ABD-Çin gerilimi ticareti şekillendiriyor

HİLAL SARI

ABD-Çin arasında Houston’daki Çin Konsolosluğu’nun kapatılması talebiyle giderek yükselen tansiyon, küresel finans piyasalarından, dış ticarete, tedarik zincirlerinden COVID-19’la mücadeleye her alanda etki yaratıyor. Çin, Houston’da 72 saat verilerek yapılan çağrı geri çekilmezse misilleme yapmakla tehdit ediyor. ABD basınında karar öncesindeki gece boyunca konsolosluk bahçesinde kağıt yakıldığına ilişkin iddialar var.

ABD, 15 Ocak’ta ilk faz ticaret anlaşması imzaladığı Çin’i pandeminin başından bu yana krizi iyi yönetememekle suçluyor. Başkan Donald Trump, fikri mülkiyet hakları ihlallerinden, insan hakları ihlallerine her iddiasında, bazı Çinli şirketleri seçip hükümetin onayı olmadan iş yapılamayacak ‘kara listesine’ alıyor ve bu durum tüm küresel ticareti ilgilendiriyor. Her karar iki dev için büyük olsa da, bazı ülkeler için önemli kriz ve fırsatlar doğuruyor.

ABD'li aydınlatmacı üretimini Çin'den Endonezya'ya taşıyor

Bunun son örneklerinden biri yaptırımlara maruz kalmamak için üretimini Çin’den Endonezya’ya taşıyan ABD'li bir aydınlatmacı oldu. Alpan Lighting Produts, 14 milyon dolar yatırımla Endonezya'nın Orta Cava bölgesinde bir fabrika kuracaklarını ve 3 bin 500 kişi istihdam edeceğini duyurdu. South China Morning Post'ta yer alan habere göre, şirketten yapılan açıklamada bu kararın Xiamen fabrikasında yüzde 25 gümrük vergisine maruz kalmaları nedeniyle verildiği belirtildi. Endonezya'da ise bu oran ‘sıfır'. Devlet Başkanı Joko Widodo, bu gerilimden kaçmak isteyen tüm şirketlere ‘bürokrasisiz' giriş koşulları sağlanacağını, ucuz arazi, doğalgaz ve diğer hizmetlerle yatırımların kolaylaştırılmasını vadediyor.

Trump geldiğinden beri ikili ticareti 'denkleştirmek' istiyor

Tüm bu gelişmelerin kaynağında ise iki ülkenin ikili ticaretinde uzun bir süredir devam eden dengesizlik yatıyor. Trump’ın ABD’nin Çin’le olan ikili ticaretinde Çin’in ticaret fazlası haziran itibariyle 46,4 milyar doların üzerinde. 2018’den bu yana karşılıklı uygulanmaya başlayan çeşitli gümrük vergileri pandemiyle mücadele sürecinde iki ülkenin şirketlerine de büyük bir yük getiriyor. Öte yandan ABD’de ve dünyada birçok uzman ABD Başkanı Donald Trump’ın Çin’le gerilimi kasımda gerçekleşecek başkanlık seçimlerinin ana maddesi haline getirdiği değerlendirmesini yapıyor.

Virüsle başladı, Huawei, Hong Kong ve Sincan'la devam etti

Huawei konusunda Birleşik Krallık gibi güçlü müttefiklerine de Çin karşıtı adımlar artıran ABD, Tik-Tok’tan borsada işlem gören Çinli şirketlere yeni yasal düzenleme ve yasaklarla zorluk çıkartıyor. Çin Dışişleri Bakanlığı ise ABD tarafından yönlendirilen iddiaları her defasında yaptığı resmi açıklamaları kaynak göstererek reddediyor. Virüsün ardından Çin’in Özel İdari Bölgesi Hong Kong’a ilişkin de yaptırım kararları alan ABD, Hong Kong’un özel ticaret statüsünü de kaldırdığını açıklamıştı. Son olarak Sincan’da Uygurlar konusunda izlenen politikalar nedeniyle ABD 37 Çinli şirketin bulunduğu listeye 11 şirket daha ekledi. Bunlar arasında çok uluslu tekstil devlerine üretim yapan tekstilciler de bulunuyor.

ABD şimdi de ABD’de yaşamakta olan iki Çinli hacker’ı Çin adına 11 ülkeden aşı çalışmalarını çalmaya çalışmakla suçluyor.

Zayıf dolar pariteyi 1,16'ya yaklaştırdı

COVID-19 endişeleri ve ABD-Çin gerilimiyle dolar pandeminin pik noktası olan marttaki düzeylerine kadar gerilerken, ABD'de COVID-19 vakalarının artması ve Avrupa'da 750 milyar Euro'luk dev pakette uzlaşı sağlanması pariteyi de TSİ 17:07 itibariyle 18 ayın en yüksek düzeyi olan 1,1590 düzeyine kadar taşıdı.

Dolar endeksi dün gün içinde 9 Mart'ta gördüğü dip kapanış düzeyi olan 94,89'un da altına 94,82'ye kadar geriledi.

Altın, gümüş rekor tazeledi

Spot altının onsu önceki günkü rekorunu 1,865 dolar düzeyiyle tazelerken, COMEX altın 1,867 dolara yaklaştı. Ralliye katılan gümüş de dün spot piyasada yüzde 5'inde üzerinde yükselerek 23 doların da üzerine çıktı ve dört yıllık seyrinin yeni rekorunu gördü. COMEX gümüş ise TSİ 17:40 itibariyle gün içinde 23,35 dolara kadar yükselerek 2013'ten bu yana görmediği bir düzeyi görmüş oldu.