Deprem kayıplarında ılımlı toparlanma var
Depremzede 11 ilde, sanayi toparlanmaya çalışıyor. Depremden etkilenen illerin ihracatı 2024 yılında ülke ortalamasının üç katı daha hızlı arttı. Ancak bölge ihracatı hala deprem öncesine çok uzak...
AYSEL YÜCEL/İSTANBUL
Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat 2023’te yaşanan deprem, 11 ili etkilerken, 50 binden fazla insan hayatını kaybetmişti. Yüz binlerce konut yıkılırken sanayi tesisleri de ciddi hasar gördü. Sanayide meydana gelen kayıplar, 2023 yılında bölgedeki ihracatı olumsuz etkiledi. Kahramanmaraş, Hatay, Osmaniye, Adıyaman, Diyarbakır, Şanlıurfa, Gaziantep, Kilis, Adana, Malatya ve Elazığ’dan oluşan bu 11 ilin toplam ihracatı, 2022 yılına oranla yüzde 27’den fazla azalarak 18 milyar 196 milyon dolara geriledi.
4 ilde düşüş sürdü
2024 yılında ise 11 ildeki ihracat, 2023 yılına oranla yüzde 5,7 artarak yaklaşık 19 milyar 210 milyon dolara ulaştı. Aynı dönemde TİM’in serbest bölgeler ve antrepolardan arındırılmış iller bazında ihracatı yıllık yüzde 1,95 oranında artışla 226 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2023 yılında toplam ihracattan yüzde 8,2 pay alan bu 11 il, 2024 yılında oranı yüzde 8,5’e çıkardı. Gaziantep, Elazığ, Osmaniye ve Adıyaman dışında diğer 7 ilin ihracatı 2024’te yıllık bazda artış gösterdi.
Depremzede illerin 2024 yılı ihracatı, henüz 2022 yılına göre yüzde 23 geride. Deprem öncesi dönem olan 2022 yılında, Kahramanmaraş, Hatay, Osmaniye, Adıyaman, Diyarbakır, Şanlıurfa, Gaziantep, Kilis, Adana, Malatya ve Elazığ’ın toplam ihracatı yaklaşık 25 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. 2022 yılında bu iller, Türkiye’nin toplam ihracatının (226,5 milyar dolar) yüzde 11’ini karşılıyordu.
“Teşvikler yeterli değil”
Malatya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Oğuzhan Ata Sadıkoğlu, Malatya’nın 2024 ihracat performansına yönelik olarak, “Malatya olarak 6 Şubat depremlerinden büyük yaralar aldık. Ticari hayatımız durma noktasına geldi. Geride kalan 23 ayda toparlanma yüzde 60- 70’ler seviyesinde. Organize sanayi bölgemiz çok şükür depremde ayakta kalmayı başardı. Ancak, fabrikalarımızı etkileyen en önemli etken personel sorunu oldu. OSB’mizde deprem öncesi 42 bin olan personel sayısı ş30 bine düşmüş durumda. Personel sorunu üretim kapasitesini ve şehrimiz ihracatını olumsuz yönde etkiliyor. Deprem öncesinde 2022 yılında 455 milyon dolar olan ihracatımız, depremin etkisiyle 2023’te yüzde 13 düşüşle 392 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2024 yılında önceki yıla göre yüzde 8,7 artışla 426 milyon 320 bin dolar olarak gerçekleştirdik. Malatya olarak ihracatımız ivmelenmiş olsa da deprem öncesine dönmüş değiliz” açıklamasını yaptı.
2018 yılından bu yana uygulamada olan Cazibe Merkezleri Programı kapsamında 4. bölgede yer alan Malatya’nın yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılacak yatırımlarda 6. Bölge teşviklerinden faydalandığını ifade eden Ata Sadıkoğlu, “Şehrimiz organize sanayisinin gelişiminde 6. bölge teşviklerinin katkısı büyük. Teşvik süresi 31 Aralık itibariyle sona erdi. Ancak, uzatılıp uzatılmayacağı konusunda resmi bir açıklama yapılmadı. Bu durum firmaları tedirgin ediyor. Teşviklerin devam etmesi şehrimiz için şarttır. Malatya’mızın 6. Bölge Teşviklerine ihtiyacı var. Sürenin en az 3 yıl daha uzatılmasını talep ediyoruz. İhracatın geleceği için firmalarımızın üzerindeki maliyet yükü azaltılmalı, kur politikası yeniden gözden geçirilmeli” diye konuştu.
“Bu başarı sanayicinin azimli gayretiyle oldu”
Adana Sanayi Odası Başkanı Zeki Kıvanç, 2024’te ihracatta önemli bir başarıya imza attığını vurgulayarak, “2024 yılında Adana’mız ihracat rakamlarını yeniden yukarı taşıyarak 3 milyar 45 milyon dolara ulaştı. Bu başarı, şehrimizin üretim kapasitesini artırmak için yürütülen yoğun çalışmaların ve sanayicilerimizin azimli gayretlerinin bir sonucu. Ancak bu rakam bizim için bir hedef değil, yeni başarılar için bir basamak. Önümüzdeki süreçte Adana’nın ihracatını çok daha yukarılara taşıyacak potansiyele sahip olduğuna inanıyorum” diye konuştu.
