Analiz: Son 9 ayın en yüksek aylık enflasyonu

Ali Orhan YALÇINKAYA

2023 yılı Ocak ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yüzde 3.8 olan piyasa beklentisinin çok üzerinde yüzde 6.65 oranında arttı. Yıllık enflasyon ise bir önceki aya göre 6.6 puan azalarak yüzde 57.68’e geriledi. Ocak ayı enflasyonu aynı zamanda son 9 ayın da en yüksek enflasyonu oldu.

Enflasyonun Aralık ve Ocak ayında baz etkisiyle gerileyeceği bekleniyordu, ancak beklentilerin üzerindeki gerçekleşme baz kaynaklı bu düşüşü sınırladı.

Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) ise Ocak ayında ENAGrup Fiyat Endeksinin (E-TÜFE) yüzde 9.26 oranında arttığını, yıllık enflasyonunun bir önceki aya göre 15.9 puan azalarak yüzde 121.62’ye gerilediğini duyurdu.

Enflasyon sepetinde vatandaşın harcamaları içerisinde en fazla paya sahip olan gıda ve konutun ağırlığı artarken, hükümet tarafından kontrol edilen alkol ve tütün grubunun ağırlığının azaldığı görülüyor.

2023 yılı Ocak ayında, endekste kapsanan 143 temel başlıktan 129’unda artış olurken, 12 temel başlıkta ise düşüş gerçekleşti. Aylık enflasyona en fazla katkı 1.68 yüzde puan ile gıda ve alkolsüz içecekler grubundan gelirken, lokanta ve oteller grubu 1.0 yüzde puan, ulaştırma grubu ise 0.95 yüzde puan katkı verdi.

Ana harcama grupları itibarıyla Ocak ayında artışın yüksek olduğu grup yüzde 12.7 ile hizmetler olurken, onu yüzde 6.62 ile gıda grubu takip etti.

Çekirdek enflasyon göstergelerinden işlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altını hariç tutan TÜFE-B endeksi aylıkta yüzde 7.07 oranında artarken bu grupta enflasyon yıllıkta yüzde 57.1’ye geriledi. Gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altını hariç tutan çekirdek enflasyon göstergesi (TÜFE-C) ise aylık bazda yüzde 7.67 oranında artarak yıllıkta yüzde 53.0’e yükseldi.

Son enflasyon raporunda 2023 yılı için değiştirilmeyerek yüzde 22.0’de sabit tutulan gıda enflasyonu Ocak 2023 itibariyle yüzde 71.0’e geriledi. Yıllık bazda enerji fiyatları yüzde 55.0’e, temel mal fiyatları yüzde 44.8’e gerilerken, hizmetler grubu enflasyonu yüzde 62.4’e yükseldi.

Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) Ocak ayında yüzde 4.15 oranında artarken yıllık enflasyon bir önceki aya göre 11.3 puan azalarak yüzde 86.46 oldu. TÜFE ile Yİ-ÜFE arasındaki makas da 28.8 yüzde puana geriledi.

Üretim için ana girdi olan ara malı fiyatları yüzde 3.5 artarken bu grupta yıllık enflasyon yüzde 61.0’e geriledi. Enerji grubu enflasyonu aylıkta yüzde 0.6 oranında azalırken, bir önceki ay yüzde 224.7 olan yıllık enflasyonun yüzde 188.2’ye gerilediğini görmekteyiz.

Sonuç olarak Ocak ayında TÜFE, piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşirken, yılın başında devam etmesi beklenen baz etkisi kaynaklı düşüşü sınırladı.

Aylık bazda değerlendirdiğimizde ise hizmet ve gıda grubundaki artışların yükselişte etkili olduğu görülüyor.

Hatırlatmak gerekirse 26 Ocak’ta yayımlanan yılın ilk enflasyon raporunda TCMB tahminlerinde değişiklik yapmamış ve 2023 yılı beklentisini yüzde 22.3 olarak korumuştu.

Enflasyon patikasına ilişkin olarak paylaşılan grafikte ise 2022 sonunda yüzde 64.3 olan enflasyonun ikinci çeyrek başında yüzde 40.0’a, üçüncü çeyrek sonunda yüzde 30.0’un altına inmesinin beklendiğini görmüştük.