Çiftçi de enflasyonun mağduru oldu

Metin TÜRKYILMAZ

ANKARA- Kamuoyundaki algı tarım ürünlerinde enflasyonun yüksek olduğu yönünde. Ekonomiyle ilgili yetkililerden, uzmanlardan kime sorsanız tarımdaki enflasyon yüksekliği nedeniyle bir türlü enflasyonu düşüremediğimiz, tek hanelere indiremediğimiz şeklinde yanıtlar alırsınız. Oysaki rakamlar bunun tam aksi yönünde. Tarımda üretici fiyatlarındaki artış enflasyon sıralamasında gerilerde kalıyor.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, son 5 yıllık dönemde tarımda üretici fiyatları (ÜFE), tüketici fiyatlarına (TÜFE), yurt içi üretici fiyatlarına (Yİ-ÜFE) ve yurt dışı üretici fiyatlarına (YD-Ü- FE) göre daha az artış gösterdi.

Ocak ayı itibarıyla son 5 yıllık dönemde tarım ÜFE fiyatları %73,78 artarken, TÜFE’deki artış %78.26’yı, Yİ-ÜFE’deki artış yüzde 95.44’ü, YD-ÜFE’deki artış %136,22’yi oldu.

Bu dönemdeki ortalama yıllık enflasyon ise YD-ÜFE’de yüzde 18,76’yı, Yİ-ÜFE’de yüzde 14,34’ü, TÜFE’de yüzde 12,26’yı bulurken, tarım ÜFE’de yüzde 11,69’da kaldı.

Buna göre, çiftçi son 5 yıllık dönemde enflasyon mağduru oldu. Çünkü, ürettiği ürünlerin fiyatları, diğer ürün fiyat artışlarının gerisinde kaldı. Çiftçinin kullandığı girdilerin, tükettiği ürünlerin fiyatları, ürettiği ürünlerin fiyatlarının üzerinde artarken, ürettiği ürünleri girdilerdeki artışın etkisini hafifletecek fiyatlarla elden çıkaramadı.

Bu durum, son iki ve son bir yıllık enflasyon rakamlarında da pek fazla değişmedi. Öyle ki Ocak ayı itibarıyla son iki yıllık dönemde tarım ÜFE’deki artış %36,35, yıllık ortalama bazda ise %16,77 arttı. Buna karşın hem yurt dışı hem de yurt içi ÜFE’de yıllık ortalama artışlar yüzde 20’leri aştı. Bu dönemde Yİ-Ü- FE’de 2 yıllık artış %44,69, yıllık ortalama artış % 20,29, YD-Ü- FE’de 2 yıllık artış % 48,26, yıllık ortalama artış %21,76 olurken, yalnız TÜFE’deki artış % 34,98 iki yıllık, % 16,18 yıllık ortalama artış ile tarım ÜFE’ye yakın oranda arttı.

Sadece geçen Ocak ayı itibarıyla son bir yıllık dönemde tarım ÜFE’de %10,41 ile % 8,84 artan Yİ-ÜFE ve % 9,53 artan YD-ÜFE’den daha fazla enflasyon görülürken yine de %12,15 artışın yaşandığı TÜFE’nin ardında kaldı.Sonuç olarak tarım ÜFE’deki artış son bir yılda da son 5 yılda da TÜFE’nin ardında kaldı.

Tarla ile market fiyatlarında fark 5-6 kata çıktı

Tarım, iklim ve mevsim şartlarına son derece bağlı bir üretim şekli. Fırtına, don, dolu, aşırı yağış, hortum, kuraklık gibi doğal afetler de tarımda fiyat istikrarsızlığının önemli bir unsuru. Bazen ağır kış şartları da tarımda üretimi ve nakliyeyi olumsuz etkiliyor. Bütün bunlar tarımsal ürün fiyatlarında istikrarsızlığa neden oluyor. Fakat, kamuoyunda tarımda fiyat artışlarının yüksek olduğuna ilişkin algının sebebi ise büyük oranda, tarladan markete fiyatların Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin (TZOB) düzenli olarak her ay açıkladığı üretici-market fiyatlarına göre 5-6’ya katlanması. Bir ürün tarlada 1 lira iken, marketlerde 5-6 liraya satılınca, ne çiftçi makul bir gelir elde edebiliyor ne de tüketici uygun fiyatlarla ürün tüketebiliyor. Çiftçi, sattığı ürünün fiyatına bakıp yeterince gelir elde etmediğini görürken, tüketici de satın aldığı fiyatlara bakıp fiyatların aşırı pahalı olmasından yakınıyor. Sonuçta ne çiftçi ne de tüketici mevcut durumun mağdurları oluyor.