Faizi çok artırmadan sıkılaşmaya devam

Şebnem TURHAN

Merkez Bankası ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun hızla artması beklenen enflasyonu kontrol edebilmek, iç tüketimi soğutmak, cari açığı azaltmaya yönelik adımları devam ediyor. Merkez Bankası’nın miktarsal sıkılaştırma adımları kapsamında kredi ve kredi kartlarında faiz üst sınırını yükseltmesinin ardından BDDK da kredi kartı ile konut hariç ihtiyaç kredileri hesaplamasındaki risk ağırlıklarını artırdı. Ayrıca BDDK yurtdışı seyahat, uçak ve konaklama harcamalarında taksit yapılmasını yasakladı.

Uzmanlar şu anda yüzde 40-50 seviyelerine gelen ihtiyaç ve taşıt kredi faizlerinin risk ağırlığının artmasının ardından yüzde 60-70 seviyelerine çıkabileceğine işaret ederek ekonomi yönetiminin politika faizini çok artırmadan parasal sıkılaştırma adımlarını atmaya devam ettiğini vurguladı.

Yüksek risk ağırlıkları yeni kredilere

BDDK, önceki gün yayımladığı kararıyla sermaye yeterliliği standart oranları hesaplamasında dikkate alınan risk ağırlıklarını ihtiyaç kredileri, bireysel kredi kartları, taşıt kredileri ile taşıt teminatlı krediler ve tüketiciler ile yapılacak finansal kiralama işlemleri açısından artırılmasına karar verdi. BDDK kararına göre bu işlemlerde standart yaklaşımın kullanılması durumunda risk ağırlıkları yüzde 150 olarak uygulanacak. Son olarak 2021 yılında risk ağırlıkları kredi kartlarında 1-6 ay vadede yüzde 100, 6 aydan uzun vadede yüzde 150, ihtiyaç kredilerinde 1-12 ay vadede yüzde 100, 12 aydan uzun vadelerde yüzde 150’ye yükseltilmişti. Taşıt kredilerinde ise risk ağırlığı yüzde 75 seviyesinde bulunuyordu.

BDDK'dan yapılan yazılı açıklamada ayrıca, kredi kartlarında uygulanan taksitlendirme süreleri de havayolları, seyahat acenteleri ve konaklama ile ilgili yurt dışına ilişkin harcamalarda uygulanmamasına ve bu harcamalarda taksitlendirme yapılmamasına karar verildi. Alınan karar afet bölgesi olarak ilan edilen yerlerde 1 Ocak 2024'e kadar uygulanmayacak. Söz konusu yüksek risk ağırlıkları kararın alındığı tarihten sonra kullandırılan yeni krediler için uygulanacak.

Kredi faizleri yüzde 60-70’e yükselebilir

Bankacılık sektörü kaynaklarının verdiği bilgiye göre risk ağırlıklarının artırılması kredi ve kredi kartı faizlerinin yükselmesini böylece de hem arzı hem de talebi sınırlandırmayı hedefliyor. Kaynakların verdiği bilgiye göre risk ağırlığı arttığında sermaye gereksinimi artıyor ve özkaynak maliyeti aracılığıyla da ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti yükseliyor. Bunun da kredi faizine yansıması bekleniyor.

Bankacılık kaynaklarının yaptığı hesaplamalara göre bu durum maliyeti neredeyse iki katına yakın artıracak. Merkez Bankası’nın son verilerine göre ortalamada ihtiyaç kredi faizleri yıllık yüzde 47,9, taşıt kredi faizleri ise yüzde 40,3 seviyesinde bulunuyor. Ancak bu oranlardan daha yüksek yıllık faizler de bulunuyor. Bankacılık kaynaklarının yaptığı hesaplamalara göre risk ağırlıklarının artırılmasının ardından ihtiyaç ve taşıt kredi faizlerinin yüzde 60-70 seviyelerine yükselmesi beklentisi ağır basıyor.

Talep yönlü tedbirler gündeme gelebilir

Kaynakların verdiği bilgiye göre bugüne kadar Merkez Bankası ve BDDK’dan alınan kararların tümü arz yönlü yani kredi veren yönlü tedbirler oldu. Bundan sonra gündeme talep yönlü tedbirler gelebilir. Bankacılık kaynakları kredi kartlarında gelire göre limit uygulanması, asgari ödeme oranlarında yükseliş, ihtiyaç ve taşıt kredilerinde vade sınırları ile konut kredilerinde değer oranı artışlarının devreye alınabileceğini söyledi. Şu anda ihtiyaç kredilerinde en uzun vade 36 ay ile sınırlanmış durumda. Kredi kartlarında asgari ödeme sınırı da 20 bin lira üstü için yüzde 40, 20 bin lira altı için ise yüzde 20 seviyesinde bulunuyor. Bunun yanı sıra ihtiyaç kredilerinde yüzde 3 olan büyüme sınırının da tıpkı taşıt kredilerinde olduğu gibi yüzde 2’ye düşürülebileceği de bankacılık kaynaklarının verdiği bilgiler arasında yer aldı.

BDDK’nın aldığı kararlara ise piyasa tepkisi sınırlı kaldı. Borsa İstanbul’da bankacılık ve ulaştırma endeksi negatif açılış yaşasa da gün içinde endeksler pozitife döndü.

TCMB miktarsal sıkılaşmaya başlamıştı

Merkez Bankası (TCMB) temmuz ayı Para Politikası Kurulu metninde miktarsal sıkılaştırma yapacağını duyurmuş ardından ise hemen adımlar atılmıştı. Resmi Gazete'de yayımlanan tebliğler ve Merkez Bankası’nın duyurusuna göre "enflasyonun kontrolü ve iç talebin dengelenmesi kapsamında" kredi kartı nakit kullanımlarına ve kredili mevduat hesaplarına uygulanan aylık azami faiz oranı yüzde 1,91 seviyesinden yüzde 2,89'a yükseltildi.

Merkez Bankası kredi büyümesine göre menkul kıymet tesisi kapsamında yüzde 3 olan TL ticari krediler için aylık büyüme sınırının yüzde 2,5 olarak belirlenmesine karar verdi. İhracat, yatırım, tarım ve esnaf kredileri bu sınırlandırmanın dışında tutuldu. Merkez Bankası ayrıca finansal kaynakların verimli kullanımının desteklenmesi amacıyla, taşıt kredilerinde yüzde 3 olan büyüme sınırının yüzde 2 olarak belirlenmesine, ihtiyaç kredilerinde değişikliğe gidilmeyerek yüzde 3 sınırının korunmasına karar verildiğini açıkladı. Merkez Bankası bunun yanı sıra ticari kredilerde birinci kademe kaldırılarak faiz sınırının tek kademe olarak uygulanmasına da karar vermişti.