Emekli ve asgari ücretli son 3 yılda enflasyona nasıl yenildi?
2025 yılında asgari ücrete yapılacak zam oranı şimdiden tartışılmaya başlarken, ilk artış oranı yüzde 25 üzerinden konuşulmaya başlandı. Dar gelirlinin alım gücünü son yıllarda hızla kaybetmesinin enflasyon karşısında nasıl göründüğü de TÜİK TÜFE verileri üzerinden grafiklere yansıyor.
ÖZDER ŞEYDA UYANIK
2024 yılına girerken asgari ücrete yüzde 49, emekli maaşlarına da yüzde 49,25 oranında zam yapılmıştı. En düşük emekli maaşına temmuz ayında enflasyon oranında zam yapılırken, asgari ücrete yıl içinde artış yapılmadı.
Yılbaşında en düşük emekli maaşı 7 bin 500 TL’den 10 bin 500 TL’ye çıkarılırken, yıl ortasında enflasyon farkı artışıyla en düşük emekli maaşı da 12 bin 500 TL’ye çıkmıştı. Bunun altında kalan maaşlar Hazine’den desteklenerek 12 bin 500 TL olarak ödeniyor. 2024’ün sonuna yaklaşırken hem emekli aylıklarına hem de asgari ücrete gelecek zamlar da konuşulmaya başlandı.
2014 yılında 1,13 asgari ücret karşılığında olan en düşük emekli maaşları 2024 yılı biterken 0,74 asgari ücrete karşılık geliyor.
Asgari ücret yılın ilk aylarında Türk-İş’in hesapladığı açlık sınırının altına gerilerken, emekli aylıkları uzun yıllardır açlık sınırının üzerine hiç çıkmadı.
Enflasyona karşı asgari ücretin alım gücü
Türk-Alman Üniversitesi İktisat Bölümü öğretim üyelerinden Prof. Dr. Aykut Kibritçioğlu’nun sosyal medyada yaptığı paylaşımdaki grafik, son günlerde yılsonunun yaklaşmasıyla yeniden alevlenen asgari ücret zammı sorununu ortaya koydu.
Asgari ücretin hem ortalama ücret haline gelmesi hem de artış oranında gösterge konumuna gelmesiyle 2025 yılında enflasyonla mücadele kapsamında zam oranı öne çıkıyor. IMF başta olmak üzere yabancı kurumların raporlarında ve TCMB’nin tahminlerinde asgari ücrete 2025 yılında beklenen enflasyon oranında yani yaklaşık yüzde 25 zam yapılacağı öngörülüyor.
Ekonomistler asgari ücret artışının enflasyonda etkili olacağını ancak firmaların fiyat artışları konusunda yapılacak çalışmaların önceliklendirilmesiyle alım gücü eriyen ve enflasyon karşısında ezilen dar gelirli vatandaşın daha yüksek oranda zam alması gerektiğini vurguluyor.
Kibritçioğlu da paylaşımındaki grafikte ana harcama gruplarının yılbaşından bu yana yaşanan artışını ve asgari ücretin seyrini, 2025 yılında da yüzde 25 zam gelmesi halinde alacağı durumu gözler önüne seriyor:
Asgari Ücret ve Seçilmiş Tüketici Fiyat Endeksleri (Ocak 2024 = 100)#Türkiye #TÜFE #Enflasyon #AsgariÜcret pic.twitter.com/LFMmWd0uU7
— Aykut Kibritçioğlu (@akibritcioglu) October 28, 2024
Asgari ücret ve emekli maaşının son 3 yılda seyri
Ekim ayı enflasyonu 4 Kasım Pazartesi 10:00’da açıklanacağından, 9 ayda enflasyon yüzde 35,86 oranında artış gösterdi. Asgari ücret bu sürede artış göstermezken, en düşük emekli maaşı temmuzda yaklaşık yüzde 25 oranında arttı.
TÜFE verisinde yer alan ana harcama gruplarındaki artışların Hanehalkı Tüketim Harcaması, 2023 verileri üzerinden en düşük %20’lik grubun harcamalarına oranlanmasıyla yılbaşından bu yana asgari ücretli ve emekli kesim olan dar gelirlinin enflasyonu yüzde 37,19 olarak görülüyor. Yüzde 25’lik bir zam bu enflasyonun gerisinde kalacak.
Son 3 yıldaki verilere bakıldığında da asgari ücret son 3 yılda yaklaşık yüzde 300 oranında artarken, en düşük emekli maaşının artışı yüzde 225 oranında oluyor.
Bu dönemde genel TÜFE kısaca enflasyon yüzde 342,67 oranında artış gösterirken, en düşük %20’lik gelir grubunun harcama oranlarına göre hissedilen enflasyonu ise yüzde 340,64 oluyor. Her iki maaş grubunda da son 3 yılda enflasyona karşı alım gücünün artıracak artış olmadığı verilere yansıyor.
