Bütçeye 'vergi' dopingi: Ocak ayında 30 milyar dolar fazla

Şebnem TURHAN

Hazine ve Maliye Bakanlığı ocak ayında bütçenin 30 milyar lira fazla verdiğini açıkladı. Bakanlığın verilerine göre ocakta bütçe giderleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 28,3 gelirler ise yüzde 96,4 arttı. Vergi gelirlerinde ise artış yüzde 86,1 oldu. Geçen yıl ocakta 24.1 milyar lira açık veren bütçe KDV ile Kurumlar Vergisi gelirlerindeki yüksek artışla bu yıl ocakta 30 milyar lira fazla verdi. Ancak uzmanlar hem KDV indirimleri hem de kur korumalı TL mevduat ile getirilen kurumlar vergisi ile stopaj muafiyetlerinin bütçenin yılın ikinci yarısındaki performansını sıkıntıya sokacağına dikkat çekti.

Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre ocakta bütçe giderleri 146 milyar lira gelirleri ise 176 milyar lira olarak gerçekleşti. Faiz hariç bütçe giderleri geçen yıl ocak ayına göre yüzde 43,5 artarak 131.7 milyar liraya çıkarken, faiz giderleri yine geçen yılın aynı ayına göre yüzde 35,1 gerileyerek 14.2 milyar liraya indi. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın şubat başı açıkladığı Hazine nakit gerçekleşmelerinde nakit dengesi 37.8 milyar lira açık vermişti. Uzmanlar nakit dengesi ile ocak bütçe sonuçları arasındaki farkın ise geçen yıl kasım ve aralık aylarındaki nakit çıkışlarının ocakayında gerçekleşmesinden kaynaklandığını dile getirdi.

Ek beyanname ve kur farkı artışları

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre ocak ayında vergi gelirleri tahsilatı yüzde 86,1 oranında artarak 147.4 milyar lira oldu. Ocak ayında kurumlar vergisindeki artış dikkat çekti. Geçen yıl ocak ayında 473 milyon lira olan kurumlar vergisi yüzde 2 bin 962 oranında artışla 14.5 milyar liraya fırladı. Kurumlar vergisindeki bu artışın birkaç özel şirketin özel durumdan kaynaklandığı ve bazı şirketlerin ek beyanname verdiği öğrenildi.

Uzmanların yaptığı değerlendirmede de hem kur farkı kaynaklı gelir artışı hem de enflasyondan kaynaklı kar artışlarının da kurumlar vergisi tahsilatını yükselttiği yer aldı. Uzmanlar yılın ikinci yarısı içinse kurumlar vergisi performansının düşeceğine dikkat çekerek hem döviz mevduatının kur korumalı TL mevduat ürününe çevrilmesine getirilen kurumlar vergisi muafiyetinin vergi gelirlerini düşüreceğini vurguladı.

KDV indirimleri gelecek aylarda etkileyecek

Yine enflasyonun etkili olduğu bir diğer kalem de dahilde alınan KDV oldu. Ocak ayında yurtiçindeki mallar üzerinden alınan dahilde alınan KDV yüzde 79,5 rtarak 22.1 milyar liraya yükseldi. Bütçe uzmanları bu hafta itibariyle indirilen KDV oranlarının ise vergi gelirlerinde 30 milyar liraya varan bir kayıp oluşturabileceğini dile getirerek özellikle elektrikte beklenen KDV indiriminin çok daha fazla bir vergi gelirinden vazgeçilmesi anlamına geleceğine dikkat çekti.

Yine kurdaki yükseliş ve üretimin ile ihracat için ithalata bağımlılığı bütçe gelirlerinde ithalden alınan KDV’deki artışta kendini gösterdi. İthalde alınan KDV yüzde 109,2 oranında artışla 31.6 milyar lira olarak gerçekleşti.
Gelir vergisi gelirleri ise yüzde 54,8 artışla 27 milyar 473 milyon liraya çıktı. Uzmanlar gelir vergisinin büyük çoğunluğunun stopajdan alındığına işaret ederek yine KKM ile hem bireylere hem de tüzel kişilere getirilen stopaj muafiyetinin bütçede vergi gelirlerindeki olumlu performansı etkileyeceğine vurgu yaptı. Özellikle yılın ikinci yarısından itibaren KKM hesaplarının yükselmesi gelir vergisi gelirlerini olumsuz etkileyecek.

Sigaradan alınan ÖTV’de yüzde 71,4 artış

Bütçenin önemli gelir kalemlerinden olan Özel Tüketim Vergisi ocak ayında yüzde 37.8 arttı. ÖTV’deki artış enflasyonla hemen hemen aynı seviyede gerçekleşti. Ve yılbaşında yapılan ÖTV artışları bu gelirde etkili oldu. ÖTV içinde akaryakıt ürünleri üzerinden alınan ÖTV geliri yüzde 1 gerilerken, sigaradaki artış yüzde 71,4 oranında oldu. Yılın başında sigara ve alkolden alınan vergiler yüzde 47.3 oranında artırılmıştı. Sigaradan elde edilen ÖTV geliri geçen yıl ocak ayında 5.3 milyar lirayken, bu yıl ocak ayında 9.2 milyar liraya ulaştı. Yine yılbaşında zamlanan alkollü içeceklerdeki ÖTV geliri de geçen yıla göre yüzde 57,06 artışla 2 milyar 907 milyon liraya yükseldi.

Enerji harcamaları iki katından fazla arttı

Bütçe giderlerinde ise faiz giderleri azalırken tüketime yönelik mal ve hizmet alımları kaleminde enerji ve elektrik alımına yapılan ödemelerdeki artış dikkat çekti. Tüketime yönelik mal ve malzeme alımları bu yıl ocakta geçen yıla göre yüzde 112,7 artarak 2 milyar 379 milyon liraya yükseldi. Bunun içinde enerji alımları kalemi de 106,8 artarak 1 milyar 480 milyon liraya çıkarken elektrik alımı da 65,8 artış gösterdi.