Finansman musluğunu NACE kodu açacak

YENER KARADENİZ

Merkez Bankası’nın ihracatçılara kullandırdığı reeskont kredisinde günlük limitlerin 5 kat artırılması, ihracat kredilerinde bir nebze olsun rahatlama sağlarken diğer alanlarda darboğaz devam ediyor. Devlet bankalarında yüzde 30’a ulaşan faiz oranlarının özel bankalarda yüzde 45’leri aştığını dile getiren sektör temsilcileri, bilançosu sağlam şirketler dışında kalanların finansmana erişiminin hâlâ sınırlı olduğunu belirtti. Bu kapsamda bundan sonraki dönemde kaynakların etkin ve doğru kullanımı noktasında kredilerde öncelik ile ilgili bir de çalışma yapıldığı belirtiliyor.  Reel sektör temsilcilerinin verdiği bilgiye göre ihracat kredilerinin tam olarak açılmasıyla ilgili çalışmalar yapılırken seçici kredilerde ise 6 haneli NACE kodlarını esas alan ayrıntılı bir liste oluşturuluyor.  Çalışma ile kaynakların nokta atışı ile doğru yatırımlara yönlendirilmesi planlanıyor. Geçen ay ekonomi yönetimi sıkılaşma sürecini destekleyen adımlar kapsamında seçici kredi uygulamasına geçmiş, bu kapsamda yüzde 3 olan TL ticari krediler için aylık büyüme sınırını yüzde 2,5 olarak belirlerken ihracat, yatırım, tarım ve esnaf kredileri bu sınırlandırmanın dışında tutulmuştu.

Ticari kredi büyümesi 2 yılın dibinde

Yüksek enflasyon, kur ve asgari ücrette meydana gelen artış bir taraftan şirketlerin maliyetlerini olumsuz yönde etkilerken, diğer taraftan da kurumların  işletme sermayesi ihtiyaçları artıyor. Ancak salgın sonrasında kredi maliyetleri ve finansmana ulaşım her geçen gün daha da zorlaşıyor. Bu da ticari kredi büyümesini engelliyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verileri üzerinden yapılan hesaplamalara göre 4 Ağustos haftası itibarıyla ticari kredilerde 13 haftalık, yıllıklandırılmış ve kur etkisinden arındırılmış büyüme yüzde 3,7 olarak gerçekleşti. Bu rakam son 2 yılın en düşük seviyesi olarak kayıtlara geçti. TL kredi büyüme hacminde ise düşüş yaşanıyor. Söz konusu gelişmenin sebeplerinden biri de mevduat faizlerinde yaşanan gerileme olarak gösteriliyor. Merkez Bankası’nın politika faizi artırımı ve normalleşme adımlarıyla beraber banka kredilerinin kaynağı olan mevduat faiz oranları geriledi. Bu da kullandırılan kredi maliyetlerinin artmasına ve risk iştahlarının ise azalmasına yol açtı.

Krediler sanayiye, üretime aktarılacak

TOBB Plastik, Kauçuk ve Kompozit Sanayi Meclis Başkanı Yavuz Eroğlu, Eximbank’ta günlük limitlerin artırılmasıyla ihracat kredilerinde hareketliliğin başladığını belirterek, onun dışında bankacılık sektörünün şu an kapalı olduğunu aktardı. Eroğlu, “Yatırım kredileri kapalı. KGF’nin kendisi kefalet veriyor ama banka o kefalete karşılık kredi kullandırmıyor” dedi. Aynı zamanda Türk Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) Başkanı da olan Eroğlu, bu kapsamda yeni bir çalışma yapıldığı bilgisini vererek, “İhracat ile orta ve yüksek sınıf teknoloji ürün üretiminin desteklenmesi gerekiyor. Bize gelen duyumlara göre bu kapsamda bir çalışma yapılıyor.  Birincisi ihracat kredileri açılacak ve bu konuda net bir pozisyon alınıyor, çalışma var. İkinci olarak yatırım kredilerinde de NACE kodlarına göre sektör bazlı kredi kullandırımı gündemde. Yani özellikle katma değerli ve ihracat potansiyeli yüksek yatırım için kredilerin önü açılacak.  Plan OVP içine mi alınacak yoksa ayrı mı yapılacak? Henüz netleşmedi ancak bundan sonra kaynakların doğrudan sanayiye kullandırılması sağlanacak” ifadelerini kullandı. Çalışmanın seçici kredi uygulaması ile farkı konusunda ise Eroğlu, “Daha önceki modelde belli bir ihracat bedeli üzerinden gidiliyordu ama yatırım kredilerinde örneğin makine sektörü deniliyordu. Bu genel bir şey. NACE’de genel yerine daha alt kırılıma giriliyor, nokta atışı yapılıyor. Mesela her hangi bir makine değil de geri dönüştürülmüş plastiklerin gıda ile temasını uygun hale getiren cihaz üretimi gibi” diye konuştu.

Yüzde 30’un altında kredi yok

TOBB Türkiye Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sanayii Meclis Başkanı Şeref Fayat ise finansman konusunda sıkıntının sürdüğünü söyledi. Ticari bankalarda faiz oranlarının hala yüksek seyrettiğini anlatan Fayat, “Hem faizleri yüksek hem de kullandırım ile ilgili çok cimriler. Bunu net bir şekilde görüyoruz. Ama Eximbank kaynaklarında son düzenlemeler ile günlük limit 300 milyon TL’den 1,5 milyar TL’ye çıktı. Bu çok olumlu. Kredibilitesi olanlar, uygun finansmana oradan ulaşabiliyorlar. Onun dışında hâlâ yüzde 30’un altında faiz ile kredi kullandırımına şahit olmadık. Bunun sebebinin de çok sağlıklı bir maliyetin olmaması, yeni düzenlemeler ile mevduatta yaşanan gerileme” dedi.

“Eksi reel faizin bile altından kalkamıyoruz”

Son açıklanan temmuz ayı verilerine göre yüzde 47,83’lük enflasyon ve yüzde 30’luk kredi faizleri düşünüldüğünde kurumların hâlâ eksi reel faiz ile borçlanabildiği ve bunun aslında bir avantaj olduğunu söyleyen Fayat, şu ifadeleri kullandı: “İşlerin çok durgun olduğu, pazarın daraldığı ve talebin de düştüğü ortamda eksi reel faiz olsa dahi maliyetlerin altından kalkamıyorsunuz. Yoksa şu an eksi reel faizle kredibilitesi yüksek şirketler için kredi var. Şirketler o kadar sıkıştı ki eksi reel faizi bile karşılayacak durumda değiller. Şirketlerin AB’deki resesyon düzelene kadar hayatta kalabilmesi lazım. Yoksa istihdam kayıpları devam edecek, küçük ve orta ölçekli işletmelerde çok fazla kayıt dışına kayıldığını görüyorum.”

“Özeller yanaşmıyor kamu yarısından azını veriyor”

İstanbul Tüccarlar Kulübü Derneği Başkanı İlker Önel de ihracat kredilerinde hacmin 5 kat artırılması haricinde diğer krediler ile ilgili bir gelişme olmadığını söyledi. Ticari kredilerde sıkışıklığın devam ettiğini aktaran Önel, şöyle konuştu: “Özel bankalar hiç yanaşmıyor kamu bankaları da başvurduğunuz kredi örneğin 1 milyon TL ise yüzde 30-40’ını veriyor. Seçimden önce ortalama ticari kredi maliyetleri 17-20 arasındaydı. Seçime girdiğimiz süreçte faizler yüzde 60-70’leri bulmuştu. Fakat sonra yeni kabine ve Merkez Bankası başkanı değişimi ile birlikte biraz rasyonel politikalara dönülünce özel bankalardaki kredi maliyetleri geriledi. Şu an kamu bankalarında yüzde 30 ile kullanıyoruz rotatif krediyi. Özel bankalarda da firmanın bilanço durumuna göre 40 ile 50 arasında kullanılıyor. Buradaki tek sıkıntı özel bankalar faiz oranlarını çok yükseltemediği için yan ürünler, komisyon uyguluyor. Onunla birlikte şu an bu rakamları yakalıyorlar. Bu maliyetlere rağmen kredilerde herhangi bir gelişme ya da genişleme yok. Bu dönemde en azından makine alma, ekipman gibi spesifik kredilerinin rahat bırakılması lazım. Bunlarda bile şu an miktarsal sıkılaştırma  yaşıyoruz.”

Köklü  ve bilançoları sağlam şirketler %29 ile borçlanabiliyor

Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, hali hazırda devlet bankalarının köklü ve bilançoları güçlü firmalara yüzde 27-30 aralığında kredi kullandırdığını anlattı. Kredi faizlerinin yüzde 21 seviyesinden bu rakamlara yükseldiğini anlatan Öncel, şöyle devam etti: “Özel bankalarda bu oran 40-45 civarında dolaşıyor. Devlet bankaları daha iyi durumda bu anlamda. Ama diğer taraftan da  TL referans fiyatı ile eski  alınmış krediler de de faizin yükselme riski ile karşı karşıya. Orada da böyle bir sorun var. Maliyetler sürekli yükseliyor. Bu durumda da piyasa kredisi devreye giriyor. Ondanda herkes çekimser ve vade açmak istemiyor. Böyle bir daralmaya gitmemeliyiz.

Kısmi bir rahatlama söz konusu

İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği Başkanı Çetin Tecdelioğlu, ihracat kredilerinde az da olsa bir rahatlama meydana geldiğini söyledi. Tecdelioğlu, “Bankaların kredi verme iştahında da bir tık iyileşme söz konusu. Geçmiş haftalara göre bir pozitif rüzgar esiyor. Umuyoruz ki böyle devam eder. 15 gün öncesine göre bugün bir tık daha iyiyiz. Faizler ise hala yüksek. 30’lara yakın faizler konuşuluyor. Enflasyon yüksek  seyrettiği için bu seviyede bir faize de itiraz edemiyoruz” diye konuştu.

Sıkıntı bir süre daha devam edecek

İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği Başkanı Ahmet Öksüz, reeskont kredilerinde meydana gelen gelişme ile kredilerde bir miktar düzelme yaşandığını söyledi. Öküz, “İhracat kredileri dışında diğer alanlarda finansman ile ilgili sıkıntı devam ediyor. Faizler de doğal olarak yüksek. Hem krediye erişim hem de maliyetler ile ilgili sıkıntının bir süre daha devam etmesi bekleniyor” dedi.

NACE kodu nedir?

AB’de ekonomik faaliyetlere dair istatistikler üretilmesini ve bu istatistiklerin yayılmasını sağlayan önemli bir kodlama sistemi olan NACE (Nomenclature des Activites Economiques dans la Communaute Europeenne) kodu, ekonomik faaliyetlerin dünya standartlarında tanımlanmasına ve karşılaştırılmasına olanak tanıyor. Bunun yanı sıra bu kodlama sistemi, iş yerlerinin tehlike sınıflarını da gösteriyor. Altı haneli bir kod olduğu için NACE kodu, altılı faaliyet kodu olarak da biliniyor.