Enflasyon 'ithal' ediyoruz, kur 6.85-7.65 bandına yerleşebilir

Ekonomist Ali Ağaoğlu ve gazeteci Hakan Güldağ, Şans Sohbetleri’nde bu hafta enflasyondaki gelişmeleri kur ekseninde değerlendirdi. Üreticilerin maliyetlerini tüketiciye yansıtacaklarına dikkat çeken ikili, enflasyonun bir süre daha artacağını öne sürdü.

Güldağ: Enflasyonla başlayalım sohbete. Beklentilerin biraz üzerinde geldi. Son bir buçuk yılın zirvesine çıktık. TÜFE’de aylık yüzde 0.8 civarında bir artış beklentisi vardı. Onun biraz üzerinde 0.91 olarak geldi. Aslında İstanbul Ticaret Odası’nın verdiği rakamlar da ipuçlarını verir şeklindeydi. Yıllık bazda da TÜFE 15.61 oldu. 16’ya değmedik ama daha sonra değer miyiz soru işareti. Çünkü açıklanan rakamlarda asıl dikkat çekici nokta bana göre ÜFE rakamı. Üretici fiyatlarında yıllık artış yüzde 27’ye dayandı. Bu demek ki üreticinin maliyeti vatandaşın enflasyonuna henüz tam yansımadı. Bu firmaların çarkı dönecekse, bu öyle ya da böyle yansıyacak. Birebir yansımaz elbette. Bugüne dek hiç yansımadı. Ama görünen o ki, enflasyonda daha zirveye ulaşmadık.

Ağaoğlu: Enflasyon beklentilerin bir çıt üzerinde gelse bile çok uçup kaçacak bir noktada görünmüyor. Dediğin gibi daha önemli bir nokta üretici fiyatlarındaki artışın 2019’un mayısından bu yana en yüksek seviyeye, yüzde 27.09’a ulaşması. Bunu neden önemsediğimi de söyleyeyim. Bu yurtdışından gelen ve aslında kurla geçişkenliği olan ama faizle yönetilebilecek bir konu değil.

Güldağ: Dışarıdan enflasyon ithal etmeye başladık bir nevi...

Ağaoğlu: Yurtdışında emtia fiyatlarındaki artışlar, buna petrol de dahil ve endüstriyel metaller başta olmak üzere ciddi etkileri oluyor. Bunun kademeli olarak tüketici tarafına aktarılması gerekecek üreticiler eğer hayatiyetlerini devam ettirecek olurlarsa… Üretimin devam edebilmesi için bunların bir kısmı mutlaka tüketici enflasyonuna aktarılacak.

Güldağ: Elde nisan, mayıs sonrası enflasyon düşmeye başlar senaryosu vardı. Hesapları bozar mı sence bu gelişme?

Ağaoğlu: Enflasyonun mayıs ve haziran ayından itibaren baz etkisinden dolayı düşeceği beklentimiz vardı ama sanıyorum bu düşüş biraz daha ertelenebilir.

Güldağ: Bu neyi getirir? Ağaoğlu: Merkez Bankası’nın sıkı para politikası ile çektiği yüzde 17 seviyelerindeki politika faizinin enflasyona bağlı olarak aşağıya çekilişi belki ağustos veya eylüle ertelenebilir. Bu beklenti güçlendiği takdirde ki, o noktada nisan enflasyonu daha önemli bir gösterge olacak, piyasaların yönü açısından. Eğer oradaki enflasyonda yavaş yavaş bir yumuşama ÜFE’den TÜFE’ye geçişe rağmen oluyorsa o zaman önümüzdeki dönemde faiz indirimlerini konuşmaya başlıyor olabiliriz.

Güldağ: O zamana kadar? Ağaoğlu: O zamana kadar sıkı para politikası devam edecek. Cari olarak dünya konjonktürüne baktığımızda bu denli yüksek faizin çok az olduğu, özellikle bizim gibi borcuna sadık ülke olarak yüksek faizi veriyor olmamız kur tarafında bizi bir parça koruyor, bir tür kalkan görevi görüyor. Ancak yurtdışındaki artışlar devam edecek olursa bizim tarafın işi biraz daha zorlaşacak.

Güldağ: Devam edecek gibi de görünüyor. Geçen TÜGİAD'ın toplantısında, sanayiciler emtia fiyatının arttığını, daha da artmaya devam edeceğini söylediler. Örneğin plastik fiyatları... Ne zaman düşecek büyük soru işareti...

Ağaoğlu: Özellikle petrolde… Mesela biz turizmde geçen seneye göre iyi bir performans bekliyoruz. Ama oradaki artışın büyük bir kısmını petrol off-set edecek gibi görünüyor. Petrol fiyatları konusunda Suudi Arabistan'ın tutumunu dikkatle izliyorum.

Güldağ: Artışı ancak karşılayacak ya da dengeleyecek gibi...

Ağaoğlu: Öyle olursa turizmden kazanıp petrole vereceğiz, çok pozitif bir etkisi olmayacak. Güldağ: Kura nasıl etkisi olur? Ağaoğlu: İster istemez kur tarafında aşağı yönlü hareketi sınırlayıcı bir etki olacaktır. Ama ben kurun böyle uçup kaçacağını düşünmüyorum.

Güldağ: Geçen hafta yaptığımız sohbette de 7.54’e kadar olan bölgede hatta 7.65’e kadar olan bölgede sen bir problem görmediğini söylemiştin...

Ağaoğlu: Aynen hatta sağlıklı bir düzeltme hareketi olduğunu söyledim. Bu sağlıklı olan kısmına bir ekleme daha yapmak lazım, faizin daha uzun süre yüksek kalması yurtdışı yatırımcıların daha fazla Türk piyasalarına ilgi göstermelerine, yeni döviz girişlerine, yerli yatırımcıların faiz yüksek kalacak diye kur artmayacak beklentilerinin güçlenmesine, bunun da bir miktar DTH bozumu, yurtdışından para girişi kurdaki artış riskini görece olarak azaltacak bir etki yapacaktır diye düşünüyorum.

Güldağ: Ama aşağı yönlü hareket ihtimali de tamamen ortadan kalkmış görünmüyor bana göre...

Ağaoğlu: Yurtdışındaki emtia fiyatlarındaki artışın bizim toplam dış ticaret veya cari açığımıza olumsuz etkisinden dolayı aşağı yönlü ihtimal azalıyor.

Güldağ: Petrolde OPEC'in ne karar alacağı daha da önemli olacak o noktada... Daha doğrusu OPEC ve Rusya'nın...

Ağaoğlu: 'OPEC artı' da diyebiliriz ona. Suudi Arabistan'ın tutumunu dikkatle izliyorum. Fiyatların çok gerilemesini istemeseler bile mecbur kalacaklarını düşünüyorum. O nedenle önümüzdeki dönemde petrolde bir gevşeme olmasını ve varil başına 55-57.5 dolar arasına gelmesini bekliyorum. Ama önce izlenecek stratejiyi duymak lazım. Çünkü açıkçası devletlerin manüpülasyonu var petrolde...

Güldağ: Kişiler yapınca suç manipülasyon, devletler yapınca başka bir şey oluyor dediğin gibi. Neyse... Kurdan devam edersek, geçenlerde 6.25–6.50 raporları çıkmıştı. Sen de 7’nin altı her seviyeden alınır demiştin...

Ağaoğlu: 6.50'yi zaten beklemiyordum. Ama hemen 6.656.75 seviyelerini de. '7'nin altı alınır' sözünü de döviz ihtiyacı olanlar için söylemiştim. Tasarruf amacıyla değil, yanlış anlaşılmasın.

Güldağ: Çok kısa bir süre 7’nin altında kaldık...

Ağaoğlu: Bundan sonra enflasyonu da eklediğimizde 7’nin altına inme ihtimali azalıyor.

Güldağ: 7.65’in üzerine gider miyiz?

Ağaoğlu: Yakın zamanda onu da beklemiyorum. Şimdi bunların hepsini göz önüne aldığımızda, kurun ben 6.85-7.65 bandı içinde belki nisan-mayıs ayına kadar sürecek bir istikrar dönemine girmiş olabiliriz diye düşünüyorum. Bunu enflasyon rakamı faiz indirimlerini ertelediği için söylüyorum. Bir bant hareketi olmasını, kopup gidecek bir durumu henüz daha görmediğimi açıklıkla söyleyeyim. O yüzden kurda böyle büyük bir yükseliş olur mu sorusunun yanıtı şimdilik bende 'hayır'. Müthiş bir düşüş olması için de herhangi bir sebep görmüyorum. Merkez Bankası’nın zımni bir kur seviyesi var, 6.85 bu alt tarafı. Bir de 7.65 seviyesi var. Bu da üst tarafı dersek bu bant içinde bir süre daha kalacağız gibi duruyor.

Güldağ: Tabii olağanüstü bir jeopolitik gelişme yaşanmazsa. ..

Ağaoğlu: Onu hep söylüyoruz. Yüksek faizin devamı kurdaki yükselişleri de sınırlayıcı etki yapacaktır. Ancak 15 Mart ve 15 Nisan benim için tedirginliğin devam edeceği, yurtdışından gelecek etkilerin özellikle S-400, NATO Zirvesi, beraberinde AB ve ABD gibi değişik yaptırım tehditleri yaşanabilecek. Bir de ister istemez yurtdışından yapılmış olan borçların ödenme zamanı geldi. Ve de yeni yapılacak olan borçlanmalar var. Bunların hepsini bir araya getirdiğimiz zaman, ki yurtdışındaki borçlanma koşulları oldukça ehven şu aralar. Önemli kuruluşların da yurtdışı ihraçlar yapabileceğini düşünüyorum. Bankacılık sistemi başta olmak üzere... Oradan bir pozitif sinyal alırsak kurdaki yukarı yönlü hareketi engelleyebilecek bir döneme girmiş olabiliriz. Bu döneme biraz temkinli yaklaşmakta fayda var.

Güldağ: Macron ile yapılan son telefon görüşmesi dikkat çekiyor. Dış politikada işleri kopmadan rayına koyma çabası var. AB yaptırım konusunu ele almayı marta ertelemişti biliyorsun. Şimdi bu görüşme AB zirvesinde sert bir karar çıkmasını en azından şimdilik durdurmuş gibi... Bakalım göreceğiz.

Kripto varlıklarda gidişat internetin ilk dönemine benziyor...

Güldağ: Kripto paralarda çok ciddi bir hareket var. Fiyatlar hareketli. Hacim iyice büyüdü. Okurlarımızı daha fazla uyarmamız gerektiğini hissediyorum adeta. 1.7 ile-1.8 trilyon dolar civarına geldi kripto paraların değeri. Tabii Bitcoin 1 trilyonu devirdi hacimde. Sadece ABD'de 16 milyon yatırımcısı varmış. Biden'ın SEC'in başına atadığı Gary Gensler dahi, ki kripto para dostu biliniyor, 'düzenlemelere ihtiyaç var' dedi. Hazine Bakanı Janet Yellen'ı söylemiyorum. Tam da bir saadet zinciri demek de doğru gelmiyor bana doğrusu. Ancak bu kadar yükselmesi ve de artık nasıl diyeyim sanayideki oto tamircisi arkadaşımın da, ona yakışmaz diye söylemiyorum ama kripto para tavsiye etmesi bana normal gelmiyor.

Ağaoğlu: 200 dolardan beri Bitcoin’in anlamsız olduğunu söyleyen biri olarak 58 bin dolara geldiğinde, haklı çıktın mı diye sorarlar insana. Belki bir gün haklı çıkacağım da, o arada birileri gerçekten ciddi paralar kazanmış olacak. Veya servetler ciddi oranda el değiştirmiş olacak.

Güldağ: Ama sana da Kennedy'nin babasının, ayakkabı boyacısından hisse senedi tavsiyesi almaya başlayınca bir anda gidip borsadaki bütün varlıklarını satması ve kendini 1929'daki büyük Wall Street çöküşünden kurtarmış olması gibi bir noktadayız gibi gelmiyor mu sana da?

Ağaoğlu: Ayakkabı boyacısına kadar herkes aldıysa 'biz bunu kime satacağız' noktasına gelmiş olmaktır o... Satacak kimse kalmadıysa ben satayım çıkayım demiş ve mantıklı bir iş yapmış. Şimdi de herkes kripto para konuşuyor ise aslında son kullanıcıya kadar gelmişiz denebilir. Aslında herhangi bir akıllı cihaza sahip herkesin ulaşabildiği bir nokta burası. Ama ben daha çok internetin ilk zamanlarına benzetiyorum durumu. İlk aşamada bir resmi internetten indirmek neredeyse 1 gece sürüyordu. Dijital paralar tam o seviyede. Daha çok gelişecekler. Bugün var olanlar o güne yetişecek mi bilmem. O gün internet çağına girdiğimizdeki bilgisayar markalarının bir çoğunu hatırlamıyoruz bile. Petrolde olduğu gibi burada da çok büyük Bitcoin’i elinde bulunduranların piyasayı yönlendirdiği bir yer burası. O yüzden sağlıklı fiyat oluşumunun gerçekleştiğini düşünmüyorum.

Güldağ: Ama her yere yayıldı. Türkiye'de 2 milyon borsa yatırımcısına ulaşıldı yıllar yıllar sonra. Oysa 3 milyon civarında kripto para yatırımcısından bahsediliyor. FX piyasası geliyor aklıma. Uçup gitmişti. Sonra çok sıkı düzenleme geldi. Bu tip adımlar bekler misin? Mesela vergi gelecek deniyor. Gerçi teyit edilmedi ama...

Ağaoğlu: Düzenlemeler gelecektir. Tüm dünyada da geliyor. Ancak son çok sıkboğaz ettiğiniz anda kolaylıkla yurtdışına kaçar. Çok sıkıştırmadan bu işi belli kurallar getirmekte fayda var. Çünkü sadece vergi değil, döviz de gidecek demektir. TL ile alım–satım yaptığımızda aslında biz bize alım – satım yapıyoruz demektir. Bu da iyi bir şey, kontrol edebileceğiniz bir alan. FX işlemlerinde ifrat tefrit olmuştu. İpin ucu kaçırılmıştı. Kripto piyasasının iyi tarafı paranız olmadan çok fazla kaldıraçlı işlem yapamıyorsunuz. O nedenle piyasanın kendi içinde bir denge bulduğu yer olarak bile görebiliriz. Dolar-Euro tarafında kaldıraç kullandığınız zaman dünyanın başka bir yerindeki hareketten dolayı canınızı yakabilir. Bitcoin'de biraz farklı. Paranız kadar işlem yapabiliyorsunuz. Ama hiç şüphe yok ki, 'balinalar' denilen bu piyasanın büyük oyuncuları sizi de parmağında oynatabilir. Bütün kripto paraların ana paritesi Bitcoin üzerinden konuşuluyor ama yarın başkası onun yerini alabilir.