Destekle 3 ayda şalteri kaldırırız

Yener KARADENİZ / KAHRAMANMARAŞ

Depremden bu yana geçen 7 ayda belirsizlikler nedeniyle adım atamayan Türkoğlu sanayicileri, destek bekliyor. Bugüne kadar birikimleriyle ayakta kaldıklarını ancak bir altı ay daha dayanmalarının mümkün olmadığını belirten sanayiciler “Destek gelirse 3 ay içinde şalterleri kaldırırız” diyecek kadar ümitli.

Kahramanmaraş merkezli olarak 6 Şubat’ta art arda meydana gelen ve 11 ili etkileyen deprem felaketinin üzerinden 7 ay geçmesine rağmen sanayi tesislerinin durumu ile ilgili belirsizlik sürüyor. Belirsizliğin en fazla yaşandığı bölgelerin başında ise Kahramanmaraş’ın son 10 yıldır en hızlı gelişen bölgelerinden Türkoğlu Organize Sanayi Bölgesi (OSB) geliyor. Bölgedeki sanayi tesislerinin ve dolayısıyla sanayicilerin geleceği, Türkoğlu OSB ve EKONOMİ Gazetesi’nin birlikte düzenlediği “Deprem sonrası Türkoğlu OSB’de yaşanan gelişmeler ve çözüm önerileri” başlıklı toplantının da gündemini oluşturdu. Türkoğlu OSB ve Türkoğlu Belediye Başkanı Osman Okumuş’un ev sahipliğini yaptığı; EKONOMİ Gazetesi Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Güldağ ve Yayın Kurulu Başkanı Şeref Oğuz’un görüşlerini paylaştığı toplantıya OSB yönetimi ile birlikte bölgedeki iş insanları da yoğun ilgi gösterdi.

Türkoğlu sanayicileri, depremin ardından hasar tespiti yapılırken 10 katlı betonarme bina ile prefabrik sanayi tesisinin bir tutulmasını doğru bulmuyorlar. OSB Başkanı Osman Okumuş “Tesisler ağır, orta az ve hasarsız olmak üzere raporlandı. Ancak sanayi tesisi konut gibi değil. Sanayi tesisi prefabrik yapıdır ve bu yapılardaki ağır hasarlı yapı elemanları kaldırılarak bu binaların geri kalan sağlam kısımları üzerine yapılar tamamlanabilir” sözleriyle sorunun ayrıntılarını paylaşıyor. Mevzuata göre orta ve ağır hasarlı yapıların yıkılması zorunlu olduğundan prefabrik sanayi tesisleri için de aynı prosedürün uygulanması gerekiyor.

“ADALET BAKANLIĞI İVEDİLİKLE KARAR ALMALI”

Türkoğlu OSB Yönetimi, uzman kuruluş olan Türkiye Prefabrik Birliği’nden de görüş almış. Birliğin raporunda “bu yapıların güçlendirilerek, güçlendirilemediği durumda ise hasarlı kısım değiştirilerek yeniden faaliyete geçebileceği” görüşüne yer verildiğini vurgulayan Okumuş, hasar durumuna itirazı içeren on binlerce dosyanın mahkemede beklediğine dikkat çekiyor. Adli tatilin sona erdiğini ve sanayi tesisleri ile ilgili olarak Adalet Bakanlığı’nın ivedilikle karar alması gerektiğini belirten Okumuş, “Sanayicinin bekleme lüksü yok artık. İstihdam, işsizlik ve üretim için çok büyük bir kayıp demek bu. Adalet Bakanlığı’nın sanayi parselleriyle ilgili dosyaların ivedilikle çözülmesi konusunda özel hassasiyet göstermesi lazım” sözleriyle sanayicinin geldiği noktayı özetliyor.

TESİSLERİN YÜZDE 80’İ AĞIR VE ORTA HASARLI

Ağır ve orta hasarlı tesislerle ilgili ayrıntılı bilgiyi Bölge Müdürü Ömer Sağlam’dan öğreniyoruz. Çevre ve Şehircilik Bakanlığının bölgedeki işletmelerin yüzde 20’sini ağır, yüzde 60’ını orta ve yüzde 20’sini de az hasarlı olarak raporladığını hatırlatan Sağlam, bugüne kadar ilgili kurumlara 100’e yakın yazı yazdıklarını ancak çözüm bulamadıklarını anlatıyor. Sağlam, prefabrik sanayi yapılarının betonarme yapılardan ayrı değerlendirilmesi başta olmak üzere üçüncü itiraz hakkı, hasarlı işletmelere destek, hasar tespit çalışmalarında OSB’lere yetki verilmesi, elektrik ödemelerinin ötelenmesi, çalışanlara destek, sigorta süreçlerinin hızlandırılması, poliçelerde yapılan yüzde 20+2 kesintilerin mevzuat değişikliği yapılarak iptal edilmesi ve KGF destekleri gibi birçok konuda talepte bulunduklarını aktarıyor.

Prefabrik yapıların betonarme yapılardan ayrı değerlendirilmesi ile ilgili olarak Türkiye Prefabrik Birliği’ni bölgeye çağırıp teknik rapor hazırlanmasını istediklerini kaydeden Ömer sağlam, süreci ve sonucu şu sözlerle paylaşıyor: “5 tane pilot seçilen ağır hasarlı tesis incelendi. Raporda az, orta ve ağır hasarlı olarak kategorilendirmelerin doğru olabileceği ancak, ağır hasarlı olsa dahi yapıların yıkılmayıp güçlendirilerek ekonomiye kazandırılabileceği belirtildi. Rapor aldık, görüşmeler devam ediyor. Umuyoruz ki olumlu sonuç alırız. Deprem sonrası konutlar yapıldı ancak sanayiyi ayağa kaldıramazsak o konutlar da boş kalacak.”

“SANAYİCİ BİRİKİMİ TÜKETTİ 6 AY DAHA DAYANAMAZ”

Türkoğlu sanayicisinin tek sorunu hasar tespiti değil. Depremde yaşanan zemin kaymasının neden olduğu “koordinatlardaki değişiklik” ne tamirata ne tadilata imkan tanıyor. Kadastro koordinatlarındaki 5-7 metre arasındaki kayma sonrası yeni koordinat tespiti yapılmadığı için işlemlere başlanamıyor. 60’tan fazla şirket bu yüzden bekliyor. Türkoğlu OSB Başkanı Okumuş, kadastro koordinatlarında kaymaya dikkat çekerek, koordinat tespitinin bir an önce yapılması gerektiğini vurguluyor. 7 aydır bu nedenle ruhsat alınamadığını belirten Okumuş’un önerisi yeni projen çıkana kadar eskisinin geçerli sayılması. Bu süreçte sanayiciye hasar durumuna göre azdan ağıra doğru artacak şekilde metrekare bazında finansman desteği verilmesini isteyen Okumuş şu görüşleri paylaşıyor: “Bir 6 ay sonra benim sanayicim batmaya başlayacak. Şu ana kadar birikimini yedi. Elindeki dönerini harcıyor. 6 ay daha ayakta duramaz. Ama bu destekler verilir ve hukuki sorunlar hallolursa sanayicimiz 3-6 ay arasında şalteri kaldırır. Ama mahkemenin inisiyatifine bırakırsak 1 sene de, 2 sene de sürebilir.”

“BAKANLAR ELİNDEN GELENİ YAPIYOR, BÜROKRASİ İŞLEMİYOR”

Türkoğlu OSB Başkan Vekili Furkan Beyazıt'e göre sorunların çözümlenememesinin esas nedeni bürokrasinin işlememesi. Kahramanmaraş’a deprem sonrası her hafta bir bakanın geldiğini belirten Bayazit, “Bakanlarımız elinden geleni yapıyor ama alt kısımdaki bürokrasi işlemiyor. Konut ve altyapı gibi alanlarda sıkıntı yok. Ama iş sanayiciye gelince prosedür aşılamıyor. Sanayici bu saatten sonra ayağa kalkmazsa yerinde çöker. İnsanların elinden tutmak lazım. Elimize tencere tava alıp derdimizi anlatalım gibi bir anlayış da yok burada. Maraş halkı böyle bir halk değil” dedi.

ACİL SORUNLAR

1- Koordinat sorunu çözülsün: Kadastro koordinatları tespiti neticelendirilmediği için işlemlere başlanamıyor. 7 aydır bu nedenle
ruhsat alınamıyor.

2- Hasar tespitleri sonuçlansın: hasar tespiti ile ilgili mahkemeye giden dosyaların bir an önce sonuçlanması talep ediyor.

3- Finansman desteği sağlansın: Türkoğlu sanayicileri, hasar durumuna göre sanayiciye metrekare bazında finansman desteği verilmesini istiyor.

4- Sigortada sıkıntı giderilsin: Sigortada hasar tespiti ve ödeme sürecinde süreç sanayici aleyhine işliyor. Sigorta sistemi konuya çözüm getirmeli.

5- İlçe bazında destek verilsin: Destekler il değil ilçe bazında verilmeli. Bakanlıkların bir bölümü bu şekilde hareket ediyor. Bu uygulama genele yayılmalı.

SANAYİCİLER ÇÖZÜM BEKLİYOR

Oknal Group Yönetim Kurulu Başkanı Azmi Kaptanoğlu:
“MALİYETLERİMİZ OTOMATİKMAN ARTTI”

Sadece istihdam ile ilgili 20’nin üzerinde yazı yazdık. İnsanların çoğu gitti. Onları geri getirmek için burayı cazip hale getirmemiz lazım. Devlet en azından bir yıl boyunca yarım maaş destek versin. Asgari ücretin 7-8 bin üstünde maaş olursa dönerler dedik ama hiç birini yaptıramadık devlete. Buradaki sanayicinin maliyeti deprem olmayan bölgelere göre otomatikman arttı. 18- 20 bin liradan aşağı kimseyi çalıştıramıyorsun.

Nipaş Tekstil Genel Müdür İsmail Nohutlu:
“PRİM VE VERGİ ÖTELEME DIŞINDA DESTEK YOK”

Tesislerimizden biri orta diğerleri az hasarlı. Maliyetimiz artmasına rağmen bize sigorta primlerini ve vergi ödemelerinin 6 ay ötelenmesi dışında verilmiş hiçbir destek yok. 6. Bölge teşvikleri dendi ama o da yeni yatırımlar için. Benim yeni yatırım yapacak halim mi var? Orta hasarlı binam yıkılacak mı yapılacak mı belli değil. Güçlendirilecekse sigorta ettirilmesi lazım ama sigorta şirketi buna teklif bile vermez. Sigorta poliçelerinin de yenileme dönemi geliyor. Bir gün dahi sigortasız çalışmak çok büyük bir risk.

Türkoğlu OSB Başkan Vekili Furkan Beyazıt:
“HASARLI TESİS NEDENİYLE ENFLASYON 1 PUAN ARTTI”

Destek sırası artık sanayiciye geldi. Doğru destek verilirse 1 yıl hedefini tutturur ve ayağa kaldırırız. Ama bu destekleri görmemiz lazım. Yoksa bir yıl daha kalkındıramayız burayı. Para politikası deprem bölgesinde çok daha sıkı. Bizim ihtiyacımız çok daha fazla oysaki. Benim ağır hasar raporu verilen tesislerimden biri kendi alanındaki 4 tesisten biri. Çalıştıramadığım için enfl asyona 1 puan katkı yaptı.

Zirve Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Ali Emiroğlu:
“İŞÇİLER GÜNLÜK İNŞAAT İŞİ İÇİN İŞLERİNİ BIRAKIYOR”

Bir sanayi tesisinin hammaddeye, enerjiye, işçiye ve finansa ihtiyacı var. Hammaddeyi, elektriği alıyoruz ama işçiliğimiz yüksek. Çünkü burada mecburen inşaat sektörü, tadil ve tamirat ihtiyacı arttı. Günlük bin 250 TL oldu inşaat işçisinin yevmiyesi. Biz 12 bin minimum ücret veriyoruz, “bunu 10 günde inşaatta kazanırım” diyerek ayrılanlar oldu. Bu kayıt dışı ekonomiyi de besliyor. Bankalar kredi vermekten imtina ediyor. Öte yandan çatının üstünde GES var. Orta hasarlı ise çatının üzerindeki GES’i de sigortalayamıyorsunuz.

Doğusan Tekstil Abdullah Babaoğlu:
“DESTEK ALMADAN DEPREM ÖNCESİNE DÖNEMEYİZ”

Bu şehri ayağa kaldıramayacak mıyız korkusu var şu an bizde. Personel gidiyor, göç veriyoruz. Bu işlerin sonunda sanayici bürokrasiyi aşamazsa, finansa ulaşamazsa bir daha deprem öncesine dönemeyiz. Uluslararası denetimciler geldiklerinde yapı kullanma, itfaiye izinlerimizi denetliyorlar. Ağır ya da orta hasarlı ibaresi olduğunda işyerlerimizi tekrar ruhsatlandırmamız gerekiyor. Çok büyük dünya markalarının tedarikçisiyiz. Bu bize pazar kaybı olarak yansıyacak.

Narteks Yönetim Kurulu Üyesi Faruk Narlı:
“HERKES GEMİSİNİ YÜZDÜRMEK ZORUNDA”

İstihdam konusunda plan yaptık. Baktık bu işler olmuyor. Kışa 50 konteyner ayarladık. Doğuya gideceğiz. Nasıl geçici mevsimlik işçi getiriyorlarsa başka iller, biz de Doğu’dan eleman getireceğiz. Devam etmek için başka çaremiz yok. Asgari ücret ile her türlü geliriz diyorlar. Bekleyemem ki. Mecbur bu insanları bulmam lazım. Bu şekilde kendi demografik yapımızdan da olacağız. Değişecek ama herkes gemisini yüzdürmek zorunda.