BM büyük ihaleler açıyor, Türk şirketlerinin çoğu takip etmiyor

İbrahim EKİNCİ

UNDP’nin özel sektör bağlantılı faaliyetleri hakkında bilgi veren Hansın Doğan, DÜNYA’ya yaptığı açıklamalarda BM ve kuruluşlarının Türk şirketleri için önemli fırsatlar sunduğunu söyledi. Türkiye’de BM Sistemine bağlı 14 kuruluş faaliyette bulunuyor. Bunlardan bazıları, örneğin WFP, faaliyetleri gereği büyük alımlar yapıyorlar. Türkiye’de son yıllarda bu konuda ilgi bilgi artmasına karşın, Hansın Doğan’a göre özellikle küçük firmalar yeterince bilgi sahibi değil.

BM’nin global ölçekte ihalelerle yaptığı alımların 15 – 20 milyar dolar civarında olduğu, işbirliği yaptığı bölgesel kalkınma bankaları ve uluslararası kredi kuruluşlarının sağladığı kaynaklarla yaratılan iş hacminin 30 milyar dolar seviyesine yaklaştığı tahmin ediliyor. Türk şirketlerinin payı 2010 – 2012 döneminde binde 2 - 2.5 gibi çok düşük seviyelerdeydi. Bu rakam, Irak’ın işgali, Suriye iç savaşı gibi bölgesel çatışmalarla yükseldi.

Dünya Gıda Programı’nın (WFP) internet sitesinde, “Hem dünya genelindeki programlar için hem de Suriye ve Irak da dahil olmak üzere bölgedeki acil durum programlarını desteklemek amacıyla Türkiye’den gıda ürünü satın alıyor. 2012'den beri WFP, süpermarketlerde kullanılan e-gıda kartları aracılığıyla Türkiye ekonomisine 271 milyon dolar katkı sağladı. WFP, Türkiye’den 2011 yılından itibaren 1.55 milyar dolar değerinde mal alımı gerçekleştirdi. Bu malzemenin %64’ü WFP’nin Irak’taki acil durum müdahalesi de dahil olmak üzere Suriye ve çevre bölgelerde acil gıda yardımları için kullanıldı” deniliyor. BM ihalelerinden pay almak için öncelikle kurumlarının ilanlarını takip etmek gerekiyor.

Hibe fonlar var

Türkiye’de girişimcilerin, BM’nin “sosyal etkisi olan” projeler için kullandırdığı fonların farkında olmadığını belirten Hansın Doğan, şunları anlattı:

“Sosyal etki derken, yoksullar, kadınlar, engelliler gibi kesimlere yönelik olacak. Onların hayatlarını kolaylaştıran ama finansal olarak da sürdürülebilir projeler… Gidip bir bankadan kredi çekip bu konularda iş yapacak yerde BM’nin fonları var. Bir kısmı hibe, hatta bazen tamamen hibe… Bu fonları bilenler var. Etki yatırımcıları da var. Türkiye’den, Bill Gates’in vakfından kaynak kullanan şirketler bile oldu. Ancak özellikle orta ve küçük ölçekli firmalarımızın bundan haberdar olması önemli. Biz ImpactHub’la çalışıyoruz. Eko sistem oluşturuyor. Ortak çalışma ofisi veriyor. Maliyetleriniz düşüyor. Yarışmalar organize ediyor. Etkili girişimci fikirleri ile etkili yatırımcıları buluşturan bir sistem. Burada da hemen ofis açtı. Pazarı yeni iş modelleri ile geliştiriyor. Bir su filtresi firması, su filtresi üretecek ve yoksula satacağım. Yoksul, suyu bulduğu yerden içiyor. Su ile bulaşan salgınlarından binlerce çocuk ölüyor. Benim iş modelim karlı, para da kazanacağım. Bu fikir finansörlerin ilgisini çekiyor. Kalem gibi ucuz bir şey. Çubuk filtre. İple boynuna asabiliyor. Yanında devamlı. Bu filtreden toplu satın alımlar oldu. Devletler, kuruluşlar… Girişimci işi büyüttü. Artık matara satıyor, onun fiyatı daha farklı. Geliştirdiği bir teknoloji de var. Türkiye’den Fazla Gıda girişimi sistemde.”

Birleşmiş Milletler, gelişmekte olan ülkelerdeki küçük işletmelerin, kendi toplumları ve ülkeleri için olumlu etki yaratacak iş modelleri yaratmalarını da teşvik ediyor.

BM ihale sistemi nasıl çalışıyor?

BM, farklı kuruluşlardan oluşuyor. Bu nedenle de farklı satın almalar yapıyor. Ancak kurallar aynı. Tekliflerin kapanış tarihleri var. Bazı şirketler saat farkından dolayı yanlış başvuruda bulunuyor. Talimatların çok dikkatli okunması ve başvuruların zamanında yapılması gerekiyor. www.ungm.org portalı var. Küresel bir satın alma yapısı ortaya konuluyor. Web sitesinde sözleşmelerin verilmesi, kayıt yapılması, ihale süreçleri ve bilgi merkezi gibi alanlar yer alıyor. BM’nin belli öncelikleri gözetiliyor. Çevresel sorumluluklar, çocuk işçi, herhangi bir BM anlaşmasının ihlal edilmemesi (örneğin bir mayın üreticisi olmamak) gerekiyor. 3 aşamalı BM Kayıt Süreci’ni tamamlayıp sisteme girilmesi gerekiyor. BM, kayıt bilgilerine göre şirketi Dünya Sağlık Örgütü, BM Genel Sekreterliği, UNİCEF gibi kuruluşlarla eşleştiriyor. BM, gıda, ilaç, araç, bilgisayar ve yazılım, barınma, iletişim araçları, laboratuvar araçları, kimyasallar, inşaat malzemeleri vs. alıyor.