2015 sonrası OVP’de hedefler: Dolar, enflasyon öngörüleri ne kadar isabetli oldu?
Açıklanan OVP'de detaylar dikkat çekiyor. Enflasyon, büyüme ve işsizlik verileri ve hesaplanan dolar/TL'de 2015'ten bu yana gerçekleşmeler nasıl oldu?
Cumhurbaşkanı Cevdet Yılmaz’ın sunduğu, 2025-2027 dönemini içeren Orta Vadeli Program'ı (OVP) toplantısında Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Kacır, Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı İbrahim Şenel ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan da yer almıştı.
Ekonomi yönetiminin bir arada olduğu ve gelecek 3 yıla yönelik yol haritasının sunulduğu OVP yakından izlenirken, Türkiye’nin GSYH, enflasyon, işsizlik ve enflasyon verilerinde projeksiyonlar izlendi. Dolar/TL verilerine yönelik hesaplamalarda Yılmaz, “ne bir kur hedefimiz, ne de bir kur tahminimiz var” derken, “Bir hesap yapmak zorundayız” da demişti.
Tüm bu verilerin yakından incelendiği OVP’de 2015’ten bu yana hedefler ve gerçekleşmeler nasıl oldu?
Enflasyon
OVP verileri 3 yıllık projeksiyonlarla hazırlanırken, 2015 sonrasında 2020’de pandemi döneminin de yer aldığı “sürprizli” süreçlerde hedeflerde şaşma görülüyor. 3 yıllık projeksiyonlarda vadeler yaklaştıkça gerçekleşmelere yakınsama da artıyor.
Örneğin; 2022 enflasyonu için, 2019’da açıklanan 2020-2022 OVP’de (YEP-Yeni Ekonomi Programı da olarak isimlendiriliyordu) yüzde 4,90 oranı öngörülürken, 2020’de (2021-2023 OVP) yüzde 6’ya ve 2021’de (2022-2024 OVP) yüzde 9,80’e oranları öngörülmüştü. 2022 yılı TÜİK TÜFE oranı yüzde 64,22 oldu.
Dolar/TL
GSYH öngörüleri üzerinden hesapla, Yılmaz’ın “Bir hesap yapmak zorundayız” olduklarını söylediği, öngörülen dolar/TL kuruna bakıldığında, gerçekleşmelerin 2021 sonrasında sapmasının arttığı dikkat çekiyor.
İşsizlik
İşsizlik verilerinde ise genelin aksine OVP tahminleri yüksek kalıyor. 2020 itibarıyla verilerde, gerçekleşmeler, tahminlerin gerisinde kaldı. Örneğin, 2021 yılı için 2019-2021 OVP’de işsizlik oranı yüzde 10,90 olurken, 2020-2022 OVP’de yüzde 10,60, 2021-2023 OVP’de yüzde 12,90 olarak revize ediliyor. Ancak işsizlik oranı TÜİK tarafından 2021 yılında yüzde 12 olarak açıklanıyor.
Büyüme
OVP’de GSYH verilerinde sapma, hesaplama revizyonları nedeniyle de daha sıkı görülse de yine de yakın yıllarda hedefe yaklaşıldığı dikkat çekiyor. 2015-2023’te Türkiye’nin GSYH ortalaması yüzde 4,2 olurken, en yüksek oran pandeminin sonrasında 2021 yılında görülüyor. Yine pandemi nedeniyle de 2020 yılı öngörüleri, gerçekleşmelerin çok gerisinde kalıyor.
Özetle, OVP’deki öngörüler gerek global gerek lokal gelişmeler eşliğinde 3 yıllık “yol haritası” olurken, genel olarak 1 yıllık alanda isabetli görünüyor.
