Başkanlar Konuşuyor: Çankırı atılım yaptı, ihracatını 12 yılda 18 katına çıkarttı

DÜNYA, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) öncülüğünde, 81 ildeki oda ve borsa başkanlarıyla ekonominin nabzını tutuyor. “Başkanlar Konuşuyor” söyleşi dizisinin bu haftaki konuğu Çankırı. Çankırı Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Hayrettin Çelikten ve Çankırı Ticaret Borsası Başkanı Erdal Aslan, DÜNYA’nın sorularını yanıtladı.

Japon devi de üretim yapıyor, et ve ev aletleri sektörü de

Hayrettin Çelikten / Çankırı Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı

Anadolu’nun ortasındaki Çankırımızın ekonomisi önceden tarım ve hayvancılığa dayanırken, 80’lerden sonra sanayileşme ile çeşitlendi. Teşviklerle birlikte cazip bir kent haline geldik. Teşvikte 5. Bölgeyiz, OSB’lerimizde yapılan yatırımlar 6. Bölge teşviklerinden faydalanabiliyor. İhracatçı kentler arasında 81 ilin arasında ortalarda yer alıyoruz. Önceleri bizim tuz madenimiz sayesinde tuz fabrikalarımız, buğday üretimi nedeniyle makarna, un ve yem fabrikalarımız vardı. Şu anda Japon yatırımcımız Sumitomo Rubber Ako Lastik Fabrikası, otomotiv lastikleri üretiyor. 2 bin 300 çalışını var ve ciddi bir ihracat rakamına sahip. İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) açıkladığı Türkiye’nin En Büyük 500 Kuruluşu listesinde 203’üncü sırada bir dev. İhracatımızın lokomotifi. Bunun dışında Erna Maş fabrikamız var. Elektrikli ev aletleri sektörüne üretim yapıyor. Şabanözü’ndeki OSB’de yaklaşık 2 bin 500 çalışanı var. İki çorap fabrikamızda toplamda 2 bin 500 kişi çalışıyor. Aytaç’ın et tesisleri kentimizde. Kurşunlu’da seramik fabrikalarımız var. 7-8 tesiste binin üzerinde kişi istihdam ediliyor. OSB’ler dahil odamıza kayıtlı 220 üreticimiz var. Ben 2009 yılında oda başkanı oldum. Net bir rakam vereyim. O tarihte kentimizde 5 ihracatçımız vardı ve ihracat rakamımız Çankırı genelinde 18,5 milyon dolardı. Bu yılsonu itibariyle 285 milyon dolar ihracata ve 60 ihracatçıya ulaştık. 12 yılda bir ihracat atılımı yaptık. Büyük bazı tesislerin merkezleri başka kentlerde olmasa ihracatımız çok daha fazla. İhracat rakamlarının büyük bir bölümü kentimizin rakamlarına yansımıyor. Bunları da hesaplarsak ihracatımız 500 milyon doları aşıyor. Cari fazla veren bir kentiz.

GÖÇ EDEN GENÇLERİMİZİ TEKRAR BEKLİYORUZ

Çankırı çok göç vermiş bir il. İlçelerimizle birlikte nüfusumuz 200 bin kadar. Özellikle 1990 ile 2000 yılları arasında çok göç verdik. Ankara’da yarım milyon, İstanbul’da 250 bin Çankırılı yaşıyor. Artık sanayileştik, o nedenle göç etmiş insanlarımızı ilimize tekrar davet ediyoruz. Büyükşehirlerde yaşayan hemşerilerimizden, daha çok emekliler döndü, inşallah gençlerimiz de döner.

Ankara bize 120 kilometre uzakta. Yani 1 saat 10 dakikalık bir yol. Dezavantaj olduğu söyleniyor ama ben biraz farklı düşünüyorum. Ayağımızın dibinde 6 milyonluk bir pazar. OSB’lerimizde bu nedenle doluluk yüksek. 2’si tamamen doldu. Şabanözü ve Çerkeş’te genişleme sahaları açılıyor. Yakınkent OSB genç bir bölgemiz. 2013 yılında kurduk. 4 firmamız, aşağı yukarı 4 bin çalışanımız var. Doluluk oranı da yüzde 20’lerde. Türkiye’nin 3’te 2’sine ulaşabilecek bir coğrafi konumdayız. Bu noktada avantajlıyız. Filyos Limanı'na çok yakınız. Samsun Limanı’na Gebze’ye yakınız, demiryolumuz var. Yükleme istasyonu ile ilgili bir sorunumuz var, 2 yıldır aşamadık. Önümüzdeki günlerde o da hayata geçerse çok büyük katkısı olur. 6 OSB’miz var. 4’ü çok aktif.

3 BİN KİŞİ ŞEHİR DIŞINDAN ÇALIŞMAYA GELİYOR

Çankırı’da ilk endüstri meslek lisesi 1944 yılında kurulmuş. Mezunlar sanatkâr düzeyde kendi işlerini yapmışlar ama altyapı da oluşturmuşlar. Sanayimizin gelişmesinde onların da katkısı var. İşsizlik oranımız düşük. Biz kentleşme ile sanayileşmeyi at başı götürememişiz. Günübirlik çevre illerden 3 bin kişi çalışmak için Çankırı’ya gidip geliyor. Kalecik’ten Çubuk’tan, Kırıkkale’den kentimize çalışmak için gelenler var. Onları burada yaşatamıyoruz. Ucuz konut ihtiyacımız var. Eğer burada yaşarlarsa, kentimizin parası esnafımıza, tüccarımıza dönecek. Öte yandan beyaz yakalıların da yüzde 80’i Ankara’da yaşıyor. Kentin sosyal donatı larının da gelişmesi gerekiyor.

Pandeminin zorlu koşulları tersine göç başlattı, şimdi sırada gençlerin gelmesi var

Erdal Aslan / Çankırı Ticaret Borsası Başkanı

Geçen yıl ciddi bir kuraklık yaşadık. Çankırı genelinde Kızılırmak havzasında kuraklığı hissettik. Ancak bizim Taşkaracalar bölgesi dediğimiz Akkaraca-Çerkeş- Kurşunlu civarında kuraklık nispeten daha az oldu. Yani Çankırı’da ilçeler birbirini dengeledi. Bu yıl gayet güzel bol yağışlarımız var. Nisanmayısta da aynı şekilde devam ederse hasadımız güzel olur. Verimli arazilerimizi basınçlı sulama ile suluyoruz. Bu nedenle ciddi üretim kaybı olmuyor. Osmancık ve baldo cinsi çeltik üretiyoruz. Bu anlamda Türkiye’nin üretiminin yüzde 10’unu Çankırı karşılıyor. Kızılırmak havzasında iki sulama projemiz var, bir de tamamlanmakta olan üçüncü projemiz var. Ürün çeşitlendirmeye çalışıyoruz. Borsacılıkta satış salonumuzu açtık. Valilik de sera OSB kurulması için çalışmalar yürütüyor. Bu önemli bir yatırım. Ayrıca Çankırı’da rakım düşük olduğu için, Adana’dan sonra ilk buğdayı biz veriyoruz.

Pandemi insanları zorladı. O yüzden şehirlerdeki yaşam artık zorlaşmaya başladı. İnsanlar kendi memleketine, kendi köyüne dönüyor. Devletin verdiği tarımsal desteklerden de faydalanmayı düşünen binlerce insan var. Bu güzel bir ivme. Çünkü artık göçü tersine çevirmek istiyoruz. Köylerimizde genelde genç yok. Şimdi artık onları bekliyoruz.

MODERN HAYVAN BORSASI KURULMASINI İSTİYORUZ

Borsa olarak 210 üyemiz var, aktif olanlar 180 kadar. Üye sayımız düşük gibi gözükse de ekonomik etki alanları güçlü. Mesela Aytaç bizim üyemiz. Paydaşlarımız üreticiler ve çiftçiler. Borsacılık faaliyetlerinde üretim odaklı düşünüyoruz. O yüzden üretimin geliştirilmesinde, üretimin değerinin arttırılmasında, çiftçimizin ürettiği ürünün pazara daha rahat ulaştırılmasında borsa olarak biz çalışıyoruz. Bir de borsacılık faaliyetleri arasında hayvan pazarlarının da işletmesi var. Çankırı merkezimizde bir hayvan pazarımız yok. Bunun da sancısını çekiyoruz. Modern bir hayvan pazarı kurulması için çalışmalarımız sürüyor. Küçük illerde hayvan pazarlarını belediyeler işletiyor. İlçemiz Çerkeş’te yeni bir hayvan pazarı açılışımız oldu.

TUZ LAMBALARI KENTİN SİMGESİ OLDU

Son 5-6 yılda kentimizde bir tuz lambası sektörü doğdu. Çankırı’nın her köşesinde bir tuz lambası dükkânı görebilirsiniz. Bu lambalar adeta Çankırı’nın bir simgesi haline geldi. Sofrada yenilen tuz için de Canan Karatay hocamız sürekli bizim reklamımızı yapıyor. Çankırı’nın ismini tuzla özleştirebiliriz. Ciddi rezervlere sahibiz, ciddi üretimimiz var. Sadece bir firmamız günde yaklaşık 3 bin ton tuz işliyor. Türkiye’ye 70-80 yıl yetecek rezervimizin olduğu söyleniyor.

110 BİN KİŞİ TUZ MAĞARASINI ZİYARET ETTİ

Çankırı Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Hayrettin Çelikten ve Çankırı Ticaret Borsası Başkanı Erdal Aslan, Yönetim Kurulu Başkanımız Hakan Güldağ, Genel Koordinatörümüz Vahap Munyar, Yazıişleri Müdürümüz Handan Sema Ceylan’ın sorularını yanıtladı. Başkanlar; geçen yıl tuz mağarasını 110 bin kişinin ziyaret ettiğini belirterek, “Ayrıca 1074’te Selçukluların fethettiği bu kentte Taş Mescit’i yapmışlar. Oradaki yılan arması eczacılığın sembolü. Bunu tüm dünyaya anlatacağız” dediler.