Asgari ücret zammı TİS’leri de etkileyecek

Mehmet KAYA / ANKARA

Asgari ücret, 2024 yılı için tahminler çerçevesinde 17 bin 2 TL olarak belirlendi. Bu tutar, 5 puanlık işveren prim indirimi ile birlikte işverene 23 bin 502 TL’lik maliyet yaratıyor. İndirimsiz maliyet ise 24 bin 500 TL’ye ulaşıyor. Tespit Komisyonu bu yıl uzlaşma sağlayamadı. İşçi kesiminin muhalif kaldığı süreç, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın devreye girmesiyle tamamlanabildi ancak işçi tarafı ikna edilemedi. Bütçeden verilen destek ise 2024 için 700 TL’ye yükseltildi. Bu tutar, doğan sigorta prim borcuna mahsup edilerek işverence kullanılıyor.

Prim borcu olmama vb. normal çalışma hayatı içinde olabilecek aksaklıklarda prim indirimi de destek indirimi de kaybedilebiliyor. Böyle bir durumda işverene asgari ücret maliyeti 2024’te 24 bin 103 TL’ye yükseliyor. Diğer yandan, tüm koşulları iyi hale getiren bir işveren, sadece bir önceki yıl aynı dönemde bildirdiği asgari ücretle çalışan kişi başına desteği, tahakkuk eden sigorta prim borcundan düşerek ödüyor. Böyle bir durumda da işyeri ve çalışan sayısına bağlı olarak maliyet 23 bin 502 TL’nin de altına düşüyor.

Enflasyona etkisi

Yüzde 49 oranındaki asgari ücret artışının ardından fiyatların artış hızında bir yükseliş bekleniyor. Merkez Bankası, 2023 Temmuz ayında yapılan ücret artışının fiyatlardaki ana artış etkisinin Ağustos ayı sonuna kadar büyük oranda gerçekleştiğini tahmin etmişti. Bu artış da benzer bir seyir izlerse Şubat ayı sonuna kadar fiyatlardaki ana artış görülecek. Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan, enflasyon raporunu açıklarken 2024 için belirlenecek ücretin fiyatlara etki edeceğini ve bu senaryoyu da dahil ederek bahar aylarında enflasyonun yüzde 70’lere doğru tırmanacağını ve sonrasında düşüşün başlayacağı varsayımını yaptıklarını açıklamıştı.

Diğer yandan, asgari ücretteki artış, şu anda devam eden metal işkolu toplu sözleşmesi ve 2024 içinde imzalanacak toplu sözleşmelere de etki edecek, mevcut sözleşmelerde düzeltmeler yapılması gerekecek. Asgari ücret artışı, toplu sözleşme imzalanmayan işyerlerinde de kıdem ve mevcut ücret pozisyonlarına göre yukarı yönlü artış baskısı oluşturacak.

Asgari ücret ve çok yakın ücret alan çalışanların sayısı konusunda TEPAV’dan Ekrem Cünedioğlu, Türkiye’de, emekli, memur, esnaf, işveren gibi tüm gelir gruplarındaki kişilerden oluşan yaklaşık 25,4 milyon hanenin 4,2 milyonunda ana gelirin asgari ücret olduğunu, bu hanelerin yüzde 71,2’sinin de sadece tek bir asgari ücretle geçindiğini ortaya koymuştu. Türkiye’de, emekli, memur, esnaf, işveren olan kişilerle çalışan kişilerin hemen hemen yarı yarıya olduğu varsayımı altında, aynı oran haneler için de kabul edilirse Türkiye’de çalışanların hanelerinin yarıya yakınının tek bir kişinin asgari ücretiyle geçinmeye çalıştığı, diğer kişilerin ya hiç gelir elde etmeyen ya da kayıt dışı çalışan kişilerden oluştuğu ortaya çıkıyor.