‘Enflasyon muhasebesi’ 17 yıl sonra yeniden

Hüseyin GÖKÇE

En son 2001 krizinin ardından devreye giren, işletme bünyesindeki parasal olmayan kıymetler üzerinde enflasyonist etkinin ortadan kaldırılarak değerinin güncellenmesini sağlayan “enflasyon muhasebesi” 17 yıl aradan sonra yeniden gündeme geldi. Enflasyon muhasebesi uygulanabilmesi için Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi’nin (Yİ-ÜFE) son yıl yüzde 10, son üç hesap yılında ise yüzde 100 artmış olması gerekiyor. Yİ-ÜFE’de 35 aylık artış yüzde 103 oldu.

Pandemi sebebiyle emtia fiyatlarındaki artışa, döviz kurundaki yükselişin de eklenmesi işletme maliyetlerini olağanüstü yükseltti. Yİ-ÜFE kasım ayı sonu itibarıyla yüzde 51 oranında artarken, yıllık artış oranı yüzde 54,62’ye çıktı. Bu artışla birlikte 2018 yılını 422.94 ile kapatan endeks, kasım sonunda 858.43’e yükseldi. Böylece 35 aylık artış yüzde 103’e ulaştı. İçinde bulunduğumuz aralık ayında Yİ-Ü- FE yüzde 1,5 ve üzerinde düşüş sağlanmazsa işletmeler için enflasyon muhasebesi uygulanması imkânı doğacak. Gelir İdaresi E. Strateji Geliştirme Daire Başkanı ve Yeni Ekonomi AŞ kurucularından Nazmi Karyağdı, enflasyon muhasebesini oluşturan koşulları ve DÜNYA’ya değerlendirdi.

İşletmelerin sermayelerini vergilendirmemek ve enflasyondan doğan kârları vergi dışı bırakmak için vergi mevzuatında kısmi enflasyon düzenlemeleri getirildiğini belirten Karyağdı, 2004’te enflasyon muhasebesi yürürlüğe girince, yeniden değerleme müessesesinin yürürlükten kaldırıldığını hatırlattı.

Enflasyon muhasebesinden yararlanmak için aktif büyüklük veya net satış kriteri belirlenerek açıklanacağını kaydeden Karyağdı, ilk uygulamadaki sınırlar göz önünde bulundurularak, net satışta 11 milyar lira aktif büyüklükte ise 5.5 milyar liralık sınır olabileceğini bildirdi.

Enflasyon düzeltmesi nedir?

Enflasyon muhasebesi, parasal olmayan değerlerin, enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayısı ile çarpılması sonucunda, finansal tablonun ait olduğu tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanması olarak tanımlanıyor.

Aktifte yer alan düzeltmeye tabi parasal olmayan kalemler:

■ Mali duran varlıklar ve menkul kıymetler
■ Maddi duran varlıklar
■ Özel tükenmeye tabi varlıklar
■ Stoklar, ilk madde ve malzeme, ticari mallar
■ Verilen avanslar, depozito ve teminatlar
■ Reel olmayan finansman maliyetleri
■ Birikmiş amortismanlar
■ Maddi olmayan duran varlıklar, haklar ve şerefiyeler Pasifte yer alan düzeltmeye tabi parasal olmayan kalemler:
■ Özsermaye kalemleri
■ Borçlar
■ Düzeltilmiş kâr/zarar
■ Pasifte yer alan fonlar
■ Karşılıklar

UZMANLAR NE DİYOR?

YÜZDE 2 VERGİ ÖDEYEREK YAPILANDIRMAYA BAŞVURMAYA İHTİYAÇ KALMADI

● Gelir İdaresi E. Strateji Geliştirme Daire Başkanı ve Yeni Ekonomi AŞ kurucularından Nazmi Karyağdı, enflasyon düzeltmesi uygulamasıyla birlikte 7326 sayılı Yapılandırma Kanunu'nda öngörülen amortismana tabi iktisadi kıymetlerin yüzde 2 vergi ile yeniden değerlemesine gerek kalmadığını söyledi. Enflasyon düzeltmesinin 2021 yılı son çeyreğinde devreye gireceğini ifade eden Karyağdı, “Bugüne kadar %2 vergi ödeyerek düzeltme yapan işletmelerse yıl sonunda vergisiz yapabilecekleri bir işlem için vergi ödemiş duruma düşecekler” dedi. Enflasyon düzeltmesinin ilk uygulanmasında birçok kurumda eksik, fazla veya hatalı yapıldığını hatırlatan Karyağdı, “Sonrasında bir daha uygulanmaması ve Maliye’nin bu konuda pek fazla inceleme yapmaması nedeniyle firmalar tarafından eksik ya da fazla Kurumlar Vergisi ödendi ve Enflasyon Düzeltmesi uygulaması devreden çıkmış oldu” dedi.Fazla vergi ödenmemesi ve olası vergi incelemesinde cezai yaptırımla karşılaşılmaması için dikkatli davranılması gerektiğini söyleyen Karyağdı, küçük işletmelerin uyum maliyetiyle karşılaşmayacağını ancak büyük ölçekli işletmelerin profesyonel yardım almalarının yerinde olacağını anlattı.

Enflasyon muhasebesi kimin için gerekli? Karyağdı, enflasyon muhasebesinin duran varlıkları ve stok kalemleri güçlü olan işletmelerle, özkaynağı güçlü olup az yabancı kaynak kullanan işletmelerde olumlu sonuç doğuracağını söyledi. Buna karşılık, öz sermayesinin üzerinde yabancı kaynak kullanan işletmelerle, duran varlıkları az, stokları düşük olan işletmeler, yabancı kaynak kullanan ve gayri faal durumda olup tasfiyeye girmemiş işletmeler için ise enflasyon muhasebesi çok olumlu sonuç doğurmayacak.

TÜRMOB İADE İÇİN UYARDI

● Düzenlemeye ilişkin DÜNYA’ya açıklamada bulunan TÜRMOB Başkanı Emre Kartaloğlu, mükellefl erin mali tablolarla yer alan parasal olmayan kıymetlerini ilgili maddede belirtilen hükümlere göre enflasyon düzeltmesine tabi tutması gerektiğini söyledi. Her iki şartın birlikte gerçekleşmemesi halinde düzeltme uygulamasının sona erdiğini belirten Kartaloğlu, Cumhurbaşkanına; söz konusu maddede yer alan %100 oranını %35’e kadar indirmeye veya tekrar kanunî seviyesine kadar yükseltme, %10 oranını ise %25’e kadar çıkarma veya tekrar kanunî seviyesine kadar indirme yetkisi verildiğine dikkat çekti. Herhangi bir yasal düzenleme yapılmaması halinde 31 Aralık 2021 tarihli bilançoların enflasyon muhasebesi hükümlerine göre düzeltileceğini ifade eden Kartaloğlu, yapılandırma düzenlemesi uyarınca yüzde 2 vergi ödeyerek yeniden değerlemeye tabi olan mükellefl erin, yaptıkları ödemeyi geri alıp alamayacaklarının netleştirilmesi gerektiği konusunda uyardı.

“MALİYE İDARESİ ZORDA KALABİLİR”

● Enflasyon muhasebesini, vergisiz yeniden değerleme olarak tanımlayan Güncel Grup Yönetim Kurulu Başkanı YMM Yılmaz Sezer, günümüz koşullarında bunun son derece yerinde bir uygulama olduğunu söyledi. Maliye’nin 7144 ve 7326 sayılı kanunlar ile vergi isteyerek düzeltme imkanı getirdiğini hatırlatan Sezer, “7338 sayılı kanun ile de zaten yeniden değerleme vergi karşılığı olmak üzere ihtiyari hale getirildi. Bize göre Mali tablolar için zorunluluk olan bir işlemin takdir yetkisine bağlanması ve vergi karşılığı yapılması son derece yanlıştı. Enflasyon muhasebesine geçiş ile zorunluluk olacağı ve vergisiz olacağı için son derece doğru ve yerinde bir uygulama olacaktır” diye konuştu. Enflasyon muhasebesine geçişle Maliye’nin vergi gelirinin azalacağını kaydeden Sezer, “Bu durum maliye idaresi tarafından istenmeyen bir uygulama olarak karşımızda duruyor. Dolayısıyla, bu uygulamadan vegi toplamak için yakın zamanda düzenleme yapan, bu konuda bütçeye gelir kalemi oluşturan Maliye idaresi; enflasyon muhasebesi uygulanması ile zorda kalabilir” dedi.