11 trilyon 89 milyar TL’lik bütçe TBMM’ye sunuldu

Mehmet KAYA - ANKARA

Türkiye’nin enflasyon, enflasyonla mücadele ve deprem etkisiyle hazırlanan 2024 bütçesi TBMM’ye sunuldu. Temel hedef ve tahminler, Orta Vadeli Programda olduğu gibi, 11 trilyon 89 milyar TL harcama, 8 trilyon 437 milyar TL gelir ve 2 trilyon 652 milyar TL açık olarak yer aldı.

Cevdet Yılmaz, kentsel dönüşüme atıf yaptı

Bütçe’nin TBMM’ye gönderilmesi nedeniyle bir basın toplantısı düzenleyen Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, 2024 bütçesinin “dirençli şehirler, dirençli ekonomi ve dirençli toplum” önceliklerinin gözetilerek hazırlandığını söyledi. Hükümet son dönemde kentsel dönüşümü öne çıkarıyordu. Bu bağlamda, 2024’te inşaat sektörünü etkileyecek bu yöndeki adımın tema olarak da olsa bütçede öne çıktığı vurgulanmış oldu.

Cevdet Yılmaz, bütçede 2023 büyümesinin OVP’de olduğu gibi yüzde 4,4, 2024 büyümesinin ise yüzde 4 olmasının tahmin edildiğini vurguladığı basın toplantısında, “2024 yılı için ekonomimizin daha dengeli bir talep kompozisyonuyla yüzde 4 oranında büyümesini ve enflasyondaki düşüşün de teminiyle diğer ülkelerden olumlu yönde ayrışmasını bekliyoruz” ifadesini kullandı.

Yılmaz, “rasyonel politika” söylemini Türkçeleştirerek devam ettirdi

Dezenflasyon programına yönelik olarak, küresel gelişmelere rağmen devam edileceğini belirten Cevdet Yılmaz, akılcı politikalara dönüşün devam edeceğini vurgulayarak şöyle konuştu:
“Küresel ölçekte enflasyon sorunu pek çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede devam ederken, enflasyonla mücadeleye yönelik şeffaf ve güvenilir politika adımlarını yerinde ve zamanında hayata geçirmekte, bu duruşumuzu düşük tek haneli enflasyon seviyelerine kalıcı şekilde ulaşıncaya kadar sürdürmekte kararlıyız. Enflasyonla mücadelemizi sürdürürken, hayat pahalılığının yol açtığı zorlukları telafi edecek gerekli politikaları da uygulamaktan vazgeçmiyoruz.

Cumhurbaşkanımızın da ifade ettiği gibi, memurumuzu, işçimizi ve emeklimizi bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da enflasyona ezdirmeyeceğiz. Daha önce de başardığımız gibi, güven ve istikrar ortamında, akılcı adımlarla enflasyonu yeniden tek haneye indirecek ve halkımızın alım gücünü artıracağız.”

Cevdet Yılmaz, 2023 sonunda istihdamdaki yıllık artışın 900 bin kişiye ulaşmasını beklediklerini, 2024’te ise işsizlik oranının bir miktar artarak yüzde 10,3 olacağını tahmin ettiklerini belirtti.

Cari işlemler açığı

Enerji fiyatlarında ani yükseliş olmayacağı ve turizmdeki artışın süreceği varsayımı altında cari işlemler açığının yurt içi talepteki dengelenme ile ithalattaki artış hızının azalması ile iyileşme beklediklerini belirten Cumhurbaşkanı yardımcısı Yılmaz, “Cari işlemler açığımızın en önemli sebeplerinden biri olan enerjide, son dönemde ithalat bağımlılığını azaltma ve arz güvenliğini sağlama amacıyla attığımız adımların ve temiz enerji kaynaklarıyla yeşil dönüşümü gerçekleştirme kararlılığımızın cari denge üzerindeki olumlu etkilerini, önümüzdeki dönemde daha belirgin bir şekilde göreceğiz” dedi.

Yatırımlar toplamı 1 trilyon 592 milyar TL

Cevdet Yılmaz, 2024 bütçesi içindeki yatırımlara yönelik de bilgi verdi. Buna göre, harcamalar içinde merkezi yönetimin yatırım anlamına gelen sermaye gideri ve sermaye transferleri kalemlerine sırasıyla 636.5 ve 68.1 milyar TL olmak üzere toplamda 704.6 milyar TL ayrıldı. Toplam kamunun 2024 yatırım ödeneği ise 1 trilyon 592 milyar TL olarak açıklandı. Yılmaz, Sulama projelerinden, demiryolu projelerine, havalimanlarından, denizyolu yatırımlarına birçok alanda yatırımlarımıza hız kesmeden devam ediyoruz. 2024 yılı bütçemizde yatırımlara ayırdığımız kaynağı 1 trilyon 592,9 milyar liraya yükseltiyoruz. Bu tutar 2024 yılı bütçemizin yüzde 14,4’üne denk gelmektedir” diye konuştu.

Deprem için 2024’te 1 trilyon 28 milyar TL harcanacak

Cevdet Yılmaz, 2024’te deprem etkilerini gidermek amacıyla kamunun yapacağı toplam harcamanın 1 trilyon 28 milyar TL olmasını planladıklarını açıkladı. 2023 içinde yapılan harcamanın 762 milyar TL’ye ulaştığını açıklayan Yılmaz, “Bu tutarın GSYH’ye oranının ise yüzde 2,5 olduğunu belirtmek istiyorum” dedi. Yılmaz’ın açıkladığı verilere göre 6 Şubat depremlerinin 2023 ve 2024’te bütçeye etkisi 1 trilyon 790 milyar TL’ye ulaştı.

Yerel seçim yılı ve bölgesel çatışmalar ışığında savunma ve yerel yönetim giderleri

Cevdet Yılmaz tarafından açıklanan verilere göre, Savunma Sanayii Destekleme Fonu’na aktarılacak tutar dahil savunmaya 1 trilyon 133,5 milyar TL ayrıldı. Yerel yönetim seçimlerinin olduğu 2024’te il özel idareleri dahil yerel yönetimler için 859,6 milyar TL ödenek ayrıldı. Cevdet Yılmaz, yerel yönetimlerin bütçe payının 2002’de yüzde 4 iken, 2024’deki payının yüzde 7,8’e yükseldiğini vurguladı.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı yılmaz, 2024 bütçesinde tarım desteklerinin 384 milyar TL olduğunu belirtirken, bunun dağılımını; tarımsal destek programları için 91,6 milyar lira, tarım sektörü yatırım ödenekleri için 100,6 milyar lira, tarımsal kredi sübvansiyonu, müdahale alımları, tarımsal KİT’lerin finansmanı ve ihracat destekleri için 191,8 milyar lira olarak verdi.

Reel sektöre verilecek destekler

Cevdet yılmaz, 2024 içinde reel sektöre verilecek toplam376,5 milyar TL destek ve yardımların dağılımını şöyle açıkladı:

• Sosyal Güvenlik Kurumu işveren prim ödemeleri için 165,9 milyar lira,
• Tarımsal krediler sübvansiyon desteği olarak 86 milyar lira,
• Halk Bankası esnaf kredileri sübvansiyon desteği için 30,4 milyar lira,
• Mesleki eğitim kapsamında ödenen Devlet katkısı için 25,2 milyar lira,
• İhracat başta olmak üzere diğer reel sektör destekleri için 69 milyar lira kaynak ayrıldı.

Bütçe gelir kalemleri:

Gelir Vergisi 1 trilyon 188,9 milyar TL
Kurumlar Vergisi 1 trilyon 275,7 milyar TL
Katma Değer Vergisi 2 trilyon 497,7 milyar TL
Özel Tüketim Vergisi 1 trilyon 403,9 milyar TL
Diğer Vergi Gelirleri 1 trilyon 41,5 milyar TL
Vergi Dışı Gelirler 1 trilyon 29,4 milyar TL

Deprem harcamaları hariç ekonomik ödenek sınıflaması

• Personel giderleri 2 trilyon 865,9 milyar TL
• Mal ve hizmet alım giderleri 669,8 milyar TL
• Cari transferler 4 trilyon 52,8 milyar TL
• Sermaye giderleri 636,5 milyar TL
• Sermaye transferleri 68,1 milyar TL
• Borç verme giderleri 298,2 milyar TL
• Yedek ödenekler 215,3 milyar TL
• Faiz giderleri 1 trilyon 254 milyar TL

Sosyal sınıflamaya göre bütçe ödenekleri

Eğitim: 1 trilyon 615,2 milyar TL
Sağlık: 1 trilyon 650,1 milyar TL
Sosyal yardım ve destekler: 497 milyar TL
Tarıma ayrılan destek, yatırım ve diğer kalemler toplamı: 384 milyar TL
Reel sektöre destek, ödeme vb.: 376 milyar TL