2016’dan bu yana teknoloji açığı 210 milyar doları aştı
Türkiye'nin teknolojideki dış ticaret açığı 210 milyar doları aştı. Bu alanda verilen teşviklerle ticaret açığının kapanması beklenirken, ortaya çıkan tablo beklenildiği gibi olmadı.
Hüseyin GÖKÇE
Türkiye’de teknoloji alanındaki dış ticaret açığı büyüyor. Uygulanan teşvik programlarına rağmen, yılın ilk altı ayındaki yüksek teknolojili ürünlerin ticaret açığı 9 milyar 662 milyon dolara, orta yüksek teknolojili ürünlerdeki açık ise 12 milyar 262 milyon dolara çıktı. 2016 yılından bu yana sadece yüksek teknolojili ürünlerde verilen dış ticaret açığı 110 milyar dolara ulaşırken, orta yüksek teknolojili ürünlerdeki açık da 100 milyar doların üzerine çıkmış oldu. Türkiye yıllardan bu yana gerek genel teşvik sisteminde gerekse, teknolojik üretime yönelik uygulanan özel teşvik programlarıyla, bu alanda verilen dış ticaret açığını azaltmayı öngörüyor. Ancak bu alanlarda verilen cömert teşviklere rağmen, sözkonusu ürün kategorilerinde verilen ticaret açığı kapanması bir yana, makas giderek açılıyor.
Pandemi döneminde yavaşlayan dünya ticaretine bağlı olarak Türkiye’nin dış ticaret hacminde gerilemenin yaşandığı 2020 yılının ardından, normalleşme adımlarının hızlandığı 2021’de ticaret yeniden hareketlendi. Ancak gerek yıllardır teşvik sisteminin yüksek teknolojili ürünlerin üretiminin artırılmasına yönelik yapılandırılması, gerekse bağımsız mekanizmalarla bu alanda cömert teşvikler verilmesi, bu amaçların gerçekleştirilebilmesine yardımcı olamadı.
Ocak-haziran dönemi
DÜNYA’nın TÜİK verilerinden yaptığı hesaplamalara göre, 2021 yılı Ocak-Haziran döneminde yüksek teknolojili ürünlerde 2 milyar 977 milyon dolarlık ihracata karşılık 12 milyar 639 milyon dolarlık ithalat yapıldı ve 9 milyar 662 milyon dolarlık açık verildi. Bu dönemde verilen açık, geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyar 537 milyon dolar arttı. Açık miktarı orta yüksek teknolojili ürünlerde daha yüksek oluştu. Bu kategoride 34 milyar 417 milyon dolarlık ihracata karşılık 46 milyar 679 milyon dolarlık ithalatla 12 milyar 262 milyon dolarlık açık verildi.
Son yıllarda ileri teknoloji ürünlerinde verilen dış ticaret açığı miktarı genel olarak bir azalma eğilimine girse bile yine de çift haneli seviyesini korudu. Yüksek teknolojili ürünlerde 2016’da 23 milyar 679 milyon dolar olan dış ticaret açığı, 2018’de 18 milyar 147 milyon dolara, 2019’da 17 milyar 777 milyon dolara geriledi. Pandeminin yoğun olarak yaşandığı 2020 yılının ilk yarısında 8 milyar 125 milyon dolar seviyesindeyken, bu yıl aynı dönemde 9 milyar 662 milyon dolar oldu. Böylece 2016 yılından bu yana yüksek teknolojili ürünlerde verdiğimiz dış ticaret açığı 110 milyar 324 milyon dolara ulaştı.
Benzer bir seyir orta ileri teknolojili ürünlerde de gerçekleşse de bu alandaki açık daha fazla azaldı. 2016’da 30 milyar 810 milyon dolar olan açık, 2017’de 20 milyar 535 milyon dolar, 2018’de 16 milyar 491 milyon dolar oldu. 2019’da 4.3 milyar dolara kadar gerileyen açık, 2020 yılında 17 milyar 578 milyon dolar oldu.
