‘Evde kal'an kadına daha fazla iş çıktı!

ŞEBNEM TURHAN

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) koronavirüs pandemisinin etkisiyle ‘evde kal’ önlemleri ve sokağa çıkma yasakları uygulanan Türkiye’de kadın ve erkeklerin zaman kullanımını araştırdı. Araştırma sonuçları kadınların ev işi yani ücretsiz çalışma yükünün erkeklere oranla dört kat arttığını ortaya koyarken erkeklerin de karantina döneminde ev işleri yükünün öncesine kıyasla 5’e katlandığını gösterdi.

UNDP destekli anket

Anket, KONDA araştırma şirketi tarafından sürekli kullanılan hayat tarzı araştırmasındaki sorulardan yararlandı. Çalışma, İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Prof. İpek İlkkaracan ve Ankara Üniversitesi’nden Doç. Emel Memiş tarafından, UNDP desteğiyle yürütüldü. Türkiye’nin her bölgesinden 2.407 kişiyi kapsayan ankette, katılımcıların çoğu iş yeri ve kamusal alanın kapalı olduğu dönemde tipik bir hafta içi günde zaman kullanımı hakkında soruları cevapladı. Araştırma sonuçlarına göre okulların kapanması, çocuk, yaşlı ve hasta bakım ihtiyaçlarının artması, piyasadan tedarik edilen tüketim maddelerine ve hizmetlere erişimde ortaya çıkan kısıtlar, hane-içi üretim ve bakım emeğine yönelik daha önce eşi görülmemiş bir talep artışına neden oldu. Kadınlar hem hane içi ücretsiz alanda hem de ücretli çalışma alanında çalışma saatlerini artırarak bu talep artışına cevap verdiler.

İki kadından biri ara verdi

Küresel salgın nedeniyle iş ve gelir kayıpları yaşadığını belirten erkekler kadınlara kıyasla neredeyse iki kat daha yüksek oldu. Ancak, salgın öncesinde istihdam edilen kesimle sınırlandırıldığında, kadınlar istihdam süreçlerinde daha yüksek bir riskle karşı karşıya kaldı. Dolayısıyla erkeklere nazaran salgın öncesi istihdamda yer alan daha büyük oranda kadın çalışan iş ve gelir kaybı yaşadı. Yine kadınlar, erkeklere göre, ücretli izin hakkından daha sınırlı düzeyde faydalanabildi. Kadınların salgın sırasında evden çalışmaya geçmesi olasılığı erkeklere göre iki kat daha fazla oldu.

Kadınların yaklaşık yüzde 50’si iş yaşamlarına ara vermek zorunda kaldı. Yüzde 26’sı işten çıkarıldı, yüzde 25’i ücretsiz izine ayrıldı. Erkekler için buna karşılık gelen oran ise, yüzde 42 oldu. Ücretli izne ayrılma kadınlarda yüzde 5 iken erkeklerde yüzde 9 ile daha yaygın görüldü.

Günlük çalışma 10 saati aştı

Evde kalma tedbirleri altında gerek erkeklerin gerekse kadınların ücretsiz iş yükü arttı. Ancak kadınlar, erkeklerin neredeyse 4 katı daha fazla ücretsiz emek harcayarak, bu yükün daha büyük kısmını omuzlarında taşıdı. Kadınların ücretli ve ücretsiz alanları kapsayan toplam iş yükleri de erkeklerden daha yüksek düzeyde oldu. Salgın koşulları altında istihdamda kalmaya devam eden kadınlar için toplam çalışma sürelerindeki yükseliş, hem ücretli emek hem de ücretsiz çalışmadaki eş zamanlı artış nedeniyle çarpıcı düzeye ulaştı. Hala iş yerinde çalışmaya devam eden kadınlar için toplam günlük çalışma saati günlük 10 saatin üzerine çıktı.

Ücretsiz işlere ayrılan zaman yüzde 80 arttı

Ücretsiz iş yükü hem erkek hem kadın için arttı. Ancak kadınlar için bu süre günde 2.9 saatten günde 4.5 saate çıkarken erkeklerde günde 0.3 saatten günde 1.1 saate çıktı. Toplam iş yükü açısından ücretli ve ücretsiz erkeklerin çalışma süreleri günlük 1.2 saat azalarak 4.3 saate düşerken kadınların çalışma süreleri günde 1 saat artarak günde 5.5 saate ulaştı. İstihdamda kalan kadınlar için, küresel salgın sırasında toplam iş yükündeki artış dikkat çekici oldu. Küresel salgın öncesi günde 7.7 saatten, hem ücretli (6.2 saatten 6.5 saate) ve özellikle de ücretsiz işlere ayrılan zamanda neredeyse yüzde 80 oranında (1.5 saatten 2.7 saate) eş zamanlı artışla, günde 9.2 saate yükseldi. Küresel salgın süresince istihdamda kalmaya devam eden erkeklerin günlük ücretli çalışma sürelerinde hafif bir düşüş ve ücretsiz çalışma sürelerinde bir miktar yükseliş yaşanmış, toplamda ortalama günlük çalışma süreleri neredeyse salgın öncesi döneme göre 7.7 saatten 7.6 saate inerek neredeyse aynı kaldı.