Ayakkabıda “yerli ve milli” tartışması
Ayakkabıda artırılan ilave gümrük vergisi (İGV), sektörü böldü. Ana sanayi, artan vergi ile kaybın bir kısmını telafi etmeyi beklerken kararın “arka kapıyı” işaret ettiğini savunan yan sanayici ise saya ve taban ithalatının daha da artacağını belirterek, “kapanmalar artacak” uyarısında bulunuyor.
YENER KARADENİZ/İSTANBUL
Türkiye ayakkabı sektörü son yıllarda artan maliyetler ve enflasyonun altında kalan kur nedeni ile önemli oranda güç kaybetti. 3 yıl içinde Türkiye ayakkabı ihracatı 1,3 milyardan 1 milyar dolara gerilerken ithalat ise 500 milyondan 1,5 milyar dolara yükseldi. Bu kapsamda İlave Gümrük Vergisi (İGV) oranı 1 Ocak itibarıyla yüzde 30’dan yüzde 40’a yükseltildi. Karar milli üretim hamlesi kapsamında önemli olarak değerlendirilse de bu kez yeni bir risk gündeme geldi: Ayakkabıya göre daha makul gümrük vergisi uygulanan taban ve saya gibi ürünlerin ayrı ayrı ithal edilerek yurtiçinde montajlanıp millileştirilmesi.
“Kur baskılanmasaydı önleme gerek kalmazdı”
Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten, İGV artışına yönelik 1,5 senedir talepleri olduğunu dile getirerek, “Bunun sebebi döviz kurunun enflasyon ile paralel artmıyor olması ve yüksek maliyetler nedeni ile dünya piyasasından pahalı hale gelmemizdi. Döviz kuru baskılanmıyor olsaydı böyle bir vergiye de ihtiyaç kalmazdı. Enflasyona etki edeceği endişesi ile yüzde 10 ile sınırlı tutulan İGV artışı, dengeli bir artış oldu. Bu oran dövizden kaynaklanan yüzde 30’luk kaybımızın bir kısmını telafi edeceği gibi yabancı markaların millileşmesine de katkı sunacak ve ithalatın hızını bir miktar kesecektir. 2024’te 1,5 milyar doları aşan ithalatın bu yıl 1,2 milyar dolar seviyesine gerilemesini bekliyoruz” dedi.
İçten, ihracatın yeniden artması için önerilerini ise “Trump döneminde Çin’den uzaklaşmak isteyen markalar için Türkiye önemli bir alternatif. Kur enflasyon oranında arttığı, emek yoğun sektörlere özel destek verildiği ve yan sanayide vergiler kaldırıldığı takdirde ayakkabı sektörü 1-2 yıl içinde 5-6 milyar dolarlık ihracata çok kolay ulaşır” diye konuştu.
“Arka kapı işaret ediliyor”
Yan sanayiciler ise İGV’nin ayakkabı ithalatının hızını düşürse de taban ve saya ithalatını artıracağını, endüstrinin montaj sanayine dönüşmesi ve yan sanayinin kaderine terkedilmesi risklerini barındırdığına dikkat çekti. Ayakkabı Yan Sanayicileri Derneği (AYSAD) Başkanı Sait Salıcı “Bir ayakkabı 39 parçadan oluşuyor. Burada da en önemli malzemeler ise ayakkabının üst tarafı olan saya ve taban. Bitmiş ayakkabının getirilmesi engelleniyor ama saya ve taban ithalatının bir anlamda önü açılıyor, ‘arka kapı’ işaret ediliyor. O zaman yan sanayici satış yapamayacak, kapısına kilit vuracak. Kapanmalar, işten çıkarmalar artacak. İş oraya gitti zaten. Saya ve taban ithalatı geçen yıl yüzde 200 arttı. Bu kararla daha da artacak. Bu nedenle bu çözümün çok sağlıklı olduğunu düşünmüyorum. Bunu ayakkabıcılar da söylüyor. Hazır saya ve taban gelirse bu kimseyi memnun etmeyecek. Yan sanayi biterse, yarın Uzakdoğu kapanınca ürün bulunamayacak” dedi.
■ Taban ve sayada referans fiyat en az iki kat artırılmalı
Sait Salıcı’nın verdiği bilgilere göre mevcut uygulamada aynı şirket hem saya hem de taban getiremiyor. Firmalar güçlerini birleştirerek ayrı ayrı getiriyor ve burada birleştirerek ayakkabı ithalatındaki İGV’den kaçılıyor. Salıcı, “Ana sanayi ile birlikte yan sanayiyi de korumamız gerekiyor. Biz ayakkabı ithalatında artırılan İGV’ye karşı değiliz, yan sanayide eş zamanlı artırılmayan vergiler nedeni ile taban ve saya ithalatının teşvik edilmesi, sektörün montaj sanayisi haline gelmesi ve yan sanayinin bitme noktasına getirilmesine karşıyız. Bu nedenle taban ve sayada da mevcut referans fi yatlar en az iki kat artırılmalı” dedi.
