Borsada işlem hacmi neden azalıyor?

Şebnem TURHAN

Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrasında coşkulu yükselişin yerini son aylarda büyük dalgalanmalara bırakan Borsa İstanbul’da işlem hacmi de sert geriledi. Temmuz ağustos döneminde 200 milyar liraları aşan günlük işlem hacmi son günlerde ise 100 milyar lira seviyesinde seyrediyor. Uzmanlar, TL mevduat faizlerindeki yükseliş, tahvil ve Eurobondlara yönelim borsanın cazibesini azalttığını dile getirirken hız kesmeyen halka arzların da sınırlı likiditeyi çektiğini vurguladı.

100 milyar lira seviyesine indi

Borsa İstanbul endekslerinde hem jeopolitik risklere yönelik hem siyasi belirsizlik hem de uygulanan ekonomik politikalar nedeniyle son haftalarda oldukça sert dalgalı hareketler yaşanıyor. Borsa İstanbul BİST100 endeksi bu yıl yüzde 41,88 yükselirken geçen yıla göre değişim ise yüzde 67,5 seviyesinde oluştu. Bu ay yüzde 4 yükselen BİST100 endeksi aylık olarak ise yüzde 3,62 düşmüş durumda. Endekste ağustos sonundan bugüne ise yüzde 2’ye yakın düşüş var. BİST100 işlem hacminde de belirgin bir düşüş yaşanıyor.

İsrail Hamas çatışması öncesi 5 Ekim’de 220 milyar lirayı aşan işlem hacmi yaşanırken 16 Kasım kapanış itibariyle işlem hacmi bu rakamın yüzde 47 düştüğünü ortaya koyuyor. 16 Kasım’da işlem hacmi 116.3 milyar lira seviyesine geriledi. Ekimde 200 milyar liranın altına doğru sarkan işlem hacmi kasım başıyla birlikte daha sert düştü ve 100 milyar lira seviyelerine geriledi. İşlem hacminin yanı sıra işlem miktarı da adetsel olarak geriledi BİST100 endeksinde. Yine İsrail Hamas çatışması öncesi 10 milyar adetlerde olan işlem miktarı yarı yarıya inerek 5.5 milyar adetlere indi.

7 halka arz tamamlandı 3’ü talep topladı

Aynı dönemde yani ekim başından bu yana 7 halka arz gerçekleştirildi bu hafta ise 3 halka arz için talep toplama tamamlandı. Halka arz talep toplama döneminde de yerli yatırımcının ilgisinin bu halka arzlara çevrilmesi borsadaki sınırlı likiditenin de bu yöne kaymasına neden oluyor. Özellikle ekim ayı içinde son yılların en büyük halka arzı da gerçekleştirildi. Öte yandan ekimde 8.56 milyon kişiye yükselen Borsa İstanbul’da yatırımcı sayısı da 16 Kasım itibariyle 7.98 milyon kişiye geriledi. Hazirandan bu yana sürekli yükselen hisse senedi piyasalarındaki yatırımcı sayısında kasımda ilk kez gerileme yaşanmış oldu.

TL mevduat faizi yüzde 45,85’e yükseldi

Bunun yanı sıra TL mevduat faizlerinde de yükseliş yaşanıyor. Merkez Bankası verilerine göre en çok tercih edilen 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizi 10 Kasım haftası itibariyle yüzde 45,85 seviyesine yükseldi. Bu oran temmuz ağustos dönemindeki yüzde 30 seviyelerindeki TL mevduat faizinin neredeyse 16 puan daha üzerinde. Borsada dalgalı seyir risksiz getirisiyle ve yükselen faizleriyle cazip hale gelen TL mevduat faizine daha fazla ilgi gösterilmesine neden oldu. Merkez Bankası’nın sadeleşme adımları da TL mevduatın daha fazla artırılması yönünde atılıyor.

İşlem hacmi eğilim olarak sürpriz değil

Deniz Yatırım Strateji ve Araştırma Genel Müdür Yardımcısı Orkun Gödek, BIST’te son 3 aylık dönemde gözlenen işlem hacminin eğilim olarak sürpriz olmadığını vurgulayarak şu yorumu yaptı: “Ancak, zamanlamanın beklentilerimizden erken gerçekleştiğini belirtmekte fayda var. Gösterge endeks olarak BIST100’ü baz aldığımızda, ağustos sonundaki 178 milyar lira ortalamalara (5 günlük) uzanan rakamlar da normal değildi, bugünlerde gördüğümüz 70-80 milyar lira bandındaki sıkışma da. Bu, aslında, lira cinsi varlıklarda son 4-5 yılda zaman zaman gördüğümüz can sıkıcı eğilimin tekrarlanması anlamına geliyor. Tahvil piyasası ile başlayan, FX piyasası ve son olarak da hisse senetleri ile devam eden likidite kurumasında tek bir başlık söz konusu değil. Lira cinsi varlıklardaki alternatif getiri çeşitlenmesi önemli bir etken. Mevduatlar, son dönemde tahviller ve CDS kanalı üzerinden eurobondlara giriş hisselerdeki cazibeyi kırdı. Ayrıca, zaten düşük olan yabancı aktivitesinin yıl sonu etkileriyle birleşmesini de unutmamak lazım. Bu arada, içeride yerli fonlardaki hareketlilik de geriledi. Vatandaşların hisse senetlerine olan yüksek ilgisi portföylerdeki payı yukarı çekerken, hareket etme imkanını da kısıtladı. Son olarak, devam eden halka arz süreçleri de masadaki sınırlı likiditenin çekilmesine zemin hazırlıyor.”