20 milyar TL’lik bayram ekonomisine korona engeli

Yener KARADENİZ - Selenay YAĞCI

Her yıl yaklaşık olarak 20 milyar TL’lik ekonomik hareket yaratan bayram alışverişi bu yıl koronavirüse takıldı. Pandemi önlemleri kapsamında 81 ilde sokağa çıkma yasağı ilan edilmesi ve birçok sektörde normalleşmeye geçilememesi nedeni ile turizm harcamaları dururken, alışveriş sınırlı olarak e-ticaret üzerinden gerçekleşti. Özellikle hazır giyimde markaların büyük çoğunluğunun haziranda kapılarını açacak olması ve bayram ziyaretleri yasağı nedeni ile satışlar geçen bayramlara göre büyük oranda düşüş gösterdi. Sadece çocuk kıyafetlerinde hareketlilik olduğu belirtildi. Onu ikramlık tatlılar takip ederken bayramlık şeker ve çikolata satışları ise bir nebze daha iyi bir grafik çizdi. Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken de yazılı bir açıklama yaparak, koronavirüs salgınının ramazan ayı ve bayrama özel birçok geleneğin yerine getirilmesine engel olduğunu belirterek, geçmiş dönemde elde edilen ciroların bu yıl beklenmediğini söyledi.

Mondelez düşüş beklemiyor

Özellikle Ramazan Bayramı’nda ilk akla şeker ve çikolata alışverişi oluyor. Türkiye’de şeker pazarı büyüklüğü yaklaşık 800 milyon TL. Bunun içerisinde Mondelez International Türkiye olarak yüzde 41’lik pazar payları bulunduğunu anlatan Mondelez International Türkiye Genel Müdürü İhsan Karagöz, bununla birlikte Türkiye’de hediyelik ve ikramlık şeker pazarı büyüklüğünün ise 300 milyon TL olduğu bilgisini verdi. Hane başı yıllık bayram şekeri tüketiminin ise 2,2 kg olduğunu belirten Karagöz’ün verdiği bilgilere göre Türkiye’de toplam bayram şekeri tüketimi ise 18 bin ton. Bu rakam toplam tüketimin yüzde 81’ine denk geliyor.

Peki koronavirüs salgını bu tüketimi nasıl etkileyecek. Karagöz, “Biz üretimimizi herhangi bir aksaklık olmadan gerçekleştirdik. Gebze’deki üretim tesisimizde 12 bin tonluk üretim hedefimize ulaştık. Türkiye genelinde 20 bin satış noktasına bayram şekerlerimizi ulaştırdık. Bu yıl da aynı rakamlara ulaşacağımızı öngörüyoruz, bu anlamda büyük değişim olacağını düşünmüyoruz” diye konuştu.

Normalleşme Kurban Bayramı'nda

Sektörün bir diğer önemli oyuncusu Şölen de bayram hazırlıklarını tamamladı. Şölen CEO’su Elif Çoban, “Normal koşullarda Ramazan Bayramı’ndaki satışlarımız toplam satışlarımızın yüzde 60’ını, Kurban Bayramı ise yüzde 40’ını oluştururdu. Bu sene bu oranın yer değiştireceğini düşünüyoruz. Senaryolarımızı buna göre oluşturduk. Vaka artış hızının düşmesiyle birlikte Kurban Bayramı’nda pazar da normale dönecek ve satışlar artacaktır” dedi. Çoban’ın verdiği bilgilere göre şirketin dökme çikolata pazarında ciro pazar payı 2019’da yüzde 40.2’den yüzde 41’e yükseldi.

Hazır giyimde çocuk kıyafetlerinde hareketlilik var

Koronavirüs hazır giyim sektöründe önemli yer tutan bayramlık kıyafet alışverişine de büyük darbe vurdu. 11 Mayıs itibari ile AVM’lerin yüzde 60’ı kapılarını açtı ancak AVM’lerdeki markaların sadece yüzde 10’u faaliyete başladı. Cadde mağazalarında ise sınırlı açılış gerçekleşti. Sektör temsilcileri çocuk kıyafetlerinde sınırlı hareketlilik olduğunu dile getiriyor. LC Waikiki Yönetim Kurulu Başkanı Vahap Küçük, bu yıl bayram dönemi alışverişinin geçen yıl ile mukayese edilemeyeceğini belirterek e-ticaret tarafının hareketli olduğunu belirtti. Küçük, “Gençler, çocuklar sokağa çıkamıyor. Bu da alışverişi etkiliyor. Bu dönemde sadece çocuk kıyafetlerinde hareketlilik var” dedi.

Geçen yıl ramaza bayramı 10 milyar TL yaratmıştı

Geçen yıl bayram tatilini 9 güne çıkaran hükümet kararının erken açıklanmasıyla 1-9 Haziran arasında ülke çapında büyük ekonomik hareketlilik olmuştu. İç turizmde diğer yıllara göre en az yüzde 20’lik, yolcu bileti satışlarında ise yüzde 40 artış yaşanmıştı. 9 günde bayramın yarattığı ekonomik büyüklüğü 10 milyar TL’yi aşmıştı. TÜRSAB Başkanı Firuz Bağlıkaya, “Koronavirüsün etkisinin bayramda uçuşları açacak kadar azalacağını düşünürken, öyle olmadı sokağa çıkma yasağı geldi. İnsanlar evde kalmaktan sıkıldı. Bayramda hareket olabilirdi” dedi.

Baklavada bayram bereketi hayal oldu

Ramazan Bayramı’nda önemli yer tutan tatlı satışları da bu yıl koronavirüs salgınından nasibini aldı. Sektörde satışlar hem ramazan ayında uygulanan hem de bayramda uygulanacak olan sokağa çıkma yasaklarından negatif etkilendi. Baklava ve Tatlı Üreticileri Derneği Başkanı Mehmet Yıldırım, Ramazan Bayramı’nda gerçekleşecek 4 günlük sokağa çıkma yasağında paket satışa izin verildiğini söyledi. Yıldırım, bunun önemli bir karar olduğunu belirterek, “Bu sene alıştığımız bayramlar gibi olmayacak. Sektörde normal dönemlerde günlük bin 200 ton baklava üretimi vardı ve bayramda bu 6-7 kat artardı. Bu bayramda normal günlerdeki kadar bir tüketim bekliyoruz” dedi.

Bayram öncesi döneminde e-ticaret yüzde 75 arttı

Ramazan bayramı öncesi alışverişlerde e-ticarette geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 75’lik bir artış yaşandığını kaydeden Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) Başkanı Emre Ekmekçi, Ramazan bayramı öncesi dönemde alışverişi e-ticarette toplam 3.4 milyar TL hacim yaratmasını beklediklerini belirtti. Bayram öncesi dönemde Trendyol’da, en çok satın alınan ürünler arasında hediyelik çikolata, şeker, kolonya ve giyim ürünleri yer aldı.

Mahmutpaşa ıssız kaldı

Koronavirüs salgını nedeniyle iş yapamaz hale gelen ve ümidini bayram alışverişine bağlayan tarihi Eminönü çarşısı esnafı da,81 ilde uygulanacak olan 4 günlük sokağa çıkma yasağıyla hayal kırıklığı yaşıyor. Özellikle şeker ve giyim sektörleri, bu etkiden nasibini alanların başını çekiyor. Esnaf fiyatları artırmadan satış yapmaya, tüketici ise cebindeki paraya göre hareket etmeye çalışıyor. Geçen seneye göre satışların yüzde 70-80 oranında düştüğüne ve siftahsız dükkan kapadıklarına dikkat çeken çarşı esnafı, koronavirüs tedbirleri kapsamında tarihi kapalı çarşı ve mısır çarşısının geçici süreliğine de olsa kapanmalarının insan sirkülasyonu açısından olumsuz yönde etkilendiği görüşünde birleşiyor. Esnaf; “Alışveriş yapmak için ne turist geliyor, ne de kendi insanımız. İki gün sonra arife ve bayram, ama satış ne yazık ki yok. Çünkü halkın cebinde para olmadığı gibi virüs korkusuyla evinden dışarıya da pek çıkmak istemiyorlar. Bayrama denk gelen sokağa çıkma yasağının yanı sıra, kapalı çarşı ve mısır çarşısı da kapalı. Açık olsaydı belki biraz daha hareket olabilirdi” dedi. (ÖMER GÖREN / İSTANBUL)