahipliğinde gerçekleştirilen Jackson Hole merkez bankaları sempozyumuna odaklandığı yeni haftada Avrupa’da Rus gazında yaşanan kesintilere bağlı bir resesyon ihtimali daha da güçlendi. Rus doğalgaz devi Gazprom, Rus Devlet Başkanı Vladimir Putin’e yakın Alexander Dugin’in kızının suikast sonucu öldürülmesinin ardından 31 Ağustos - 2 Eylül tarihlerinde Kuzey Akım 1’deki gaz akışını ‘bakım nedeniyle’ tamamen durduracağını duyurdu.
Açıklama Avrupa’da gösterge doğalgaz TTF’in yüzde 20’nin üzerinde sıçramasına ve gün içinde 295 Euro/MWh düzeyine kadar yükselmesine yol açtı. Bu durum Avrupa genelinde enerji darboğazını derinleştirirken, Almanya, İngiltere, Fransa, İspanya ve İtalya gibi Türkiye’nin en büyük ihracat pazarlarında resesyon ihtimalini de güçlendiriyor.
“Önden yüklemeli” bir artırım mesajı doları güçlendirir
Dolar endeksi, Fed’in enflasyonla mücadelede U dönüşü yapmayacağı beklentileriyle güçlenmeye devam ederken, euro/ dolar paritesi ise gazın tamamen kesileceği haberleriyle tekrar 1,00 düzeyinin altına indi ve TSİ 17:18 itibariyle 0,9967 düzeyine kadar gerilemesine yol açtı. Dolar endeksi ise temmuz ortalarında Fed’in daha agresif mesajlar vermesiyle gördüğü 108,73 düzeyine kadar çıktı. Geçen hafta yüzde 2,33 yükselerek Nisan 2020’den bu yana en hızlı haftalik rallisini yapan doların Fed’den gelecek olası bir “önden yüklemeli” faiz artırımı mesajıyla daha da güçlenmesi bekleniyor. Son olarak Richmond Fed Başkanı Thomas Barkin cuma günü yaptığı açıklamada merkez bankacılarını “daha hızlı ve önden yüklemeli faiz artırımı” yapmaya çağırmıştı.
Rabobank: Paritede 0,95 düzeyini görmek şaşırtmaz
Rabobank Londra ofisinden foreks stratejisti Jane Foley, euro/ dolar paritesinde 0,95 düzeyinin görülmesinin ‘şaşırtmayacağını’ söylüyor ve ekliyor: “Avrupa gaz fiyatları bu sabah tekrar sıçradı ve bu da dikkatleri hem Euro Bölgesi hem de dışında bu kış yaşanması beklenen resesyon risklerine yönlendiriyor”. ING Küresel Piyasalar Direktörü Chris Turner da “Euro’nun adil değerinin enerji şokuyla zarar gördüğünü, başka bir değişle bu seviyelerde euro/dolar’ın çok da ucuz olmadığını” belirtiyor.
“İngiltere’de enflasyon 50 yılın zirvesine çıkacak”
Enerji fiyatlarındaki artışın ciddi bir geçim krizi yarattığı İngiltere’de de faiz artırımlarına rağmen sterlin dolar karşısında beş haftanın en düşük düzeyine geriledi. Sterlin/dolar kuru haftanın ilk işlem gününde 1,1772 düzeyine geriledi. Son 3 aylık düşüş yüzde 5’e yaklaştı. Citi öngörülerine göre İngiltere’de enflasyon ocakta yüzde 18,6 ile neredeyse 50 yılın zirvesine çıkacak. Piyasalar, bugün açıklanacak olan euro bölgesi öncü PMI verisini izleyecek. Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) perşembe günü yayımlanacak olan son politika toplantısının tutanaklarının da sıkılaştırma yanlısı politikaya işaret etmesi bekleniyor.
Bundesbank: Resesyon ihtimali güçlendi
Almanya Merkez Bankası (Bundesbank) TTF’te yaşanan sıçramaların Almanya’da elektrik fiyatlarını son haftalarda tekrar tekrar tarihi zirvelere taşımasının ardından Almanya için resesyon olasılığının giderek yükseldiği görüşünde. Ancak Bundesbank Başkanı Joachim Nagel, Alman basınına verdiği demeçte yaşanan enerji krizine ve resesyon ihtimaline rağmen ECB’nin faiz artırımlarına devam etmesi gerektiğini söyledi. Nagel, “Enerji krizi derinleşmeye devam ederse, Rus gaz tedariğindeki aksamalardan en çok etkilenen ülkelerden biri olan Almanya ekonomisi bu kış muhtemelen bir resesyon yaşayacak” diye konuştu. Haftasonu Almanya Başbakanı Olaf Scholz’un Berlin’deki ofisinin bahçesinde yaptığı konuşması göğüslerinde “Rus gazına ambargo uygula” sözleri yazılı Femen aktivistleri tarafından bölünmüştü. Almanya Moskova’ya birçok yaptırım uyguluyor olsa da, doğalgaza bağımlılığın çok ciddi düzeylerde olması nedeniyle henüz doğalgaza ilişkin bir ambargo veya yaptırım açıklanmadı. Hükümet tasarruf önlemleriyle tüketimi yüzde 20 düşürerek fiyatları bir nebze kontrol altına almaya çalışıyor.
Almanya’da elektrik 700 Euro’yla rekorda
Gazprom’un doğalgazı önümüzdeki hafta üç günlüğüne tamamen keseceğini açıklamasıyla yükselen doğalgaz fiyatları Almanya’da elektrik fiyatlarını 700 Euro düzeyindeki yeni rekoruna taşıdı. Geçtiğimiz haftalarda önce 400 sonra da 500 Euro ile tarihi rekoru gören elektrik fiyatları hafta başında yüzde 27 artışla 710 Euro/MWh düzeyine kadar çıktı. Nükleer reaktörlerdeki ilave kapasitesi son yılların en düşük düzeyinde seyreden Fransa’da elektrik fiyatları yüzde 16 artışla 840 Euro’ya sıçradı. Almanya Ekonomi Bakanı Robert Habeck, Kanada’da Alman ZDF kanalına yaptığı açıklamada “Önümüzde çok kritik bir kış bizi bekliyor. Putin’in doğalgazı daha da azaltabileceğini beklemek zorundayız” ifadelerini kullandı. Bloomberg’deki bir habere göre Almanya gaz krizini atlatabilmek için kömür alternatifine yoğunlaşmasının yanı sıra nükleer tesislerin kapatılmasını geciktirmeyi de değerlendirebilir. Paris’ten uluslararası enerji profesörü Thierry Bros, “Felaket zaten gelmiş durumda. Bence en büyük soru AB liderlerinin uyanıp uyanmayacağı” diyor ve ekliyor: “İki krizle karşı karşıyayız, biri ekonomik kriz, diğeri iklim krizi.”
Çin’deki elektrik kesintileri de durumu kötüleştirecek
Avrupa’da zaten akut hale gelen enerji krizine Çin’de aşırı kuraklıklara bağlı olarak sanayide yaşanan elektrik kesintileri de eklenince, küresel ekonomik görünüm daha da kötüleşiyor. Çin’de Merkez Bankası’nın konut sektörünü hareketlendirmek için konut kredi faizlerini bilerek düşürmesi yuanı dolar karşısında neredeyse iki yılın en düşük düzeyine indirirken, sıcaklıkların 40 dereceyi aştığı Sichuan eyaletinde sanayide uygulanan elektrik kesintileri 20 Ağustos’ta bitmesi gerekirken 25 Ağustos’a uzatıldı. Morgan Stanley analisti Simon Lee, Çin’in en büyük nehri ve su yolu Yangtze’de su düzeylerinin 1961’den bu yana en düşük düzeye gerilediğini ve normal düzeylerinin yüzde 45 altında seyrettiğini söylüyor. Kuraklık ve aşırı sıcak hava dalgası Arizona’dan Ren ve Tuna nehirlerine, dünyanın birçok bölgesinde nehir sularının düşmesine ve taşımaların aksamasına yol açıyor. Çin’de kuraklık hidroelektrik üretimini de olumsuz etkiliyor.
