Biriken talep perakendeye 2020 yılı için umut oldu

Leyla İLHAN

Birbirinden farklı kategorileri bünyesinde barındıran perakende sektörü, zorlu geçen bir yılın ardından 2020 yılına ‘umutlu’ giriyor. Enflasyondaki düşüş, tüketici güven endeksindeki yükseliş ve kurlardaki dengelenme ile yeni yılda her alanda biriken talebin harekete geçmesi bekleniyor. Bünyesinde tekstil, gıda ve temel tüketiminin yanı sıra teknoloji marketleri, ev ve hobi ürünleri mağazalarını barındıran sektör 2020’de yüzde 10’luk bir reel büyüme öngörüyor.

Bu yıl istihdamını 940 bine çıkaran sektör, önümüzdeki yıl istihdama 100 bin kişiyi daha ekleyerek toplamda 1 milyonu geçmeyi hedefliyor. Birbirinden farklı kategorileri bünyesinde barındıran perakende sektörü, zorlu geçen bir yılın ardından birkaç açıdan bakıldığında 2020 yılına ‘ umutlu’ giriyor. Enflasyondaki düşüş, tüketici güven endeksindeki yükseliş ve kurlardaki dengeleme ile yeni yılda her alanda biriken talebin harekete geçmesi bekleniyor.

Bünyesinde gıda ve temel tüketimi barındıran organize perakendenin yanı sıra teknoloji marketlerini, kategori, ev ve hobi ürünleri mağazalarını barındıran sektörün bu yılı yaklaşık yüzde 6’lık büyüme ile kapatacağı tahmin ediliyor. Sektör, ötelenen talebin de etkisi ile 2020’de yüzde 10’luk bir reel büyüme öngörüyor. TÜİK verilerine göre 2017 yılında 992 milyar TL olarak hesaplanan Türkiye’deki toplam tüketim harcamaları, 2018 sonu itibarıyla 1 trilyon 61 milyar TL’ye yükseldi. 571 milyar TL olarak hesaplanan gıda harcamalarının toplam tüketim harcamalarındaki payı yüzde 54 olarak hesaplanıyor. Gelişmiş ülkelerde gıda tüketimi toplam harcamalar içinde yüzde 10’lara kadar gerileyebiliyor. Yani ülkemizde gıdanın ağırlığı bir hayli fazla.

“Çoklu kanala yatırım yapan büyüyecek”

Bu açıdan gıda sahasında yaşananlar genel perakende için de birinci derecede önem taşıyor. Perakende sektörünün 2020 beklentilerini yorumlayan Türkiye Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Federasyonu (AMPF) Başkanı Alp Önder Özpamukçu, sektör için 2020’nin toparlanma yılı olmasını beklediklerini ifade ediyor. Özpamukçu, “2019’ da büyümeyi gıda sürükledi” diyor. 2020’de ise bütün alanlarda büyüme beklediklerini aktaran Pamukçu, “Çünkü bütün alanlar çok sıkıştı. Elektronik çok sıkıştı, kozmetik büyüdü ama geçmiş yılların altında bir büyüme sergiledi. Buraya bakınca ertelenen bir talep var” diye konuştu. Pamukçu, enflasyonun tek haneli olması halinde sektörün 2020’de yüzde 10 reel bir büyüme ortaya koyacağına inanıyor. Perakendecilerin hayatına artık çok kanallı satış imkanının girdiğini vurgulayan Özpamukçu şöyle konuşuyor: “Hem mağazaları hem de online satış imkanı barındıran bir perakendecilik sözkonusu. Bu ikisini entegre eden yatırımları yapan perakendeciler her iki taraftaki büyümeden olumlu etkilenecek. Ama çok kanallı perakendeciliğe geçemeyenler zorlanacak"

2020’de yurtdışında 800 mağaza açacaklar

Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) çatısı altında yer alan 386 markanın yurt içinde 430’u aşkın AVM’de ve caddelerde 70 bin civarında mağazası bulunuyor. Yurt dışı mağaza sayısı ise yılsonu itibari ile 4 bin 700’e ulaştı. 2018’i 220 milyar TL ciro ile kapatan sektör firmaları, 2019’da ise yaklaşık 250 milyar TL ciroya ulaşacak. BMD’nin temsil ettiği, giyim, kozmetik, ev tekstili, hobi ürünleri sahasının perakende oyuncularının 2020’deciro hedefi ise 300 milyar lira.

Hazır giyim ve ayakkabıda rota yurt dışına dönüyor

Giyim perakendesinde büyüme rotası bu yıl yurt dışı olarak kondu. Oyuncular, iç pazarda gelinen nokta itibari ile bir doyğunluğun yaşandığına işaret ederek, yönlerini dürnyanın dört bir tarafındaki yeni pazarlara yönelttiler. Giyim perakendesinin en büyük oyuncusu LC Waikiki, hali hazırda 991’e ulaşan mağazalarına yeni halkaları ağırlıklı yurt dışı odaklı ekleyecek. LC Waikiki Yönetim Kurulu Başkanı Vahap Küçük, 2020’de 130 mağaza açmayı planladıklarını belirterek, “Bu sayının yalnızca 15’i iç pazarda planlanıyor” dedi. Küçük, 2020 yılı sonunda satışlarının yüzde 50’sinin yurtdışından geleceğini ve 2020 yılında yüzde 30 büyüme gerçekleştireceklerini öngördü. Grubun 2020’de mevcut pazarlarına özellikle Afrika ülkelerini eklemesi beklenirken, Küçük, “Güney Amerika’yı da test edeceğiz” diyor. Kiğılı Giyim Yönetim Kurulu Başkanı Abdullah Kiğılı da “Yurt dışı odaklı büyüyeceğiz. Franchise yolu ile yeni ülkelerde de var olacağız” diyor.

Sektörün, 2020 sonunda yurt dışındaki mağaza sayısını 5 bin 500'e çıkaracağı tahmin ediliyor. 2020’de sektörün büyük oyuncuları yurtdışındaki mağaza ataklarını sürdürecek. Halihazırda Türkiye ile birlikte 29 ülkede 500 mağazası ile faaliyet yürüten DeFacto CEO’su İhsan Ateş, “Önümüzdeki dönemde Avrupa pazarına yoğunlaşmaya başlayacağız. Geçen sene Romanya pazarına girdik ve bu sene Bulgaristan pazarına fiziksel mağazalarla giriş yapacağız. Tüm pazarlara artık sadece offline mağazalar olarak değil hem online hem offline olarak bakıyoruz” diye konuştu. Türkiye ayakkabı sektörü 2019'da olduğu gibi 2020 yılında da ihracata ağırlık verecek. Halihazırda üretilen 450 milyon çift ayakkabının 250 milyon çiftini ihraç eden sektör, bu yıl yüzde 60 olan ihracat payını 2020'de yüzde 75'e çıkarmayı hedefliyor.

Uzun süreli indirimler konuşulacak

Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı (BMD) Sinan Öncel, “Yurt içinde pazarın belli bir doygunluk noktasına erişmesi ve maliyet artışları nedeni ile markalarımız, son yıllarda yurt dışındaki fırsatları yakından takip ediyorlar” dedi.

Sinan Öncel, 2020’de gündemlerinde yer alacak bir konunun da 2019’da damga vuran uzun süreli indirimler olduğunu söyledi. BMD üyelerinin artık uzun kampanyaların verimsizlik yarattığını görmeye başladıklarını kaydeden Öncel, “İndirim sürelerinin bu kadar uzun olduğu bir süreç sektöre zarar veriyor. Bu durum aynı zamanda müşteride fiyat konusunda güvensizlik yaratıyor. Bu önemli konu 2020’de gündemimizde yer alacak” açıklamasını yaptı.

Ev dekorasyon pazarı 2020’den umutlu

Koçtaş Genel Müdürü Alp Önder Özpamukçu, 2019 ev dekorasyon pazarında ertelenen bir talep olduğunu 2020’de bu talebin ortaya çıkmasını beklediklerini aktardı. Özpamukçu, “2019 reel büyümenin olmadığı bir dönemdi. Ancak 2019’un üçüncü çeyreğinden itibaren talepler artmaya başladı. O yüzden ev dekorasyon pazarı için 2020’den umutluyuz. Ancak her ne kadar boya, mobilya, seramik ve elektronik alanda cirosal artışlar olsa da yinede 2017’deki adetsel rakamları 2020’de yakalamayabiliriz ” açıklamasını yaptı.

Yerellerde daralma sürecek

En önemli değişim yerel marketlerde yaşanacak. Discount marketlerin hızlı artış göstermesi yerel marketlerde dinamikleri değiştirdi. Mevcut 200 yerel zincir markanın yaklaşık 60’ının bir dönüşüm içinde olacağı veya sektörden ayrılacağı ifade ediliyor. 2026'ya kadar yerel zincirler yüzde 12 büyüme ile toplamda 4 bin 600 mağaza seviyesine ulaşacak. Ortakakıl Kurucu & Onur Market Yönetim Kurulu Üyesi Erdal Tüfekçi, iş modelini iyi oturtan ve karlılığa odaklanan şirketlerin ayakta kalacağını söylüyor.

e-Ticarette büyüyen indirim marketleri illerden ilçelere kayıyor

Perakende araştırma şirketi Ortakalan’ın yaptığı araştırmaya göre 2026 yılı sonuna kadar discount (indirim) zincirler ciroda yüzde 50 büyüyecek. Toplamda ise 36 bin mağazaya ulaşacak. 2020 yılından sonraki süreçte discount segmentinde fiziksel mağaza artış oranında yavaşlama olacak. Diğer zincirler gibi discount markalar da e-ticaret kanallarını etkin kullanmaya başlayacaklar. Discount sahasının rekabet alanı, illerden ilçelere kayıyor. İl bazında özellikle gözde bölgelerde doygunluk yaşayan sektör oyuncuları, büyüme perspektiflerini ilçelere yönelik oluşturmaya başladı.

Perakende Yasası, yeni yılda gündemin ilk sırasında

Gıda perakendesinin 2020’deki gündem maddelerinin başında yeni perakende yasası oluşturacak. Ticaret Bakanlığı’nın gündeminde olan taslakta market markalı ürünlerin satışının yüzde 20’yle sınırlandırılması planlanıyor. Gündemdeki diğer konu ise marketlerin pazar günü kapatılması. Başta discount marketler olmak üzere sektör temsilcileri her iki uygulamanın da tüketiciyi mağdur edeceği kanısında. Uygun fiyat arayışı nedeniyle her 100 tüketiciden 80’inin ortalama üç market gezdiğini söyleyen Gıda Perakendecileri Derneği Başkanı Galip Aykaç, “Market markalı ürünlere kısıtlama getirilmesi sektöre ve tüketiciye zarar verecek. Marketlerin pazar günleri kapalı olması istihdam kaybı yaratacak. Ticaretin böyle kısıtlanması hem sektörün hem de ülkenin gelişiminin önüne geçer” diyor.

En çok ertelenen tablet ve bilgisayarda talep geri dönüyor

Teknoloji pazarı da genel perakende ile paralel gidiyor. MediaMarkt Türkiye Genel Müdürü Yenal Gökyıldırım, ekonomik dalgalanma ile birlikte, evlenme-boşanma sayılarının azaldığını, ev satışları, ev yenileme pazarındaki durgunluğun pazarın daralmasına sebep olduğunu belirterek, “Geride bırakacağımız 2019’da taleplerin geri döneceğinin sinyallerini aldık. Yavaş yavaş döndüğünü de görüyoruz. Taleplerin geri dönmesiyle 2020’nin olumlu bir yıl olacağını, ihtiyaç ertelemenin geride kalarak pozitif etki yaratacağını düşünüyoruz. Teknolojinin genelinde talep geri dönmesi yaşanacak ama en çok beyaz eşya, küçük ev aletleri evleri doğrudan ilgilendiren ürünlerde artış bekleniyor. Bir de en çok ertelenen tablet ve bilgisayar ürün grubunda hareket bekliyoruz” diye konuştu.

Yeni istihdam 2019’da 40 bin 2020’de 100 bin

Bu yıl istihdam sayısını 40 bin adet artırarak 940 bin kişiye çıkaran organize perakende sektörü, 2020’de ise bu rakamı 100 bin kişiye çıkarmayı bekliyor. Özellikle genç ve kadın istihdamına öncelik veren sektör, bu artışla 1 milyon adetlik istihdam rakamını geçerken, toplam perakende pazarındaki istihdam payını ise yüzde 36’ya çıkaracak. BMD Başkanı Sinan Öncel, sadece AVM’lerde boş olan 4 bin mağazanın açılmasıyla bile 30 bin ek istihdam sağlanacağını söyledi.

436 AVM var; 2019’da 5 adet açıldı, 2020’de 9 adet açılacak

Perakendenin yakın geçmişe kadar önemli büyüme rotası olan Alışveriş Merkezleri’ne yönelik son dönemde bir doygunluk sözkonusu. Türkiye’de faaliyet yürüten 436 AVM’nin kiralanabilir büyüklüğü 13.2 milyon metrekareye ulaşıyor. 2019’da yalnızca 5 adet yeni AVM sektöre kazandırılırken, yeni yılda 9 AVM’nin devreye alınacağı belirtiliyor. Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Altaş, sektörde ciroların artış yaşadığını ancak artış oranlarının sadece mart, mayıs ve haziran dönemlerinde enflasyonun üstünde arttığını; diğer aylarda ise artışın enflasyonun altında kaldığını kaydetti.

AVM’lerde 4 alan öne çıkacak

Alışveriş merkezlerinde yemeiçme, eğlence gibi kültürel aktivitelerin artması ile birlikte bu alanda hizmet veren mağaza ve markaların AVM’nin kiralanabilir alanında daha fazla yer aldığını aktaran Hüseyin Altaş, “AVM’lerde bu alanların yüzde 30’lara yaklaştığını görüyoruz. AVM’lerde önümüzdeki dönemde de sağlık, kozmetik, yeme-içme, eğlence gibi alanların toplam kiralanabilir alandaki payının artacağını düşünüyoruz” açıklamasını yaptı. e-ticaretin yadsınamaz bir büyüklüğe ulaştığını kaydeden Altaş, “e-ticaret ile AVM’lerimizi aynı noktada nasıl buluşturacağımız konusunda çalışmalarımız mevcut” dedi.