Bütçeden yatırıma zayıf destek çıktı
Merkezi yönetim bütçe büyüklükleri açıklandı. 2025 yılı bütçesinde 14 trilyon 731 milyar TL harcama, 12 trilyon 800 milyar TL gelir ve 1 trilyon 931 milyar TL açık öngörüldü. Bütçe açığının GSYH’ya oranı da yüzde 3,1 olarak tahmin edildi. Bütçe başlangıç ödenekleri itibariyle yatırım harcamalarının nominal olarak geçen yılki seviyenin altında kalması dikkat çekti. 2024’te 1,59 trilyon TL olarak açıklanan yatırım başlangıç ödeneği, 2025 bütçesinde 1,57 trilyon lira olarak yer aldı.
MEHMET KAYA / ANKARA
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, bütçenin disiplin yönüne vurgu yaparak, 2025 yılında deprem harcamaları hariç bütçe açığının GSYH’ye oranının yüzde 2,2 seviyesinde olmasını beklediklerini söyledi. Cevdet Yılmaz, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ve Strateji ve Bütçe Başkanı İbrahim Şenel ile birlikte, 2025 bütçesi bağlama töreni öncesi bir konuşma yaptı. 2025 bütçesinin bütün sosyal katmanlara destek içerdiğini, büyüme ve deprem yaralarının sarılması, finansal istikrar, fiyat istikrarını gözeten bir yaklaşımla hazırlandığını kaydetti. Yılmaz, “Gerçekçi ve ayakları yere basan politikalarımızla önümüzdeki dönemde enflasyonu kademeli olarak tek haneli seviyelere indireceğiz. Vatandaşlarımızın refah seviyesini en üst düzeye çıkarmak ve milletimize verdiğimiz tüm sözleri eksiksiz yerine getirmek için güven ve istikrarın teminatı olmaya kararlılıkla devam edeceğiz” diye konuştu. Bütçe görüşmeleri 22 Ekim günü bütçenin Plan ve Bütçe Komisyonu’na sunuşunu yapacaklarını ve görüşmelerin başlayacağını açıkladı.
2023 ve 2024 yıllarında deprem harcamaları dışarıda bırakıldığında, bütçe açığının GSYH’ye oranının sırasıyla yüzde 1,6 ve 2,5 olarak görüldüğünü belirten Cevdet Yılmaz, deprem harcamasının 2024’te 1 trilyon 28 milyar, 2025 için ise 120 milyar TL’si afetlere karşı dirençliliğin artırılması harcamalarıyla birlikte 584 milyar TL olduğunu belirtti. “Görüldüğü gibi, deprem harcamalarının bütçeye olan etkisi azalıyor” diyen Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, bu harcamaların GSYH’nin yüzde 0,9’u kadar olarak öngörüldüğünü, deprem hariç 2025 bütçesinin GSYH’ye oranının yüzde 2,2 seviyesinde planlandığını kaydetti.
Reel sektöre destekler devam edecek
2025 bütçesinde, kamu yatırımları ve reel kesime desteklerin devam edeceğini belirten Cevdet Yılmaz, sosyal güvenlik işveren primi, Halkbank esnaf desteği, tarımsal sübvansiyonlar, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı teşvikleri, mesleki eğitim ve ihracat destekleri için toplam 561 milyar TL ödenek ayrıldığını, bunlar içinde ihracat başta olmak üzere reel sektöre diğer destekler için 57 milyar TL ödenek ayrıldığını kaydetti.
Türkiye’nin savunma yatırımları ihtiyacına değinen Cevdet Yılmaz, savunma harcamaları için, iç güvenlik dahil 1 trilyon 356,2 milyar TL ödenek ayrıldığını, 252,3 milyar TL Savunma Sanayii Destekleme Fonu ile birlikte, savunma için 1 trilyon 608 milyar TL ödenek ve harcama ayrıldığını kaydetti.
Cevdet Yılmaz, sermaye giderlerinin 1 trilyon 102, sermaye transferlerinin 338 milyar TL olmak üzere, diğer ödeneklerle birlikte toplam yatırım ödeneklerinin bütçenin yüzde 10,7’si olmak üzere 1 trilyon 569 milyar TL düzeyinde oluştuğunu kaydetti. Yılmaz, mahalli idareler için ayrılan tutarın da bütçenin yüzde 9,1’i düzeyinde 1 trilyon 344 milyar TL’ye ulaştığını vurguladı.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, “Kararlı bir şekilde ülkemizin istikrarını ve kalkınmasını sağlayacak, refahını artıracak politikaları hayata geçirmeye devam ediyoruz. Bu anlayışla milletimizin ihtiyaçlarını öngörme ve onlara yönelik çözümler üretme vizyonumuzu insan odaklı bir anlayışla hep daha ileriye taşıyoruz. …2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifimiz, kazanımları sürdürülebilir hale getirecek; ekonomik kalkınma ve sosyal refahı önceleyen bir perspektifle hazırlanmıştır. Bütçemiz; yatırımı, istihdamı, üretimi ve ihracatı destekleyen, sosyal refahı artırıcı bir yaklaşıma sahiptir” diye konuştu.
■ “Ücretler enflasyonun üzerinde” sosyal ödemeler artırıldı
Cevdet Yılmaz, konuşmasında memur ve diğer kamu çalışanlarına yönelik yapılan ücret artışlarının enflasyonun üzerinde olduğunu belirterek, “AK Parti Hükümetleri döneminde çalışanlarımızın ve emeklilerimizin aylık ve ücretlerinde nereden bakarsanız bakın, enflasyonun çok üzerinde reel artışlar yaptık” dedi. Cevdet Yılmaz, sosyal ödemelerin de 2025 bütçesinde artırıldığını belirterek, sosyal yardım ve destekler için 651 milyar TL ödenek ayrıldığını kaydetti.
■ Tarım desteklerine 706 milyar TL
Cevdet Yılmaz’ın verdiği bilgiye göre 2025 yılında tarım alanında yardım, destek ve yatırımların toplamı için 706 milyar TL ödenek ayrıldı. Bu kapsamda, tarımsal destek programları için 135 milyar lira, tarım sektörü yatırım ödenekleri için 166 milyar lira, tarımsal kredi sübvansiyon desteği için 160 milyar lira, tarım sektörü vergi harcamaları kapsamında 200 milyar lira, tarımsal KİT’lerin finansmanı, müdahale alımları ve ihracat destekleri için 45 milyar lira kaynak ayrıldı.
■ Enerji sübvansiyonları
Enerji alanındaki sübvansiyonların doğalgaz ve elektrikte yüzde 60’lara ulaştığını kaydeden Cevdet Yılmaz, bunun için 472 milyar TL ödenek konulduğunu kaydetti. Yılmaz, “Doğalgaz ve elektrik sübvansiyon destekleri ve asgari ücretin vergi dışı tutulmasını da dikkate aldığımızda sosyal harcamalara ayrılan kaynaklar 1 trilyon 933 milyar liraya ulaşmaktadır. Bu tutarın bütçemize oranı yüzde 13,1 seviyesindedir” dedi.
■ 2025 bütçesi
•Bütçe giderleri toplam: 14 trilyon 731 milyar TL, bütçe gelirleri 12 trilyon 800 milyar TL. Bütçe açığının GSYH’ye oranı yüzde 3,1.
VERGİ GELİRLERİ
• Gelir Vergisi: 2.130
• Kurumlar Vergisi: 1.637
• ÖTV: 2.121
KDV 3.599 (diğer vergi ve vergi dışı gelirler sırasıyla 1.652 milyar ve 1.662 milyar TL) Bütçe giderleri Personel giderleri 3.911, mal ve hizmet alım giderleri 1 trilyon 24 milyar, cari transferler 5 trilyon 813 milyar, borç verme 306 milyar, yedek ödenekler 287 milyar TL ve faiz giderleri de 1 trilyon 950 milyar TL olarak planlandı.
