Bankacılık sektörü yüzde 50’yi yakaladı

Şebnem TURHAN

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) haftalık verileri 16 Aralık itibariyle sektörün, kamu mevduat, yabancı mevduat bankalarının TL mevduatta yüzde 50 hedefini yakaladığını yerli özel mevduat bankalarının da yüzde 50 sınırına dayandığını ortaya koydu.

Merkez Bankası’nın son Para Politikası Kurulu (PPK) metninde fonlamanın da liralaşmaya uygun hale getirileceğini belirtmesi bu hedefin artırılabileceğinin işareti olarak algılanırken gözler haftanın ve yılın son işlem günü yayımlanacak Para ve Kur Politikası metnine çevrildi.

Merkez Bankası’nın ekim ortasıyla TL mevduat oranına yönelik üst üste getirdiği makroihtiyati önlemler bankaları hem akıl almaz yeni uygulamaları devreye almaya itmiş hem de TL mevduat yarışını hızlandırmıştı. Merkez Bankası hem bankalara TL mevduatta yüzde 50 oranının altında kaldıkları takdirde ek menkul kıymet tutma hem de yabancı para zorunlu karşılık tutarı üzerinden bankaya komisyon ödemeleri zorunluluğu getirdi. Yeni yılla birlikte TL mevduatta yüzde 50’nin altında kalan bankalar hem menkul kıymet alacak hem de yüksek komisyon ödeyecek.

4 haftada 12.9 milyar dolarlık çözülme

Merkez Bankası’nın önlemleri ve politika faizi indirimleri sonrasında ticari kredi faizleri sert gerilerken TL mevduat kapma yarışı hızlandı ve mevduat faizleri yüzde 30 sınırına dayandı. TL mevduat faizlerindeki artış ile döviz mevduatını değiştiren müşterilere sağlanan avantaj paketlerinin ardından bankacılık sektöründe toplam mevduat içinde TL mevduat oranı da arttı.

Nitekim Merkez Bankası’nın haftalık verileri de son 4 haftada yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatında 12.9 milyar dolarlık gerileme olduğunu ortaya koydu. 16 Aralık haftası itibariyle yurtiçi yerleşikler parite etkisinden arındırılmış şekilde 2 milyar 420 milyon dolarlık çözülme yaşanırken 9 Aralık haftasında ise 2 milyar 644 milyon dolar gerilemişti. 2 Aralık haftasında ise 2 milyar 356 milyon dolar düşüş varken 25 Kasım haftasında ise 5 milyar 534 milyon dolarlık düşüş olmuştu.

BDDK haftalık verilerine göre bankacılık sektöründe TL mevduat oranı 16 Aralık haftası itibariyle yüzde 51,82 seviyesine yükseldi. Bu yıl başına göre bankacılık sektöründe TL mevduat oranındaki artış 16.60 puan oldu. Yılbaşında sektörde TL mevduat oranı yüzde 35,22 seviyesinde bulunuyordu.

Özellikle temmuz sonrasında makroihtiyati önlemlerin sıkılaştırılmasıyla birlikte artış başladı ve ekim ortasından itibaren ise ivme kazandı.

En yüksek oran kamu mevduat bankalarında

Kamu mevduat bankalarının TL mevduat oranı da 16 Aralık itibariyle yüzde 54,62 ile tüm sektörde en yüksek seviyede. Yılbaşından bu yana 14.18 puanlık bir artış gerçekleşti. 2022 başında kamu mevduat bankalarının TL mevduat oranı yüzde 40,45 seviyesindeydi ve yine sektörün en yüksek TL mevduat oranına işaret ediyordu.

Yerli özel mevduat bankalarının yılbaşında yüzde 33,64 olan TL mevduat oranı 16 Aralık itibariyle yüzde 49,33’e çıktı ve yüzde 50 sınırına dayandı. Böylece yılbaşından bu yana yerli özel mevduat bankalarında TL mevduat oranındaki artış 15.69 puan olarak hesaplandı.

En hızlı TL mevduat artışına ise yabancı mevduat bankaları sahip oldu. Yılbaşında TL mevduat oranı yüzde 32,33 seviyesinde olan yabancı mevduat bankalarında 16 Aralık itibariyle bu oran yüzde 52,03’e çıktı ve Merkez Bankası’nın belirlediği oranın üzerine yükseldi. 2022 başından bu yana yabancı mevduat bankalarının TL mevduat oranındaki iyileşme 19.70 puan oldu.

Para ve Kur Politikası yarışta ivmeyi belirleyecek

Bankacılık sektörü kaynakları gözünü bu cuma günü açıklanacak olan 2023 yılı Para ve Kur Politikası metnine çevirdi. Makroihtiyati önlemlerin 2023 yılında da sürmesini bekleyen sektör temsilcileri çok hızlı bir aksiyon alınmasını beklemese de sektörün yüzde 50 oranını yakalamasının ardından Merkez Bankası’nın ilk işinin bu hedef oranında yükseliş yönlü bir revizyon yapmasına kesin gözüyle bakıyor. Bunun yanı sıra sektörün önünde iki seçenek olduğunu belirten bankacılık sektörü kaynakları ya yüksek TL mevduat oranı vermek ve karda düşüşü kabullenmek ya da ek menkul kıymet tutma zorunluluğuyla düşük faiz riskini üstlenmek.

Kaynaklar bankaların kendi bünyesindeki mevduatın da kaçmaması için mecburi bir TL mevduat faizi yarışında olduklarını söylerken yeni politika metninin bu yarışın ivmesinde belirleyici olduğuna da dikkat çekti.

Mevduat faizlerine baskılamak için adım gelir mi

Bankacılık sektörü kaynakları makroihtiyati tedbirlerin sürekli olarak dinamik şekilde gelişmelere göre düzenlendiğini belirterek Para ve Kur Politikası metninde de düzenlemeler olsa da 2023 içinde yine dinamik şekilde aksiyon alınacağını dile getirdi. Kaynakların verdiği bilgiye göre yine PPK metninde söylendiği gibi fonlama kanallarının açık piyasa işlemlerine kaydırılması ve swap kanalının azaltılmasına yönelik düzenlemeler de metinde yer alması beklenen konular arasında bulunuyor. Sektör kaynakları döviz tutmayı cezalandırıcı adımların gelebileceğini de ifade ederek oldukça yükselen TL mevduat faizine yönelik de bir düzenleme olabileceği sinyalini verdi. Kaynakların verdiği bilgiye göre Merkez Bankası’nın mevduat faizlerini aşağı baskılamak üzere adımlar atabileceğine dikkat çekti.

Kredi büyüme hızları ivme kazandı

Merkez Bankası haftalık verilerine göre 16 Aralık itibariyle toplam kredi büyümesi 13 haftalık yıllıklandırılmış ve kur etkisinden arındırılmış şekilde yüzde 38,34’e yükseldi. Kamu bankalarında bu büyüme yüzde 50,09 olurken özel bankalarda yüzde 28,79 oldu. Ticari kredilerde ise kurumsal kredi kartları hariç 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış büyüme yüzde 29,54’e çıktı. Tüketici kredilerinde arındırılmamış artış ise yüzde 49,87 oldu. Kamu bankalarında 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış ticari kredi büyümesi yüzde 53,65 olurken tüketici kredilerinde arındırılmamış büyüme yüzde 13,4 oldu. Özel bankalarda 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış ticari kredi büyümesi yüzde 9,23’e gerilerken tüketici kredileri arındırılmamış olarak yüzde 83,15 hızlı bir büyüme gösterdi.

TL mevduat ile ticari kredi faizi farkı 10 puan

Merkez Bankası haftalık verilerine göre bankaların TL mevduat için uyguladıkları ortalama faiz oranı 16 Aralık haftasında bir önceki haftaya göre değişmeyerek yüzde 16,86’da kalırken 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizi yüzde 22,99’a çıktı. Ve 0.5 puanlık haftalık artış yaşandı. Ticari kredi kartı ve KMH hariç TL ticari kredi faizi de 0.4 puanlık düşüşle 16 Aralık haftasında yüzde 13,07’ye indi, toplam ticari kredi faizi ise 0.3 puanlık düşüşle yüzde 13,76’ya geriledi. Böylece TL mevduat faizi ile ticari kredi faizi arasındaki makas 9.92 puanla 10 puana dayandı. Tüketici kredi faizlerinde ise ticari kredi faiz kadar sert bir düşüş yaşanmadı. 16 Aralık haftası itibariyle ihtiyaç kredisi faizi 0.35 puan düşüşle yüzde 30,36’ya inerken, taşıt kredi faizi 0.12 puan artışla yüzde 24,35’e, konut kredisi faizi de 0.22 puan artışla yüzde 19,73’e yükseldi.