AB ile ticarette Türkiye’de mücevher “kültürü”
Avrupa Birliği, 2023 yılında AB dışına 26 milyar euro değerinde kültürel mal ihraç etti. 2023 yılında, AB dışı ülkelerden yapılan toplam kültürel ithalat değerinin en büyük kısmını yüzde 28,5 ile video oyun konsolları oluşturdu. İhracatta ise yüzde 57,8 mücevherat başta geldi. Eurostat verilerine göre, Türkiye kültür mallarında İtalya'dan sonra en fazla dış ticaret fazlası veren ülke olurken, kültür mallarında ticaret fazlasını kitap ve sanat eserlerinde değil, mücevheratta verdi.
Avrupa Birliği (AB) Türkiye açısından oldukça önemli bir pazar konumunda bulunuyor. AB, yaklaşık 448 milyonluk tüketici kapasitesi ve 33 bin 928 dolarlık kişi başı milli gelir ile son dönemde zorluklar yaşasa da dünyanın en büyük ekonomileri arasında olmayı sürdürüyor.
AB, birlik olarak 15,1 trilyon dolar Gayri Safi Yurtiçi Hasılası (GSYH) ile ABD’nin ardından dünyanın en büyük ikinci ekonomisi oluyor.
AB, tek bir blok olarak, dünya mal ihracatından yüzde 15,2, dünya ithalatından ise yüzde 14,7 oranında pay alıyor. Dünya mal ihracatında ve ithalatında ikinci sırada yer alan AB, hizmet ticaretinde de 112 milyar dolar ticaret fazlasıyla dünyanın en büyük ihracat ve ithalatçısı konumunda bulunuyor.
AB, Türkiye’nin toplam ihracatında ilk sırada
Habertürk’ten İrem Kuşoğlu haberine göre, Ticaret Bakanlığı 2023 verilerine göre, AB, 2022 yılında 103,1 milyar dolar ile Türkiye’nin ihracatında yüzde 40,6 oranında pay alırken, toplam ihracatta ilk sırada yer alıyor.
AB'nin toplam ithalatında, Türkiye 2022 yılında yüzde 3,3'lük payla 6. sırada geliyor. AB, Türkiye’nin ihracatında olduğu gibi ithalatında da ilk sırada yer alırken, 2022 yılı rakamlarına göre, 364 milyar dolarlık toplam mal ithalatının 93 milyar dolarlık kısmını yani yüzde 25,6'lık payı alıyor.
Mücevheratın payı yüzde 55'in üzerinde
Eurostat verilerine göre, 2023 yılında AB'den AB dışına 26 milyar euro değerinde kültürel mal ihraç edildi. 2023 yılında, AB dışı ülkelerden yapılan toplam kültürel ithalat değerinin en büyük kısmını yüzde 28,5 ile video oyun konsolları oluştururken, ihracatta yüzde 57,8 mücevherat başı çekti.
2023 yılında aynı verilere göre, AB ülkelerinin çoğunda, kültürel malların toplam ihracat değerinin en az yarısı diğer AB ülkeleriyle yapılan ticaretten elde edildi. 2023'ü 2018 ile kıyasladığımızda ise, kültürel malların AB dışı ihracatının değeri yüzde 25,8 artarken, AB dışı ithalatın değeri yüzde 42,7 arttı.
Verilere göre, 2018 yılında AB dışı kültürel mal ihracatına en fazla katkıyı yüzde 50,3 ile mücevherat, yüzde 11,7 ile sanat eserleri, yüzde 9,7 ile 'kayıtlı medya ve yüzde 9,6 ile kitaplar yaptı. 2023 yılında mücevherat AB dışı kültürel mal ihracatında yüzde 57,8'lik payla daha da baskın hale geldi ve bunu yüzde 12,1 ile sanat eserleri yüzde 6,7 ile kitaplar ve yüzde 6,2 ile kayıtlı medya 6,2 izledi.
AB dışı kültürel mal ithalatında ise 2018 yılında en büyük katkı yüzde 34,8 ile mücevher, yüzde 24,3 ile video oyun konsolları, yüzde 9,5 ile kitaplar ve yüzde 9 ile sanat eserlerinden geldi. 2023 yılında, toplam kültürel mal ithalatının değerine en büyük katkıyı yüzde 28,5 ile video oyun konsolları, yüzde 27,6 ile mücevherat ve yüzde 19,7 ile sanat eserleri kategorilerinden gelen ürünler yaptı.
Verilere göre AB'de 'mücevherat' Tayland'dan (%97), Hindistan'dan (%76,4), Türkiye'den (%73,6) ve İsviçre'den (%72,0) yapılan kültürel mal ithalatının toplam değerinin yarısından fazlasını oluşturuyor.
Kitap ve sanatta değil, mücevherat 'kültür’
Türkiye, Eurostat verilerine göre, İtalya'dan sonra en fazla dış ticaret fazlası veren ülke konumunda. İki ülkede bu alanda açık ara zirvede bulunuyor.
Bu noktada ticaret fazlamız son 2018-2023 verileri baz alındığında son 5 yılda 1,4 milyar eurodan 5,8 milyar euroya yükseldi.
Türkiye bu verilerle son 5 yılda oran olarak dış ticaret fazlasını en fazla artıran ülke konumunda bulunuyor. Ancak bu neredeyse tamamen mücevherata bağlı görünüyor.
Verilere göre, Türkiye'nin kültürel ihracatında mücevherat yüzde 92,1 olarak öne çıkıyor. Kültürel ithalatta ise bu oran yüzde 87,7 olarak görünüyor. Bu oranlar mücevheratta Türkiye'yi öne çıkarmasına karşın diğer kalemlerde Türkiye'nin dış ticaretinin son derece düşük olduğu görülüyor.
Örneğin; Almanya'da kültürel ihracat dağılımına bakıldığında, mücevheratta bu oran yüzde 21,1 olurken, kitapta yüzde 17,4, kayıtlı medyada yüzde 12,1, video oyun konsollarında yüzde 15,2 gibi çoğu alanda daha dengeli bir dağılım görünüyor. Ancak Türkiye'de kültürel ihracat dağılımında mücevherat 92,1 olurken, kitapta bu oran yüzde 1, kayıtlı medyada yüzde 0,1, müzik enstrümanlarında yüzde 0,2, video oyun konsollarında ise 0.
Kısacası Türkiye kitap ve sanat eseri gibi alanlarda değil, mücevherat ile Avrupa'nın 'kültürlüsü' konumuna geliyor.
Öte yandan Türkiye'nin kültürel mallar ihracatında son yıllarda artış olduğu gözlemlense de AB ülkelerine kıyasla bu rakamlar hala sınırlı seviyede. Eurostat verilerine göre, Türkiye'nin kültürel mal ihracatı toplam mal ihracatında düşük bir yer oluşturuyor.
