Çalışan oranı artıyor: Asgari ücret ortalama maaşa dönüşüyor
2025 yılı asgari ücreti her yıl olduğundan daha erken tartışılmaya başlandı. Asgari ücrete yapılacak zam oranı merakla beklenirken, milyonlarca çalışan asgari ücret düzeyine yaklaşmaya devam ediyor. İşte son 5 yılda asgari ücretli oranındaki artış ve ortalama maaşların asgari ücretin altına gerilemesi serüveni…
ÖZDER ŞEYDA UYANIK
DİSK-AR’ın her yıl hazırladığı asgari ücret raporu 2025 yılı için de hazırlandı. TÜİK verilerinden derlenen raporda asgari ücretin nasıl ortalama gelire dönüştüğü ve asgari ücretli çalışan sayısının ne kadar arttığı açıkça görülüyor.
Asgari ücret ortalama ücrete dönüştü
Ekonomim.com’un TÜİK’in Gelir Dağılımı İstatistikleri verilerinden derlediği, yıllık ortalama iş gelirlerinde maaşlı çalışanların yıllar içinde asgari ücrete ne kadar “yakınsadığı” görüldü.
2006 yılında ortalama iş gelirinde maaşlı bir kişinin yıllık geliri 9 bin 69 TL olurken, 2023 yılında 102 bin 821’e çıktığı görülüyor. Toplam gelirlerde artış, bu sürede yüzde 1228 olurken, maaşlı gelirlerin artışı yüzde 1034 olarak en düşük seviyede kalıyor.
2006 yılından bu yana yevmiyeli çalışanların geliri yüzde 1522, işverenlerin geliri yüzde 1901 ve kendi hesabına çalışanların geliri de yüzde 1551 oranında artış gösteriyor.
Aylık bazda bakıldığında, 2022’de ortalama maaşlar asgari ücretin altına geriliyor ve 2023’te de altında kalıyor.
Asgari ücretin maaşlar karşısındaki yükselişi
Aynı sürede asgari ücret yüzde 1775 oranında ortalamada artış gösterirken, asgari ücretin ortalama maaş gelirine oranı 2006 yılında 0,70 seviyesinden, 2017’de 0,61’e kadar geriliyor. 2017 yılından sonra asgari ücretteki hızlı yükseliş ortalama maaşların önüne geçerek bu oran 2023 yılında 1,16 seviyesine kadar çıkıyor.
Asgari ücretli çalışanlardaki artış
DİSK-AR raporundan, ekonomim.com’un derlediği verilere göre, asgari ücretin yaklaşık yarısı ve altında kazananların oranı 2018 yılında yüzde olurken, 2023 yılında yüzde 9,2’ye yükseldiği görülüyor.
Asgari ücret ve altında kazananların oranı 2018 yılında yüzde 17, 2020 yılında yüzde 18, 2021 yılında da yüzde 16,5 oluyor. 2022 yılında hızla yükselen oran yüzde 33,8 olurken, 2023 yılında ise yüzde 43,6 oluyor.
Asgari ücretin yüzde 50 fazlasına kadar maaş alanlar, ekonomistlerin gelir dağılımındaki ve ücret politikalarında ısrarla işaret ettikleri alan olarak, “yakınsama” bölgesinde bulunanlar da yüksek artış gösteriyor. 2018 yılında ortalama 1.610 TL olan asgari ücretin yarısından fazla ve altında kazananların oranı yüzde 64 olurken, 2023’te ortalama 9.950 TL asgari ücretle yüzde 83,1’e çıkıyor.
Ortalama ücrete dönüşümde tablo daha ilginç oluyor. Asgari ücretin iki katı ve altında, günümüz için 34 bin 4 TL’nin altında kazananlar olarak düşünüldüğünde, 2018’de yüzde 78’den 2023’te yüzde 92,5’e çıkıyor.
Asgari ücretin iki katından fazla kazananlar 2018 yılında çalışanların yüzde 22’si olurken, 2023 yılında dramatik bir gerilemeyle yüzde 7,5’e geriliyor. 5 yılda 5 çalışandan birinin daha kazandığı ortamda, maaşlar eriyerek, neredeyse 10 çalışandan biri dahi asgari ücretin iki katına çıkamayarak asgari ücret kümesine yaklaşmış oluyor.
