ABD’li fonlar henüz borsaya gelmedi

Şebnem TURHAN

Piyasalarda yeni yılda yabancı yatırımcıların TL varlıklara yönelik ilgisinin artması beklentisi büyük. 2023 yılının son iki ayında yabancı yatırımcılar ilginin sinyalini vermeye başladı.

Yoğunlukla tahvil piyasasına giriş olsa da hisse senedi piyasası da bu ilgiden nasibini aldı. Ekim sonunda QNB Finansbank hariç borsada yabancı payı yüzde 23,2 iken aralık sonunda bu oran yüzde 26,6’ya yükseldi. 2022 sonunda bu oranın yüzde 26,0 olduğu dikkate alındığında borsadaki yabancı payı yıllık 0.6 artmış oldu. Ancak artışın önemli noktası, son iki ayda yoğunlaşması oldu.

Bu 2 aylık dönemde hisse senedi piyasasına giren 2 milyar doların büyük kısmı İngiliz merkezli fonlardan kaynaklandı. Sermaye piyasaları danışmanı Yunus Kaya henüz ABD’li fonların nazlandığını bugün New York’ta düzenlenecek Yatırımcı Günü toplantısının bu fonların da borsaya çekilmesi için çok önemli olduğunu, zira portföy yönetiminin merkezi sayılan ABD’deki fonların gelmesinin büyük avantaj sağlayacağını vurguladı.

Yeni ekonomi yönetimi ve Merkez Bankası göreve geldikleri günlerden bu yana TL varlıklara yabancı yatırımcı ilgisinin artması için toplantılar düzenledi. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ve Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan; Avrupa, Birleşik Krallık, Orta Doğu turlarıyla uygulanan program ve reformları yabancı fon yöneticilerine ilk elden aktardı. Bu seyahatlerin ve uygulanan geleneksel para politikasının ilk meyveleri de 2023 yılının son çeyreğinde az da olsa toplanmaya başladı. Merkez Bankası verilerine göre 2023 sonunda tahvil piyasasına net yabancı girişi 2 milyar doları aşarken hisse senedi piyasaları da son 5 yılın ardından ilk kez 2023 yılını pozitif kapattı. 2023 yılının tamamında yabancının TL hisse senedi piyasalarına net girişi 1 milyar 389 milyon dolar oldu. Bu girişin yaklaşık 2 milyar doları da kasım başından itibaren yılsonuna 9 haftada kesintisiz gelen alımlardan kaynaklandı.

Son 5 yılda hisseden 13.3 milyar dolarlık çıkış

Yabancı yatırımcı hisse senedi piyasalarından 2019 yılında 1 milyar 989 milyon dolar, 2019 yılında 584 milyon dolar, 2020 yılında 4 milyar 583 milyon dolar, 2021 yılında 1 milyar 633 milyon dolar, 2022 yılında ise 4 milyar 491 milyon dolarlık net çıkış gerçekleştirmişti. Yani son 5 yılda yabancı yatırımcının TL hisse senedi piyasasından çıkışı 13.3 milyar doların üzerine çıktı. 2023 Kasım başından bu yana 9 hafta boyunca Borsa İstanbul endeksleri oldukça dalgalı seyir izlese de yabancı yatırımcı net alım pozisyonunda kaldı. En güçlü alım ise Merkez Bankası verilerine göre 8 Aralık haftasındaki 562.4 milyon dolarla oldu.

2 milyar dolar İngiltere merkezli fonlardan

Sermaye piyasaları danışmanı Yunus Kaya’nın Merkezi Kayıt Kuruluşu aylık verilerinden yaptığı hesaba göre Türkiye'de Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapıldığı Mayıs ayı sonunda yabancıların portföy toplamı 644 milyar TL iken QNBFB hariç tutulduğunda 580 milyar TL olmuştu. Bu rakam içerisinde ABD merkezli sermayenin payı yüzde38,4 iken Birleşik Krallık+İrlanda’nın payı yüzde 14,4 seviyesindeydi. 2023 sonunda yani 7 ay sonunda yabancıların portföy toplamı 1556 milyar TL iken QNBFB hariç tutulduğunda 1106 milyar TL oldu. Bu rakam içerisinde ABD merkezli sermayenin payı yüzde 31,7'ye gerilerken Birleşik Krallık+ İrlanda’nın payı yüzde 18,4'e yükseldi. Özellikle son iki ayda İngiltere'nin payının ciddi arttığı görülmekte. Bu da bize son 2 ayda 2 milyar dolarlık girişin ağırlıklı Avrupa’nın finans merkezi olan Londra ve çevresinden geldiğini gösteriyor. Dünyada varlık yönetiminin merkezi olan ABD’den borsamıza yapılan yatırımların (QNBFB hariç tutulduğunda) mayıs ayı sonunda yüzde 38,4 seviyesinde iken 2023 sonunda yüzde 31,7’ye gerilemesi manidar.
Sermaye piyasaları danışmanı Kaya, bugün Merkez Bankası Başkanı Gaye Erkan ev sahipliğinde New York’ta düzenlenecek olan toplantının öneminin bu veriler ışığında bir kez daha ortaya çıktığını dile getirerek ABD’li fonların hisse senedi piyasalarına girmeye başlamasının büyük avantaj sağlayacağına da dikkat çekti.

22 hisse yabancının yüzde 75’ini oluşturuyor

Kaya, borsadaki şirket sayısının ciddi ölçüde artmasına rağmen hisse senedi piyasalarına gelen yabancı yatırımcının parayı sokacak hisse senedi bulmakta zorlandığına da dikkat çekti. Kaya’nın verdiği bilgiye göre MKK’nın son verileri borsadaki toplam yabancı payının yüzde 75’inin 22 hissede yoğunlaştığı gösteriyor. Bu hisselerin ise başta bankacılık olmak üzere holdingler ve fiili dolaşım değeri 1 milyar doların üzerinde olan şirketlerden oluştuğunu ifade eden Kaya, “Yatırım yapılabilir ülke seviyesinin 5 kademe altındaki bir ülkenin küçük şirketlerine yabancı yatırımcı niye yatırım yapsın? Pasif fonların hisselerde olduğunu biliyoruz ama aktif ABD’li fonların gelmesi için daha fazlası gerekecek. Buna yönelik çalışmaların da olması gerekiyor” dedi.

Kaya, yabancının azınlık bir hisse senedi grubunda kaldığını ve diğer şirketlerin hisselerinin ise yerli yatırımcının elinde olduğunu belirterek şunları söyledi: “Bu nedenle Borsa İstanbul’daki hareketlerde yabancının ilgi gösterdiği hisseleri yukarı yönlü hareket ederken diğerleri aşağıya gidiyor. Örneğin para girişinin olduğu banka hisseleri bugünlerde rekor yenilerken geri kalan hisselerin önemli bir kısmı zirvesinden yüzde 40-50 uzaklaşmış olabiliyor. Yabancı yatırımcıyı bu hisseler dışında şirketlere girmesini sağlayabilmek için geçmiş dönemlerde uygulandığı gibi halka arzlarda yabancıya pay ayrılarak blok satışlar yapılabilir. Ancak şu anki durumda küçük şirketler kendilerine yeni yollar aramak zorundalar.”

‘Geçmiş günahlarının bedeli yatırımcıya ödetiliyor’

Sermaye piyasaları danışmanı Yunus Kaya, geçen yıl her haftaya bir halka arz düştüğünü söyleyerek, şöyle konuştu: “Halka arzlarda rekor üstüne rekor geldi. 3 yılda 150’ye yakın şirket borsaya geldi ve 2023 yılı 54 halka arz ile rekor tazelendi. Haftada bir halka arz ortalaması, şirket sayısının artması için önemli ancak yeni gelen halka arzlar geçmiş günahlarının bedelini yeni yatırımcılara ödetiyor gibi görünüyor. O da nasıl oluyor, şirketler yatırım yapıyor aşırı borçlanıyor ya da döviz açık riski yaşanmışlar halka arzı sermaye artışı yoluyla şirkete para koydurarak kendi hatalarının bedelini yatırımcıya ödetiyorlar. Bu aşırı borçlu şirketlerin borsaya girişi finansman giderlerini çok ciddi düşürmüyorsa faydası çok olmuyor gibi görünüyor. Yatırımcının daha seçici ve dikkatli olmasında fayda var.

SPK da elini rahatlatacak bir kararlar 2024’de halka açılacak şirketler için sınırları arttırdı.
Bu da küçük şirketlerin artık borsaya gelmesini zorlaştırdı. 

En azından ciro ve aktif büyüklük olarak belirli limitlerin üzerindeki şirketlerin gelmesi demek.

Kredi maliyetleri yüzde 50’nin üzerine çıktığından halka arz yaptığınızda ciddi finansman maliyeti avantajı sağlıyorsunuz. O yüzden şirketler buraya akın yapmıştı. Ama yeni yılın ilk aylarında arz sayılarında düşüş beklerim.”