Ayakkabıda ana sanayi yan sanayi kavgası var
Ayakkabı yan sanayicilerinin ithalatta referans fiyat uygulaması talebine ana sanayiciden itiraz geldi. Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği Başkanı Berke İçten, “Bırakın yeni vergileri, hali hazırda uygulanan yüksek oranlı vergilerin de düşürülmesi gerekiyor” dedi. 6 milyar dolara yakın üretime karşın 70-80 milyon dolarlık yan sanayi ithalatı bulunduğunu ifade eden İçten, “Biz özellikle spor ayakkabıda dünyadan koptuk. Vergi artışı, arayı daha da açar” diye konuştu.
YENER KARADENİZ/İSTANBUL
Geçtiğimiz günlerde Ayakkabı Yan Sanayicileri Derneği (AYSAD) Başkanı Sait Salıcı’nın saya ve tabanda ithalatın yükseldiğini ve bu ürünlerin ithalatında referans fiyat uygulaması gerektiği konusundaki talebine itiraz eden Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten, “5,5-6 milyar dolarlık üretimin yanında 70-80 milyon dolarlık bir yan sanayi ithalatı var. Birçok yan sanayi ürününde de yüzde 100’ün üzerinde vergi uygulanıyor. Biz özellikle spor ayakkabıda dünyadan koptuk. Çin ile işçilikteki yüksek farkların yanı sıra sadece malzemede aynı reçetede bir çift ayakkabı için fiyat farkı fark 3,9 dolar çıktı. Bırakın yeni vergileri, hali hazırda uygulanan yüksek oranlı vergilerin de düşürülmesi gerekiyor” dedi.
Finansal açıdan doğru adımlar atılsa da reel sektörün göz ardı edildiğini dile getiren TASD Başkanı Berkeç İçten, şöyle devam konuştu: “Özellikle bizim gibi emek yoğun sektörlerin ciddi desteğe ihtiyaç var. Destek verilmezse çoğu firmamız 2025’in ortalarını göremeyecek. Yüzde 20’den fazla bir kayıp ile yola devam ediyoruz. Tedbir alınmazsa ihracat 800-900 milyon dolara gerilerken, üretimin ve istihdamda yüzde 30-40 kayıp olacak” dedi.
Dış ticaret fazlası açığa dönüştü
Ayakkabıda ihracat ocak-temmuz döneminde yüzde 27,1 azalarak 710 milyon dolardan 517 milyon dolara düştü. Aynı dönemde ihracat miktarı ise yüzde 22,1 düşüşle 148 milyona çifte geriledi. İthalat tarafında ise patlama yaşandı. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2022’nin Ocak-Temmuz döneminde 390 milyon dolar olan ayakkabı ithalatı, 2023’ün aynı döneminde 671, bu yılın aynı döneminde ise 817 milyon dolara yükseldi. Geçmiş yıllarda dış ticaret fazlası veren sektörün 7 aylık açığı 300 milyon dolara ulaştı.
“Vergi sadece fiyatları artırır”
Küresel daralma nedeni ile tüm dünyada ayakkabı ihracatı ve üretiminin düştüğünü ancak Türkiye’de kaybın maliyetler nedeni ile çok daha yüksek seviyede gerçekleştiğini söyleyen TASD Başkanı içten, “Yan sanayicilerin vergi talebine katılmıyoruz. Zaten şu an maliyetler çok yüksek. Ayakkabı sektörünün yan sanayi anlamında ithalatına bakarsanız 70-80 milyon dolar seviyesinde. Yaklaşık 5,5-6 milyar dolarlık ayakkabı ticaret hacminin içinde yan sanayi ithalatının normal ve makul olduğunu düşünüyoruz. Çünkü biz bir taraftan da moda üretiyoruz. Özellikle spor ayakkabı tarafında teknik malzemeler, bunların tabanları gibi konularda dünyadan uzaklaştık. Yan sanayimiz vergi istemekten ziyade dünya ile olan bu rekabeti nasıl sağlayacağını, dünyadaki teknolojik gelişmeleri nasıl uygulayacağını düşünürse daha sağlıklı olur. Aksi halde yan sanayiye getirilecek bu vergiler, ürün fiyatlarını artırmaktan başka bir işe yaramayacak” açıklamasında bulundu.
“Ayakkabıda da vergiye karşıyız”
Kendilerinin de son üründe vergi taraftarı olmadıklarını dile getiren İçten, şöyle devam etti: “Biz bakanlık ile 1-1,5 yıldır konuşuyoruz. Biz son üründe verginin artırılması değil markaların Türkiye’de üretim yapmasına yönelik düzenleme bekliyoruz. Çünkü verginin artması bizi dünyadan daha da ayırır. Şu an vergiyi de artırsak ithalatın da gerileyeceğini düşünmüyoruz. İlk aşamada global markaların Türkiye’de üretim yapmasına yönelik uygun zemin oluşturulmalı. Tüm bunlar işe yaramıyorsa o zaman belki vergi devreye girebilir.”
“Yan sanayi ihracat yapmasın diyor muyuz?”
Yan sanayinin, İran’a, Özbekistan’a, Kazakistan’a ihracat yaptığını dile getiren TASD Başkanı İçten, “Biz onların ihracat yapmasına itiraz etmezken onlar bizim ithalatımıza itiraz ediyor. O zaman biz de ‘yan sanayi sadece bize ürün versin ihracat yapmasın’ diyelim. Böyle bir şey olur mu? Uluslararası rekabet var. Mısır’da sayaya vergi yükseldi, gidip itiraz ediyorlar mı? Üzerimizden rekabet avantajını engelleyecek şekilde girişimde bulunmalarını anlamakta zorlanıyoruz. Bakanlık işin eğrisine doğrusuna bakacak, ülkenin menfaatleri doğrultusunda karar verecektir” ifadelerini kullandı.
Aynı reçetede fark 3,9 dolar
Türkiye’de üretim yapmak isteyen yabancı bir markadan örnek veren Berke İçten, “Bir senedir bir marka ile görüşüyoruz. Malzeme fiyatlarına baktık. Çin’deki fiyatlara baktığımızda aynı reçetede 3,8-3,9 dolar çift başına fark var. Sadece malzeme maliyetleri arasındaki fark bu. Ne kadar farklı bir teknoloji kullanırsanız kullanın bu farkı kapatmanız mümkün değil. Zaten verimlilik anlamında da, işçilik maliyetlerinde de bizden daha avantajlılar” diye konuştu.
