Enflasyonda kritik kavşağa girildi

ŞEBNEM TURHAN

Tüketici enflasyonu geçen yılki güçlü baz etkisinin son ayı ağustosta aylık yüzde 2,47 arttı, yıllık enflasyon ise yüzde 51,97’ye geriledi. Temmuzda yıllık enfl asyon yüzde 61,78 seviyesinde bulunuyordu. Çekirdek enflasyon göstergeleri aylık yüzde 3’e yakın, hizmet enflasyonu ise hız kesse de yüzde 4’ün üzerinde kalmaya devam ettiği ağustos verileri sonrası ekonomistler yüzde 50 politika faizinde indirimi gerektirecek bir durum olmadığı görüşünde. Politika faizi ile enflasyon arasındaki fark ise 3 yılın en düşük seviyesine geriledi. Baz etkisinin geride kalmasıyla enflasyonla mücadelede daha zorlu bir döneme girildi, ekonomistlerin hesaplamalarına göre kalan aylarda Merkez Bankası yüzde 38 hedefinin tutturulabilmesi için yüzde 1,13 seviyelerinde aylık enflasyon gelmesi gerekiyor. Ancak ekonomistlerin beklentileri yılsonu yüzde 42 seviyelerinde gerçekleşmesi yönünde.

PPK toplantısında dikkat çekildiği gibi eğitim önde

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre tüketici enflasyonu ağustosta yüzde 2,6 olan beklentilerin hafif altında yüzde 2,47 arttı. Yıllık enflasyon baz etkisinin de katkısıyla yüzde 61,78’den yüzde 51,97’ye geriledi. Ağustosta Merkez Bankası’nın Para Politikası Kurulu toplantı özetlerinde de dikkat çektiği gibi üniversite eğitimine yapılan zamlar enflasyonda etkili oldu. Eğitimde aylık enflasyon yüzde 11,34, yıllık yüzde 120,81 arttı, üniversite eğitimi yüzde 43,2 ile ağustosun zam şampiyonu oldu. Mal enflasyonu aylık yüzde 1,51 artarken hız kesse de hizmet enflasyonu yüzde 4,6 ile halen daha katılığını korudu. Mal enflasyonu yıllık yüzde 42,13 ile manşet enflasyonun altında kaldı, hizmet enflasyonu yüzde 77,83 ile manşet enflasyonun oldukça üzerinde seyretti.

Gıda 4 yılın ardından ilk kez negatif çıktı

TÜİK verilerine göre gıda grubunda enflasyonu taze sebze ve meyvelerde aylık yüzde 10’a varan fiyat düşüşü sonrasında yüzde 1,1 azaldı ve manşet tüketici enflasyonunu 0,27 puan geriletmeyi başardı. En son 2020 Ağustos’ta gıda enflasyonu negatif çıkmıştı. İşlenmemiş gıdada yüzde 4,89 aylık enflasyon düşüşü olurken işlenmiş gıdada ise yüzde 2,37 artış yaşandı ağustosta. Yıllık taze meyve ve sebze enflasyonu yüzde 28,93’e geriledi. İçki ve sigarada ay boyu yapılan zamların etkisiyle aylık enflasyon yüzde 4,46 olurken manşet tüketici enflasyonuna etkisi 0.17 puan oldu. Giyim ve ayakkabıda yeni sezonun ayak sesleri yüzde 0,35’lik aylık artışa işaret etti, konut grubunda ise kira ve doğalgaz zamları artışta öne çıktı.

Konut grubunda aylık enflasyon yüzde 8,51 artarken manşet tüketici enflasyonuna etki 1.31 puan hesaplandı. Kira da enflasyon aylık yüzde 7,38 oldu, yıllık kire enflasyonu yüzde 121,26 ile tüm mal ve hizmet arasında en yüksek enfl asyona ulaşıldı. Doğalgaz fiyatları ise gelen zammın sonrası yüzde 27,64 aylık artış yaşadı.

Ev eşyası grubunda yüzde 1,1, sağlık grubunda yüzde 1,67 aylık enflasyon oluştu. Ulaştırma grubunda otobüs, tren ve uçak bilet fiyatlarına gelen zamlarla yüzde 2,95’lik aylık artış manşet enflasyonu 0.48 puan arttırdı. Ulaştırma hizmetlerinde ise aylık enflasyon yüzde 9,2 ile daha belirgin oldu. Haberleşme grubunda aylık yüzde 0,62, eğlence ve kültürde yüzde 2,57, lokanta ve otellerde yüzde 2,03, çeşitli mal ve hizmetlerde ise yüzde 2,08 aylık enflasyon verisi oluştu.

Çekirdek enflasyon manşetin üzerinde

Çekirdek enflasyon göstergelerinden “B” endeksi ağustosta aylık yüzde 2,88 arttı, yıllık yüzde 50,87’ye, “C” endeksi ise aylık yüzde 2,99 artışla yıllık yüzde 51,56’ya geriledi. Yurtiçi üretici fiyatları endeksi (Yİ-ÜFE) ağustosta aylık yüzde 1,68 artarken, yıllık bazda artış yüzde 35,75’e inildi. Yılsonunda Merkez Bankası’nın orta noktası yüzde 38 olmak üzere yüzde 34-42 aralığında tahmini varken, ekonomistlerin beklentisi yüzde 42 üzerinde enflasyon. 8 aylık tüketici enflasyonu ise yüzde 31,94 seviyesinde oluştu. Bu durum yüzde 38 olan Merkez Bankası tahminine 8’inci aydan oldukça yaklaşıldığını gösteriyor.

Ağustosta reel faiz zirveye çıktı

Politika faizi ile tüketici enflasyonu arasındaki fark ağustosta üç yılın en düşük seviyesine gelirken enflasyon beklenti ve gerçekleşmelerine göre hesaplanan reel faiz oranları zirveye ulaştı. Ekonomistlerin hesaplamalarına göre ağustos itibariyle Merkez Bankası'nın piyasa katılımcıları anketindeki beklenen TÜFE ile politika faizinin bileşiklendirilmiş seviyesinin farkı yüzde 27,8 ile yeni zirveyi gördü. Basit faizle yapılan hesaplama ise reel faizde yüzde 16,6'lık seviyeye işaret etti. TCMB'nin sektörel enflasyon beklentileri ankete dikkate alındığında ise piyasa ve reel sektör beklentilerine göre zirvede olan reel faiz hanehalkı beklentilerine göre hâlâ negatif bölgede kaldı. Reel sektörün beklentileriyle reel faiz yüzde 6,9 seviyesinde iken hanehalkı beklentilerine göre yapılan hesaplama ise reel faiz eksi yüzde 5'te kaldı.

Yılmaz: Dezenflasyon süreci devam ediyor

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, OVP ile dezenflasyonun reel ekonomi üzerindeki maliyetini hafifletmeyi amaçladıklarını söyledi. Yılmaz, “Dezenflasyon süreci devam ediyor. Enflasyonla mücadele konusunda ekonomik programımızı kararlılıkla uygulamaya devam ediyoruz. Enflasyon konusunda elde ettiğimiz pozitif sonuçların refah seviyesi ve gelir dağılımı üzerindeki etkilerini de önümüzdeki dönemde görmeye başlayacağız. Açıklayacağımız OVP ile mal ve hizmet piyasalarının daha etkin işlev görmesini sağlayacak ve enflasyon üzerindeki ataleti kırmayı ve uzun dönemli beklentileri iyileştirerek dezenflasyonun reel ekonomi üzerindeki maliyetini hafifletmeyi amaçlıyoruz."

Şimşek: Tahmin aralığında öngörüyoruz

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek son çeyrekte aylık enflasyonun ana eğiliminde düşüş beklediklerini böylece yılsonunda enflasyonun tahmin aralığında gerçekleşmesini öngördüklerini söyledi. Şimşek sosyal medyadan yaptığı paylaşımında, "Geçici unsurların da etkisiyle aylık enflasyon ağustosta yüzde 2,5, yönetilen-yönlendirilen fiyatlar hariç ise yüzde 1,4 gerçekleşti. Aylık gıda enflasyonu 4 yıl sonra negatif oldu. Güçlenen finansal istikrar, ekonomideki dengelenme ve beklentilerdeki iyileşmenin etkisiyle son çeyrekte aylık enflasyonun ana eğiliminde düşüş bekliyoruz. Böylece yıl sonunda enflasyonun tahmin aralığında gerçekleşmesini öngörüyoruz” dedi. Şimşek hedeflere ulaşma konusunda kararlı oldukların belirterek, "Özel sektörümüzün maliyet ve stok yönetimini iyileştirirken verimlilik, yüksek katma değerli üretime odaklanması önem arz ediyor" dedi.